نشاط اجتماعی با دورهمی یلدایی

این بزم ملی که در باورهای دیرینه ما ریشه دارد، می‌تواند همگرایی خانواده‌ها را مضاعف و حتی در سطحی بالاتر امید ملی، انسجام و وحدت را در جامعه تزریق کند. اما در کنار همه این فرصت‌های اجتماعی که شب یلدا به ایرانیان هدیه می‌دهد، نوع برگزاری جشن یلدا هم اهمیت حیاتی دارد. با رعایت یک سری ریزه‌کاری‌های مهم، می‌توان شب یلدا را به جشنی بدل کرد که در آن، همه، بدون هیچ تبعیضی در بلندترین شب سال، شادی را تجربه کنند.

جنس آرزوهایتان را عوض کنید

فال حافظ، پای ثابت جشن یلدای ایرانی‌هاست. قرن‌هاست که آرزو کردن و فال گرفتن با مراسم شب‌یلدا گره خورده است.

دکتر غلامرضا قاسمی کبریا، مدرس دانشگاه و کارشناس خانواده و مدیریت رفتار در گفت‌وگو با جام‌جم، از مردم می‌خواهد در شب یلدا، به جای آرزوهای مالی برای خودشان و دیگران، به سبک قدیم‌ترها آرزو کنند و حداقل در بلندترین شب سال، جنس آرزوهایشان را عوض کنند.

به قول او، در گذشته آرزوی خوب تعریف داشت. آرزوی شادی، سلامت، رستگاری و دفع بلا متداول‌ترین آرزوی ایرانی‌ها بود که در شب یلدا، بیان این آرزوها به اوج خود می‌رسید؛ اما حالا جنس آرزوهایمان هم پولکی شده، آن هم در حالی که شادی و نشاط، الزاما با مادیات بیشتر، به دست نمی‌آید.

بزرگ خاندان را دریابید

این روزها کلمه «بزرگ خاندان» را بیشتر در اعلامیه‌های ترحیم می‌بینید، اما اگر به چند دهه قبل برگردید، این کلمه بار معنایی زیادی داشت. بزرگ خاندان کسی بود که همه به اسمش قسم می‌خوردند و اعتبار فامیل بود.

قاسمی کبریا، مدرس دانشگاه معتقد است که هر خانواده ایرانی در شب یلدا باید تلاش کند که در کنار بزرگ خاندانش باشد تا این رسم زیبا به مرور زمان از بین نرود. در این شب بلند، به باور کبریا، کوچک‌ترها هم با عمل ما یاد می‌گیرند که به بزرگ‌ترهایشان احترام بگذارند و آنها را از یاد نبرند.

توصیه دیگری که او به خانواده‌ها دارد، پرجمعیت برگزار کردن جشن‌های شب یلداست. در این شب به یاد ماندنی، جشن یلدای یکنفره و دو نفره را فراموش کنید و همه با محوریت بزرگ فامیل، دورهمی‌های شلوغ را امتحان کنید.

به جای رمز مودم احوال هم را بپرسیم

موسوی،‌ مشاور خانواده وقت گفت‌وگو با ما، ناگهان یاد پلاکاردی می‌افتد از شهرداری تهران که در خیابان خوانده است «شب یلدا به جای رمز مودم، احوال هم را بپرسیم!» از این مطلب لذت برده است و به همین خاطر می‌گوید اگر یلدایی متفاوت می‌خواهید دست‌کم همین یک شب دور دور کردن در فضای مجازی را متوقف کنید. اینستاگرام ... تلگرام... فیس‌بوک.... همه را کنار بگذارید. اینترنت را قطع کنید. موبایل‌ها را فراموش کنید. سرتان را بالا بگیرید. دست‌کم یک شب نه پست بگذارید و نه پست بخوانید. یک شب متعلق به دنیای واقعی باشید. در دنیای واقعی، همیشه فرصت با هم بودن پیدا نمی‌کنیم.

یلدا را چند نسلی برگزار کنید

شب یلدا که می‌آمد کوچک و بزرگ کنار هم جمع می‌شدند. دور کرسی می‌نشستند، از مادربزرگ و پدربزرگ تا نوه و نتیجه، نبیره و ندیده . یلدا بهانه‌ای برای دور هم جمع شدن است، اما در گذشته مفهوم خانواده، وسیع‌تر از مادر، پدر، خواهر و برادر بود. خانواده چند نسل را در خود جای می‌داد. یلدا فرصتی برای دید و بازدید و جمع شدن دوست و آشنا و اقوام دور هم بود. در همین دورهمی‌ها آدم‌ها نشاط‌شان را با هم سهیم می‌شدند و غم دل‌شان را کنار هم قسمت می‌کردند و به قول مهری موسوی، مشاور خانواده، بنیان‌های خانواده را در ابعاد وسیعش تحکیم می‌کردند و رابطه عاطفی و همبستگی میان اعضا را تقویت.

