ساز و کار سه‌جانبه برای تضمین آتش‌بس

بر اساس این بیانیه که در پایان نشست دو روزه آستانه توسط وزیر خارجه قزاقستان قرائت شد تهران، مسکو و آنکارا یک بار دیگر بر تعهد خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان کشوری دموکراتیک، چند قومی، چند مذهبی و غیرفرقه‌ای که در شورای امنیت ملل متحد نیز مورد تائید قرار گرفته است، تاکید کردند.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، سه کشور از ایجاد سازوکار سه‌جانبه برای ادامه آتش‌بس کنونی در سوریه خبر داده‌اند که هدف از آن، رعایت کامل آتش‌بس و جلوگیری از هرگونه اقدام تحریک‌آمیز توسط طرف‌های درگیر عنوان شده است. سه کشور در عین حال بر ادامه مبارزه علیه گروه‌های تندرو مخالف آتش‌بس تاکید کرده‌اند.

بیانیه مشترک سه کشور همچنین برلزوم احیای مذاکرات صلح بین دولت و مخالفان تاکید کرده و از آمادگی گروه‌های مخالف مسلح برای مشارکت در دور بعدی مذاکرات بین دولت و مخالفان تحت نظر سازمان ملل در 8 فوریه امسال در ژنو حمایت کرده است.

منازعه سوریه راه حل نظامی ندارد

بر اساس بیانیه‌ای که دیروز منتشر شد، سه کشور بر این باورند که منازعه سوریه از طریق راهکار نظامی قابل حل نیست و تنها از طریق فرآیندی سیاسی مبتنی بر اجرای کامل قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌تواند حل و فصل شود.

کمک به حداقل رساندن موارد نقض آتش‌بس، کاهش خشونت‌‌ها، اعتمادسازی، تضمین دسترسی کمک‌های بشردوستانه بدون هیچ گونه مانع با سرعت و مداوم در راستای قطعنامه2165 شورای امنیت سازمان ملل متحد و حفاظت و تردد آزادانه غیرنظامیان در سوریه و تعیین تمام مدالیته‌های آتش‌بس از دیگر مواردی است که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در بیانیه آستانه به عهده گرفته‌اند.

این سه کشور همچنین اراده خود را نسبت به مبارزه مشترک علیه داعش و جبهه النصره و جداسازی گروه‌های معارض مسلح از آنها تکرار کردند.

ایران، روسیه و ترکیه از تمام اعضای جامعه بین‌الملل خواستند از این فرآیند سیاسی با رویکرد اجرای سریع از گام‌های مورد توافق در قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت کنند.

این بیانیه پس از چند دور گفت‌وگو میان مخالفان سوری و نمایندگان دولت سوریه و همچنین نشست‌هایی میان ایران، روسیه و ترکیه صادر شد.

بر همین اساس، دیروز اعضای هیات‌های ایران، روسیه و ترکیه پیش از صدور بیانیه نهایی در نشستی سه‌جانبه، سازوکارهای لازم را برای نظارت بر آتش‌بس و ترک مخاصمات در سوریه، بررسی کردند.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، این سه کشور کمیسیونی برای نظارت بر آتش‌بس تشکیل می‌دهند.

استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه، پیش از صدور بیانیه نهایی گفته بود که مذاکرات در مورد این بیانیه بسیار پیچیده است، زیرا موضوع برسر صدور یک صفحه کاغذ نیست بلکه به توقف درگیری‌ها و جان شهروندان سوریه مربوط می‌شود.

به گزارش بی‌.بی.سی فارسی، یحیی‌الاریدی، سخنگوی نمایندگان مخالفان در این مذاکرات هم گفته بود که این سند قرار نیست به امضای طرفین مذاکره (مخالفان و نمایندگان دولت سوریه) برسد و پیش‌بینی کرده بود که ترکیه، روسیه و ایران آن را امضا کنند.

نقش مثبت ایران در رسیدن به بیانیه نهایی

مذاکرات آستانه در حالی دیروز پایان یافت که بشار الجعفری، نماینده دولت سوریه در این مذاکرات تاکید کرد: ایران نقش مثبتی در رسیدن به متن نهایی بیانیه پایانی نشست آستانه ایفا کرد.

