رازهای نشاط اجتماعی

برای سنجش سلامت یک جامعه، معیارهای مختلفی را می‌توان پشت سر هم ردیف کرد؛ ‌از افزایش سطح رفاه اجتماعی گرفته تا پایین رفتن سطح خشونت اما مدت‌هاست میزان نشاط اجتماعی به یکی از معیارهای اصلی و بنیادی در سنجش سلامت جوامع و شهروندانشان تبدیل شده است؛ نشاطی که می‌تواند احساس رضایت از زندگی را افزایش دهد و تاثیری مستقیم بر بالا رفتن حس تعلق اجتماعی داشته باشد.

کد خبر: ۹۸۲۸۴۷

پویایی جامعه و افزایش امید به زندگی نیز از دیگر ارمغان‌های ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه است. موضوعی که با ارتقای کیفیت زندگی افراد جامعه ارتباطی تنگاتنگ دارد و در نهایت آمار آسیب‌های اجتماعی را به طرز معناداری در جامعه کاهش می‌دهد.

برای ایجاد نشاط اجتماعی می‌توان پای گروه‌ها و نهادهای زیادی را وسط کشید و بار افزایش سطح نشاط در جامعه را به دوش خیلی‌ها انداخت؛ اما در این بین نمی‌توان از نقش انکارناپذیر نهادهای فرهنگی گذشت، مراکزی که نقش بزرگی را در فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن امور به‌عهده دارند؛ نقشی که در آن آموزش و یادگیری،‌به عنوان محور اساسی برنامه‌ها شناخته می‌شود.

شادی و نشاط آموختنی است

یادگیری چه به‌صورت مستقیم و چه به شیوه غیرمستقیم یعنی از راه مشاهده رفتار دیگران و الگوبرداری از آنها؛ مدلی از یادگیری است که بارها مورد توجه روان‌شناسان و جامعه شناسان قرار گرفته است.

موضوعی که دکتر مصطفی تبریزی، روان‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی هم بر آن تاکید می‌کند.

تبریزی درباره ضرورت هدفمند کردن برنامه‌های مختلف نهادهای فرهنگی درجهت افزایش نشاط اجتماعی به ما می‌گوید: قبل از هرچیز ما باید به یک تعریف مشترک از نشاط و شادابی اجتماعی برسیم، از نظر روان‌شناسی نشاط اجتماعی زمانی به وجود می‌آید که انسان احساس رضایت مندی درونی از شرایط مختلف زندگی اش داشته باشد؛ به عبارت بهتر،‌ شرایط اجتماعی،‌ اقتصادی و سیاسی مطلوبی برای او فراهم شود.

این روان‌شناس و استاد می‌افزاید: اما این احساس رضایتمندی درونی براحتی در افراد ایجاد نمی‌شود و باید برای رسیدن به نشاط اجتماعی به آن پرو بال داد و جنبه‌های مختلف روانشناختی،‌ انسان شناختی و ... را هم مدنظر قرار داد. تبریزی همین‌جا بر نقش محوری نهادهای فرهنگی تاکید می‌کند و می‌گوید: این شادی درونی به مرور به افراد جامعه آموخته می‌شود؛ چراکه شاید آموختنی است، یک نوع یادگیری است، به عبارت بهتر افراد شاد بودن و نشاط داشتن را یاد می‌گیرند.

ارائه برنامه‌هایی امیدمحور و مستمر

آموزش نشاط و شاد بودن هم به صورت مستقیم است و هم به‌صورت غیرمستقیم، که در هر دوی این روش‌ها نهادهای فرهنگی می‌توانند تاثیر گذار باشند.تبریزی با اشاره به این موضوع می‌گوید: برای مثال وزارت ارشاد با چاپ کتاب یا برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی که زمینه ساز افزایش نشاط در جامعه است، می‌تواند گام مهمی در این زمینه بردارد.البته به شرطی که این برنامه‌ها با محوریت موضوعاتی باشد که امید به زندگی را افزایش می‌دهد و در مقابل موجب دوری از یاس و ناامیدی می‌شود. از طرف دیگر نهادی تاثیر گذار همانند رسانه ملی هم با ارائه برنامه‌هایی با محور امید به زندگی می‌تواند ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کند.

تبریزی با اشاره به نقش محوری خانواده در ایجاد نشاط اجتماعی تاکید می‌کند: تهیه و پخش برنامه‌های مختلف خانواده‌محور یکی از وظایف این نهاد در افزایش نشاط اجتماعی است؛ درحقیقت آنچه ارائه چنین برنامه‌هایی را مهم جلوه می‌دهد، حضور اعضای خانواده در کنار یکدیگر و سپری کردن دقایقی خوب و خاطره‌انگیز به دور از فعالیت و دغدغه‌های اقتصادی و شغلی و تحصیلی است.

