60درصد مردم عربستان مخالف آل‌سعود

جنگ داخلی سوریه، عملا ریاض را در برابر کشورهای مهم منطقه مانند ایران قرار داده است. جام سیاست در گفت‌وگویی با محمدحسن اختری، سفیر سابق ایران در سوریه به بررسی پیامدهای سیاست‌های شکست‌خورده ریاض در یمن و سوریه پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

عربستان با هزینه دلارهای نفتی و همراه کردن برخی کشورهای منطقه و سازمان‌های بین‌المللی تلاش کرده از برجسته شدن اقدامات ضدحقوق بشری خود جلوگیری کند، این روند تا چه زمانی قابل ادامه است؟

مشکلاتی که امروز عربستان با آن مواجه است ادامه مشکلاتی است که از سال‌های پیش در مقابل این کشور وجود داشته و امروز تشدید شده است. باید بگوییم یک چالش‌ جدید هم عربستان پیش‌روی خود ایجاد کرده، یعنی از نظر حقوق بشری کشور عربستان در همه مجامع حقوق بشری و بخصوص از سوی موسسات آزاد، ‌موسسات واقعا طرفدار حقوق بشر همیشه محکوم بوده و در همه جا مسائلش به عنوان یک کشور دیکتاتور و رژیمی که هیچ گونه احترام و بهایی به مردم کشورش نمی‌دهد و هیچ‌گونه حقوق شهروندی در آنجا مورد توجه قرار نمی‌گیرد مطرح است. در سال‌های قبل هم اقدامات ضد حقوق بشری عربستان در مجامع مطرح بوده اما همیشه با پول‌هایی که هزینه می‌کرد و روابطی که با کشورهای مختلف بخصوص آمریکا ایجاد می‌کرد، از این کشور حمایت می‌کردند و اجازه نمی‌دادند پیشنهادات و قطعنامه‌‌هایی علیه عربستان در سازمان ملل و حقوق بشر مطرح شده و رای بیاورد. موضوعاتی از جمله عدم رعایت حقوق بشر و مشکلات اکثریت مردم این کشور با حاکمیت آل‌سعود همیشه بخصوص در کشورهای غربی مطرح بوده است. اما می‌توان گفت طی یکی دو سال اخیر بخصوص در دوران حکومت دیکتاتوری و ننگین ملک‌سلمان این‌گونه رویکرد دیکتاتوری به اوج خود رسیده است، به دلیل این‌که چند نفر از این خاندان که افراد جوان، بی‌تجربه، بی‌سواد و کم‌سواد روی کار آمدند و براساس احساسات و تکبری که دارند جنایت‌های بسیاری در کشورها مرتکب شدند. گروه‌های تکفیری که در سوریه از پنج سال پیش در برابر حکومت قانونی سوریه ایستادگی می‌کنند و جنگ به پا کرده‌اند از زمان پادشاه قبلی سعودی انجام گرفت و زمانی که حکومت جدید روی کار آمد راه گذشته یعنی جنایت از داعش و النصره را تداوم بخشیده و اضافه بر این در دوره ننگین این جماعت آل‌سعود مساله بمباران و حمله به یمن و به خاک و خون کشیدن مردم بی‌گناه آغاز شد و همچنان ادامه دارد. همان‌طور که می‌دانید چند مرتبه در سازمان حقوق بشر و سازمان ملل مساله تجاوزات عربستان نسبت به یمن مورد توجه قرار گرفته و محکوم شد اما عربستان با صرف هزینه‌هایی از شکل‌گیری موضع‌گیری مناسب در این زمینه خودداری کرد که نمونه آن در ماجرای عملکرد بان‌کی‌مون در مورد خارج کردن عربستان از فهرست ناقضان حقوق کودک می‌توان اشاره کرد.

همچنین می‌توان به تداوم جنایات عربستان در بحرین و تجاوزات آنها نسبت به مردم این کشور، شهدا و زندانیان بی‌گناه و فشارهایی که علیه آیت‌الله شیخ عیسی قاسم در بحرین اعمال می‌شود اشاره کرد که برحسب اطلاعاتی که به دست رسیده عربستان و حکومت آل‌سعود رسما از آل‌خلیفه خواستار اعمال فشار بر آیت‌الله شیخ عیسی قاسم و گروه‌های اسلامی بحرین شده است، بنابراین، این جنایات صورت گرفته از سوی عربستان چالش‌های پیش روی عربستان را بیشتر کرده است، در داخل عربستان باز هم برحسب اطلاعاتی که در دست است بیش از 60 درصد مردم این کشور با رژیم آل‌سعود مخالف هستند اما هیچ گونه اعتراضی نمی‌توانند داشته باشند چه در میان علما، فرهیختگان و اساتید دانشگاه‌ها و چه در میان مردم عادی، با تشنج، درگیری‌ها و مشکلاتی که در شرق عربستان وجود داشته است گرچه در حال حاضر از نظر ظاهری مقدار کمتر تشنج بروز می‌کند اما در عین حال فشار علیه تمام شیعیان، مساجد، حسینیه‌ها و سخنران‌ها و ائمه جماعات و زندانیانی که از شخصیت‌های برجسته عربستانی در زندان‌ها هستند، احکام سخت و جنایتکارانه و حبس‌های طویل‌المدت یکی از مشکلاتی است که همواره در منطقه شرق عربستان وجود دارد. مساله آزاد نبودن مردم و عدم انتخابات یکی از مسائل بزرگ حقوق بشری است که در آنجا مورد توجه بوده و هست. عربستان نمی‌تواند از این چالش‌ها بیرون بیاید.

