مرگ روزانه 8 بیمار در صف پیوند عضو

هم اکنون بیش از 25 هزار بیمار در صف پیوند عضو هستند که به دلیل سبک زندگی ناسالم، افزایش بیماری‌های غیرواگیر و سیر صعودی بیماری‌های کلیوی، انتظار می‌رود در سال‌های آینده تعداد بیماران نیازمند به پیوند عضو، بیشتر شود.

بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت، هر سه ساعت یک بیمار نیازمند پیوند عضو در کشور به‌دلیل نرسیدن عضو پیوندی، از دنیا می‌رود، آن هم در حالی که حدود 75 درصد اعضای بدن قابل اهدا از افراد مرگ مغزی در کشور ما در زیر خاک مدفون می‌شود.

هر ساله فقط حدود 800 اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی در کشور به سرانجام می‌رسد، در شرایطی که این میزان از اهدای عضو می‌تواند به چهار برابر افزایش پیدا کند.

سعید الموسوی، بیمار کلیوی است که حدود 12 سال است با کلیه پیوندی زندگی می‌کند. سعید 54 ساله، از رنج بیمارانی می‌گوید که در انتظار پیوند کلیه صبح را به شب می‌رسانند.

به گفته سعید، خیلی از بیماران منتظر پیوند عضو به دلیل تاثیر سه بار دیالیز در هفته و مصرف داروهای متعدد، توان کار کردن را از دست می‌دهند، در حالی که اگر عضو پیوندی به آنها برسد، به زندگی معمول خود بازمی‌گردند.

به قول الموسوی، اگر خانواده بیماران مرگ مغزی از نزدیک با وضعیت سخت زندگی بیماران منتظر پیوند عضو آشنا می‌شدند، آن وقت قطعا راضی نمی‌شدند که اعضای بیمار مرگ مغزی در خاک، دفن شود.

آمار 4 میلیون ایرانی از ثبت تمایل به اهدای عضو

فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی، بخشی جداناپذیر از فرهنگ ایرانی است، اما مشکل اینجاست که خیلی از مردم آگاهی ندارند چطور می‌توانند به اهدای عضو خود اقدام کنند.

دکتر کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران که تا چند هفته قبل هم مسئولیت اداره شبکه فراهم‌آوری اعضای پیوندی وزارت بهداشت را به عهده داشت، در گفت‌وگو با جام‌جم، از آمار پایین اهدای عضو در ایران می‌گوید، این که نسبت به خیلی از کشورهای توسعه یافته، آمار اهدای عضو پایین‌تری داریم. البته به اعتقاد این مقام مسئول، مشکل این است که مردم به اهدای عضو تمایل دارند، اما خیلی اوقات نمی‌دانند از چه طریقی اهدای عضوشان را ثبت کنند.

او مثال می‌زند که 46 درصد بزرگسالان آمریکا و یک سوم بزرگسالان انگلیس، تمایلشان را به اهدای عضو در صورت مرگ مغزی ثبت کرده‌اند، اما در کشور ما فقط چهار میلیون ایرانی، آمادگی‌شان را برای اهدای عضو ثبت کرده‌اند.

همچنین نجفی‌زاده توضیح می‌دهد، بر اساس مطالعه دیگری که روی گروهی از دانشجویان ایرانی انجام شده، 15 درصد آنها به اهدای عضو تمایل داشته‌اند، 15درصد دیگر کارت اهدای عضو گرفته‌اند و 70 درصد دیگر هم اعلام کرده‌اند تمایل به اهدای عضو دارند، اما نمی‌دانند از چه طریقی باید به اهدای عضو اقدام کنند.

مجموع این آمارها نشان می‌دهد تمایل به اهدای عضو نسبت به یک دهه قبل افزایش داشته است، اما هنوز خیلی‌ها نمی‌دانند چطور باید رضایت به اهدای عضو خود را ثبت کنند.

فرهنگ‌سازی برای کسب‌رضایت

آمارها نشان داده اگر خانواده‌ها از رضایت به اهدای عضو عزیزشان خبر داشته باشد، در 87 درصد موارد آنها هم به اهدای عضو رضایت خواهند داد،‌ ولی اگر ندانند حدود 48 درصد با اهدای عضو عزیزشان موافقت خواهند کرد.

امید واهی ندادن به خانواده بیمار مرگ مغزی از سوی کادر درمان و این که فقط اعضای آموزش‌دیده تیم فراهم‌آوری اعضای پیوندی در دانشگاه‌های علوم پزشکی با خانواده بیمار صحبت کنند، فرآیند علمی است که به باور نجفی‌زاده، می‌تواند آمار اهدای عضو در ایران را بالاتر ببرد.

حتی دکتر ناصر سیم‌فروش، اورولوژیست در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند که در برخی کشورها مثل اسپانیا، فرهنگ اهدای عضو بیمار مرگ مغزی به حدی متداول و معمول است که بیمارستان‌ها اعضای قابل اهدای بیمار مرگ مغزی را برمی‌دارند، مگر این که خانواده با انجام این کار مخالفت کند. یعنی بنا را روی رضایت خانواده‌ها گذاشته‌اند، چون اغلب خانواده‌ها نسبت به این کار انسانی، حس مساعدی دارند.

به گفته او، رسانه‌ها، نهادهای فرهنگ‌ساز و کادر درمان می‌توانند در فرهنگ اهدای عضو، نقشی موثر ایفا کنند تا هیچ فردی به دلیل نرسیدن عضو پیوندی از دنیا نرود.

البته نباید از خاطر برد که ایران در بخش اهدای عضو طی 10 سال گذشته، رشدی قابل ملاحظه داشته است، طوری که رتبه 42 ایران در سال 2005 به 31 در سال 2015 رسیده است. آگاه کردن مردم به نحوه رضایت به اهدای عضو و آموزش به خانواده‌ها درخصوص ضرورت نهادینه شدن فرهنگ اهدای عضو در جامعه می‌تواند رتبه ایران را در جهان ترمیم کند.

فقط جوابگوی 10درصد افراد در انتظار پیوند هستیم

ایران در بین کشورهای منطقه، از معدود کشورهایی است که پیوند اعضا در آن مشکل شرعی ندارد. چندی قبل نیز وزیر بهداشت با تشکر از مراجع دینی و امام راحل (ره) که از نظر شرعی راه انجام پیوند اعضا را باز کرده‌اند، خاطرنشان کرده بود: در هیچ یک از کشورهای اسلامی این کار انجام نشده و همچنان مشکلات شرعی برای انجام پیوند اعضا وجود دارد.

به گفته حسن قاضی‌زاده هاشمی، امروز در کشور ما حدود 55 درصد اهدای کلیه از طریق افراد دچار مرگ مغزی انجام می‌شود و این آمار نسبت به گذشته مطلوب است، ولی باید به این نکته توجه داشته باشیم که ما سالانه تنها جوابگوی حدود 10درصد افراد در انتظار پیوند هستیم؛ در صورتی که اگر در مورد اهدای عضو فرهنگ‌سازی لازم انجام شود، شاید به جای 800 اهداکننده تا 4000 اهداکننده نیز داوطلب داشته باشیم.

امین جلالوند - جامعه