این موضوع را دکتر اسماعیل قدیمی استاد دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات هم تائید می‌کند.

دکتر قدیمی به ما می‌گوید: برای این که نهادهای فرهنگی نقشی موثر در ایجاد نشاط و شادابی در جامعه داشته باشند، باید مجموعه برنامه‌هایی منظم و مستمر در ابعاد مختلف بسازند و این برنامه‌ها را با محاسبات دقیق و رعایت جنبه‌های فنی، زیبایی‌شناختی، ‌تنوع و... به‌صورت سلسله‌وار در دسترس عموم مردم قرار دهند.

رسانه ملی یک دانشگاه عمومی است

این استاد ارتباطات در ادامه با تاکید بر نقش حساس رسانه ملی در این آموزش می‌گوید: همان‌طور که حضرت امام خمینی(ره) در بیاناتشان فرموده بودند که صداوسیما یک دستگاه عظیم آموزشی و تربیتی و به منزله یک دانشگاه عمومی است که قلمرو آن، در سطح کشور گسترده است، پس این دانشگاه می‌تواند با مقوله نشاط اجتماعی به صورت علمی برخورد کند. این یعنی محور برنامه‌هایش براساس برنامه ریزی‌های علمی و با مطالعه و پژوهش همراه باشد. درصورتی که این زیرساخت‌ها رعایت شود با توجه به تنوع برنامه‌های مختلف این نهاد فرهنگی، می‌توان انتظار داشت که سطح نشاط اجتماعی در جامعه به شکل قابل قبولی بالا برود.

زیرساخت‌هایی که این استاد دانشگاه مورد توجه قرار می‌دهد، زمانی که با محوریت موضوعاتی چون خانواده، ‌مذهب و وفاق ملی همراه می‌شود می‌تواند بیش از پیش تاثیرگذار باشد. موضوعی که این استاد دانشگاه درباره اش می‌گوید: تلاش در جهت ارائه برنامه‌هایی با محوریت شکرگزاری، خوشبینی، پایبندی به مذهب، سلامت جسمی و روانی،‌ خودآگاهی، تعهد، ورزش و ... مسائلی است که اگر به صورت کارشناسانه مورد توجه قرار بگیرد می‌تواند با جذب مخاطب، هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم نشاط اجتماعی را افزایش دهد.

شهر سرد و بی‌روح؛ شهر دور از نشاط

اما برای رشد نشاط اجتماعی در دل شهروندان یک شهر، باید به نقش تاثیرگذار دیگر بخش‌ها هم توجه کرد؛ دکتر حسین ایمانی جاجرمی مدیر گروه شهر انجمن جامعه شناسی ایران در این باره به جام‌جم می‌گوید: در بحث جامعه‌شناسی شهری ما از نشاط اجتماعی با عنوان سرزندگی شهری یاد می‌کنیم که بخشی از این موضوع به مساله طراحی و خلق فضاهای شهری مناسب بر می‌گردد.

به گفته دکتر ایمانی جاجرمی، هرچه مسئولان و مدیران شهری از ابعاد مختلف سرزندگی شهری آگاهی داشته باشند، فضاهایی که در شهر به‌وجود می‌آورند، در جهت توسعه این حس است و برعکس، درصورت آگاهی نداشتن، شهر با فضاهایی سرد و بی‌روح ساخته می‌شود که شهروندان را فراری می‌دهد.

این استاد دانشگاه نیز بر ضرورت ساخت فضاهایی خانواده محور در شهرها تاکید می‌کند و می‌گوید: حضور در جمع‌های خانوادگی،‌ حضور در کنار بچه‌ها و سایر اعضای خانواده، ‌محور نشاط و سرزندگی است و اگر ما بچه‌ها و خانواده‌ها را از فضای شهری و این پاتوق‌های فرهنگی حذف کنیم، دیگرحرفی از نشاط به میان نمی‌آید. طراحی فضاهای خانواده محور فرهنگی در سطح شهرها، موضوعی است که به عقیده این استاد دانشگاه کیفیت حضور انسان‌ها در شهر را افزایش می‌دهد؛ موضوعی که می‌تواند احساس رضایتی درونی در دل افراد جامعه به وجود بیاورد و امید به زندگی را برای تک تک آنها افزایش دهد.

مینا مولایی - جامعه