رئیس هیات نمایندگان دولت سوریه در مذاکرات آستانه گفت: گروه‌های مسلح را دعوت می‌کنیم تا برای جلوگیری از ریختن خون شهروندان سوری به آتش‌بس بپیوندند. به کشورهای شناخته شده منطقه نیز می‌گوییم: کافی است، بس است، اموال ملت‌هایتان را هدر دادید و باعث ریختن خون سوری‌ها شدید.

جعفری تصریح کرد: این اولین باری نیست که با گروه‌های مسلح دیدار می‌کنیم و برای توقف جنگ در سوریه هر کاری خواهیم کرد. وی افزود: کشورهایی را که در ریختن خون سوری‌ها دست داشتند به تغییر سیاست‌های خود و دست کشیدن از بازی با آتش دعوت می‌کنیم. نقش ترکیه منفی است، ولی ما نماینده دولت هستیم و برای نجات کشورمان با دشمنان خود تعامل می‌کنیم.

اسامه ابوزید، سخنگوی مخالفان سوری در مذاکرات آستانه هم در نشستی خبری اظهار کرد: پس از تثبیت کامل آتش‌بس در سوریه به ژنو خواهیم رفت.

وی عنوان کرد: هر اقدامی برای بیرون راندن ساکنان از مناطق سوریه، باعث ویرانی هر توافقی خواهد شد.

شرایط شکننده در سوریه

وحید احمدی

سفیر پیشین ایران در مغرب

اگر روند تحولات پنج سال گذشته سوریه را مدنظر قرار دهیم، متوجه می‌شویم که هرجا حکومت قدرت داشته، گروه‌های معارض و تروریست‌ها پشت میز مذاکره در موضع ضعف قرار گرفته‌اند.

اگر روند چند ماه گذشته در سوریه ادامه پیدا کند یقینا می‌توان تاکید کرد که چشم‌انداز مناسبی برای آینده این کشور ترسیم خواهد شد که بر این اساس کشورهای حامی معارضان نیز خواسته‌هایشان را تعدیل خواهند کرد.

از سوی دیگر با توجه به بازی‌های ترکیه در تحولات سوریه اگر نگاهی به روند رفتاری این کشور داشته باشیم، می‌بینیم که از مواضع گذشته تنزل کرده، اما این به آن معنا نیست که ترک‌ها قصد دارند با سوریه همراهی داشته باشند بلکه آنها فقط با حضورشان در مذاکرات در تلاش هستند که اجازه ندهند نقش ترکیه در آینده سوریه محو شود. بنابراین به نظر می‌رسد که وضعیت آینده سوریه قاعدتا شکننده خواهد بود، اما پیش‌بینی این است اگر روندی که در سه تا چهار ماه گذشته وجود داشته و دست برتر با نیروهای مسلح و حکومت بشار اسد بوده استمرار پیدا کند، اوضاع می‌تواند مناسب‌تر از گذشته باشد البته نباید انتظار داشت که مساله سوریه به این زودی‌ها خاتمه پیدا کند.

باید از دستاوردهای مذاکرات مراقبت کرد

دکتر نوذر شفیعی

نماینده پیشین مجلس

اجلاس آستانه آغاز راه است و مشخص می‌کند که بحران سوریه راه‌حل نظامی ندارد. در اصل راه‌حل در داخل مذاکره و شیوه‌های دموکراتیک است یعنی گروه‌های معارض سوریه چاره‌ای ندارند جز این‌که در فرآیندهای سیاسی مثل انتخابات، مشارکت و مطالباتشان را مطرح کنند. دست به اسلحه بردن و اتخاذ شیوه‌های مسلحانه هیچ‌گاه جواب نداده است.

محصول چنین دیدگاهی را طی دو روز برگزاری اجلاس در آستانه دیدیم که طرفین با حرکت به سمت شیوه‌های مسالمت‌آمیز حل اختلاف، بیانیه‌ای صادر کردند و این گام، طرفین را در مسیر جدیدی قرار داد که باید گروه‌ها و حامیان آنها این مسیر را تعقیب کنند.

این گامی درست در مسیری درست است که باید از آن محافظت کرد و توجه داشت که هر گونه انحرافی در مسیر ممکن است به سمت نقطه صفر یعنی شروع درگیری‌های بیهوده برگردد.

هیچ‌یک از بازیگران تحولات سوریه نباید تصور کنند با یک یا دو پیروزی در عرصه نظامی می‌توان بر اوضاع مسلط شد و روش نظامی را ادامه داد زیرا این شیوه، موقت است و نمی‌توان آینده خوشبینانه‌ای برای آن متصور بود.