چند نفر از سالمندان خانواده شما در قید حیات هستند؟ نسل جوان خانواده در چه حال است؟ آخرین بار قوم و خویش‌های محبوب را کی دیده‌اید؟ امسال در بلندترین شب سال می‌توانید آنها را کنار هم جمع کنید. این یلدا را پرجمعیت تجربه کنید تا با قدیمی‌ها هم رای شوید که می‌گویند «برکت در جمع است.»

شب یلدای بیماران و فقرا را بسازیم

شب شکست تاریکی، شب تولد روشنایی و گرمی، شب زنده‌داری و شب عید، تعابیر دیگر شب‌یلداست که در حافظه تاریخی و فرهنگی ما ثبت شده است.

در شب شهد و شیرینی، خیلی‌ها هم هستند که مجبورند شب یلدا را روی تخت بیمارستان بگذرانند. هیچ جای دوری نمی‌رود اگر از بیماران تنها عیادت کنیم و شیرینی یلدا را هم با آنها قسمت کنیم، یا به نزدیک‌ترین مرکز نگهداری سالمندان و کودکان بی‌سرپرست برویم و با بسته‌ای آجیل و شیرینی، یلدا را هم به آنها تبریک بگوییم.

در گوشه و کنار شهر هم کم نیستند فقرا، کارتن‌خواب‌ها و نیازمندانی که به نان‌شب محتاجند. روا نیست در شب یلدا، انواع خوراکی‌ها را نوش جان کنیم، اما در چند قدمی ما خانواده‌ای گرسنه، به فکر شام شب باشد. می‌شود با کمی گشاده‌دستی و روی خوش، سهم کوچکی از خوراکی‌هایمان را با اقشار ضعیف جامعه قسمت کنیم تا شیرینی یلدا به کام همه شیرین باشد.

فشار که تقسیم شود...

قناعت‌پیشه بودند قدیمی‌ها. آن‌که وسعش به آجیل و انار و هندوانه و قطاب و مسقطی نمی‌رسید به استکانی چای و چند حبه قند بسنده می‌کرد اما چراغ دورهمی یلدا را خاموش نمی‌کرد به بهانه نداشتن.

حالا سفره یلدا برای برخی خانواده‌ها پر شده از تارت‌های میوه‌ای، شیرینی‌های لاکچری، انواع میوه‌های استوایی و غذاهای گران‌قیمت و خوش‌آب و رنگ جورواجور است.

برخی خانواده‌ها هم از غم خالی ماندن سفره یلدایشان ترجیح می‌دهند به روی خودشان نیاورند که طولانی‌ترین شب سال را طی می‌کنند. می‌شود اما میان اینها تعادل ایجاد کرد. زهرا شفیعی هم کارشناس ارشد مشاوره است.

او توضیح می‌دهد بیشتر سالمندان در کشور ما، اندک حقوق بازنشستگی دارند که باید صرف درمان، پوشاک، خوراک و پر کردن خیلی از چاله‌ها و چاه‌های زندگی در دوران پیری شود، اما همه ما وقتی به منزل والدین‌مان می‌رویم انتظار پذیرایی داریم.

در حالی که شاید دست آنها تنگ باشد و تهیه همه مایحتاج یلدا برایشان ناممکن شود. چه اشکالی دارد که هر کدام از ما برای دور همی شب‌یلدا در منزل بزرگ‌ترها تهیه یک خوراکی را به عهده بگیریم؟ به این ترتیب خرج‌ها تقسیم می‌شود و همه فشار مالی کمتری را تحمل می‌کنند.

شفیعی باز گریزی به گذشته‌ها می‌زند که غیرت مردم اجازه نمی‌داد بی‌بضاعت‌ها، یلدایی سوت و کور داشته باشند. آنها که داشتند و دست‌شان به دهان‌شان می‌رسید، حتما برای فقرا هدیه می‌فرستادند و حتی فقیرترهای فامیل را به جمع خانوادگی‌شان دعوت می‌کردند تا شب یلدا خوش و سیر باشند.

امین جلالوند - جامعه