لزوم توجه به طرح غربالگری کشوری ویتامین D3

مثلا در یک کارآزمایی برای آن گروه از زنان که سطح سرمی ویتامین D3 در خونشان در شرایط مطلوب یعنی 40 تا 50 نانوگرم در میلی‌لیتر نگه داشته شده بود، حکایت از کاهش حدود 50 درصدی خطر ابتلا به سرطان سینه داشت. به علاوه، آن دسته از افراد با سطح سرمی پایین‌تر از 30 نانوگرم از این ویتامین، که مکمل ویتامین D3 مصرف می‌کردند، با کاهش حدود 60 درصدی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون مواجه بودند. پایین بودن سطح سرمی ویتامین D3 در خون (کمتر از 20 نانوگرم) یک گروه از مبتلایان به سرطان پروستات، به بدتر شدن وضیعت آنها انجامید.

افراد سالمند، چاق، با پوست‌های خیلی تیره، افراد با رژیم‌های غذایی فاقد کلسترول یا کسانی که از داروهای پایین آورنده کلسترول یا از ضدآفتاب‌ها استفاده می‌کنند یا افراد گیاهخوار به علت عدم مصرف غذاهای حاوی کلسترول که صرفا منشا حیوانی دارد، عملا با مشکل تولید طبیعی ویتامین D3 در بدن مواجهند. بعلاوه در میان سبزیجات، فقط قارچ حاوی کمی ویتامین D2 (و نه ویتامین D3) است. لذا افراد مذکور برای جبران این کمبود می‌توانند تحت نظر پزشک، مکمل‌ها یا داروهای حاوی ویتامین D3 مصرف کنند.

غذاهای دریایی حاوی بیشترین میزان این ویتامین نسبت به مواد لبنی و... هستند. مثلا هر صد گرم از روغن کبد ماهی حاوی حدود ده هزار تا 25 هزار واحد ویتامین D3 و آبزیانی مانند ماهی آزاد یا سالمون، اره ماهی، خاویار، میگو و... کمتر از 500 واحد و تخم‌مرغ و کره و لبنیات پایین‌تر از 50 واحد از این ویتامین را دارند. مردم کشورمان بویژه خانم‌ها، بنا به دلایلی قادر به تامین طبیعی میزان مورد نیاز ویتامین D3 در بدن از طریق آفتاب و... نیستند و طبیعتا با کمبود این ویتامین مواجهند. از این رو برای کسب نتایج دقیق‌تر، طرح جدید غربالگری ویتامین D3 در مقیاس خیلی کوچک را با مشارکت همکارانم برای حدود 400 نفر اجرا کردم که نتایج اولیه نشان داد حدود 98 درصد افراد از سطح سرمی پایین‌تر از حد استاندارد 30 نانو گرم در هر میلی‌لیتر از این ویتامین در خون مواجهند. متاسفانه در این غربالگری، خانم‌ها 5/2 برابر بیشتر نسبت به آقایان در معرض فقر شدید (پایین‌تر از ده نانوگرم) از این ویتامین قرار داشتند. بنابراین، با توجه به کمبود فراگیر ویتامین D3 درافراد جامعه و نیاز مبرم به حل و کاهش این معضل، پیشنهاد می‌شود هر چه سریع‌تر طرح غربالگری کشوری ویتامین D3 حداقل در هر سال یک بار برای تک‌تک افراد جامعه و تحت پوشش بیمه‌ها اجرا شود تا در آینده نزدیک به یک آمار حداقلی برسیم. انجام این طرح پیشگیرانه نه‌تنها موجب کاهش هزینه‌های نجومی دارو و درمان و صرفه‌جویی‌های ارزی و ریالی و زمانی برای کشور می‌شود، بلکه بهبود و ارتقای سلامت، شادابی و طول عمر بیشتر مردم شریف را نیز به همراه خواهد داشت. توصیه می‌کنم برای حفظ سلامت خود، از مصرف خودسرانه داروها، بویژه دوزهای بسیار بالای ویتامین D3 به علت تداخلات دارویی و ایجاد عوارض جانبی، اکیدا خودداری کنید.

دکتر سیدکمال سجادیان

دکترای تخصصی شیمی آلی