به اعتقاد برخی تحلیلگران از کشورهای مختلف و تحلیل‌هایی که امروز در آمریکا و اروپا مطرح شده سال‌ 2017 سال پایانی آل‌سعود است و عربستان نمی‌تواند چالش‌ها بخصوص در مساله یمن و جنایت‌های خود را در این کشور تداوم بدهد. تحلیل شما در این ارتباط چیست؟

افکار عمومی علیه این رفتار جنایتکارانه آل‌سعود در سطح بین‌الملل مطرح است و بعد از اوباما هم معلوم نیست این حمایت‌ها در این سطح از جنایات عربستان صورت بگیرد اما در عین حال نیاز است که فرهیختگان، احزاب، شخصیت‌ها و موسسات حقوق بشری غیردولتی در اروپا و آمریکا و کشورهای دیگر به این چالش‌ها بپردازند و به ملت‌های دیگر اعلام کرده و به سازمان بین‌الملل باید فشار آورد تا از این ذلت و خواری سازمان ملل به واسطه برخی عملکردهایش در سکوت برابر جنایات آل‌سعود باید کاری کرد که مانند همان قطعنامه‌ صادر شده علیه رژیم صهیونیستی که به تصویب اکثریت رسید و آمریکا هم نتوانست آن را وتو کند نسبت به تجاوزات عربستان به بحرین در سازمان ملل و موسسات حقوقی و بین‌المللی در کشورهای مختلف نسبت به عربستان صورت بگیرد. لذا تحلیل ما این است که عربستان توان عبور از میان این چالش‌ها را ندارد و صرف دلارهای بسیار در این زمینه‌ها به سود او نیست.

عربستان امروز دچار چه چالش‌های اقتصادی و بدهکاری‌هایی است؟

ذخیره‌های این کشور بسیار کم شده است، حقوق‌های بسیاری از کارمندانش به تعویق می‌افتد، همچنین بسیاری از خدمات را نمی‌تواند انجام دهد، بسیاری از کارخانه‌ها و کارگاه‌ها تعطیل شده و بسیاری از کارگرها خارج شده‌اند. لذا این مساله اقتصادی هم منجلاب بسیار بزرگ دیگری است که عربستان با آن دست به گریبان است. احتمال می‌دهیم با این وضعیتی که از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، بین‌المللی و منطقه‌ای که عربستان دارد نمی‌تواند از چالش‌های موجود خارج شود و قطعا باید تغییراتی در چند ماه آینده بروز کند. همچنین اختلافات سیاسی داخلی حاکمیتی نیز در خود خاندان آل‌سعود و مجموعه حاکمیت آل‌سعود وجود دارد.

مقامات عربستانی با سیاست‌های جدید خودشکاف عمیقی بین ریاض با روسیه و سوریه و ایران و بخش زیادی ازحاکمیت عراق ایجاد کردند، این شکاف‌ها در آینده تحولات منطقه چه اثری می‌گذارد؟ آیا قابل ترمیم است؟

در صورتی که عربستان در روش‌های خود تغییر ایجاد کند و دیکتاتوری‌ها، خودکامگی‌ها را کنار گذاشته و تجاوز به یمن، بحرین و سوریه را رها کند و تغییرات اساسی در حاکمیتش به وجود آورد قطعا در ارتباطات هم یک تغییراتی به وجود می‌آید و قابل مذاکره و گفت‌وگو خواهد بود، عربستان مشکلاتی با لبنان و عراق همچنین با یمن دارد، اختلافات عمده‌ای بین قطر و عربستان هم وجود دارد که گاهی اوقات در برخی مسائل منطقه‌ای و اقلیمی بروز پیدا می‌کند، همچنین اختلافاتی بین عربستان و مصر به وجود آمده و در حال شکاف بیشتر و اوجگیری این اختلافات است و به تبع مصر در نقاط دیگر هم قطعا شکاف‌های دیگری به وجود می‌آید، لذا این مشکلات اقلیمی و مشکلات روابط با همسایگان هم یکی از مشکلات دیگری است که عربستان امروز با آن روبه‌روست و البته همان‌طور که گفته شد اگر عربستان تسلیم آرای عمومی مردمی در یمن و تجاوز و بمباران را کنار گذاشته و اجازه دهد مردم یمن در تصمیماتشان آزادانه و بدون دخالت کشورهای دیگر به امور خود بپردازند همچنین حمایت‌هایشان از داعش و گروه‌های تروریستی در سوریه را کنار گذارند قطعا زمینه‌ای برای این‌که تغییرات دیگر در معادلات و روابط بین‌المللی و چند کشور منطقه با عربستان به وجود بیاید وجود دارد اما با توجه به غرور و تکبری که امروز در حاکمیت و حاکمان عربستان وجود دارد بعید است بزودی عاقل شوند مگر این‌که فشار‌ها آنها را زمینگیر کند و به دلیل اجبار تغییر رویه دهند.

گفت و گو: مریم شریف‌زاده