روستاییان اردبیل به خانه برمی‌گردند

به گزارش جام‌جم، مهاجرت از روستا به شهر کماکان درحال افزایش است و اقشار کم‌درآمد برای یافتن شغل، زندگی بهتر و رفاه مادی هنوز به شهرها و عمدتا تهران مهاجرت می‌کنند، به طوری که از سال 1355تا 1390حدود 15 تا 20میلیون روستایی کار و زندگی خود را در روستا رها کرده و به تهران یا شهرهای بزرگ دیگر مهاجرت کرده‌اند. با این همه در یکی دو سال اخیر شاهد به ثمر نشستن طرح‌هایی برای بازگشت روستاییان به موطن خود و پدیده «مهاجرت معکوس» در برخی مناطق کشور هستیم که می‌تواند دلگرم‌کننده و نویدبخش ورود دوباره شور و نشاط و آبادی به روستاهای متروک و خالی از سکنه باشد.

خودمان روستایمان را آباد می‌کنیم

این بازگشت امیدبخش اکنون در برخی روستاهای استان اردبیل درحال تحقق است؛ یک نمونه آن هم روستای ججلی بخش ارشق در شهرستان مشگین‌شهر است که ساکنانش پس از 30 سال هوای دیار خود را کرده و حاضر شده‌اند عطای شهر را به لقایش ببخشند و به روستایشان بازگردند. روستای ججلی تا پیش از سال 65 که هنوز روند مهاجرت از آن آغاز نشده بود، حدود 40 خانوار و 270 نفر جمعیت داشت که همگی آنها در نبود امکانات زیرساختی همچون آب، برق، گاز و راه و نبود درآمد مکفی کشاورزی روستایشان را ترک کرده و راهی شهرها شدند.

ظاهر نوری، بخشدار ارشق به جام‌جم می‌گوید: روستای ججلی هنوز هم آب و برق و گاز ندارد و فقط راه آسفالته برای آن احداث شده، با این حال اهالی روستا تمایل شدیدی دارند که به روستا بازگشته و خود روستایشان را آباد کنند.

وی شرایط خوب پرداخت وام و تسهیلات کم‌بهره برای ساخت مسکن و اشتغالزایی را از عوامل موثر در پدیده مهاجرت معکوس این روستا دانسته و می‌افزاید: تاکنون 20 خانوار پروانه ساخت مسکن خود را دریافت کرده و مشغول ساخت و ساز خانه‌های خود شده‌اند که احتمالا همگی آنها بعد از نوروز 96 به روستا آمده و در آن ساکن می‌شوند، ما هم تلاش می‌کنیم بقیه زیرساخت‌ها چون آب، برق و گاز را برایشان فراهم کنیم.

تسهیلات آسان برای بازگشت به روستا

شهرستان خلخال هم این روزها شاهد حضور دوباره زندگی در برخی روستاهای متروکش است. چهار روستای آق بلاغ، خمس، لمعه و کلستان علیا از جمله روستاهایی است که به گفته قنبری، بخشدار مرکزی خلخال ساکنانشان درحال برگشت به آنها هستند.

روستای آق بلاق تا سال 75، دارای 60 خانوار بوده که همه آنها بجز هفت خانوار به شهرهای تهران، کرج و رباط کریم مهاجرت کردند، اما امسال 15 خانوار تصمیم به بازگشت گرفته و پروانه ساخت و ساز دریافت کرده‌اند که امید است این تعداد تا سال آینده به 30 خانوار افزایش یابد.

احمد قنبری می‌گوید: علاوه بر صدور پروانه رایگان ساخت و ساز و پرداخت تسهیلات کم بهره تا سقف 18 میلیون تومان به متقاضیان، زیرساخت‌های روستا همچون آب، برق، گاز و راه آسفالته هم برای روستا فراهم شده و روستاییان هیچ کمبود و مشکلی برای زندگی در روستا نخواهند داشت.

بازگشت سیل جمعیت به خمس

روستای خمس تا سال 1355 دارای 5000 نفر جمعیت بود؛ حتی بیشتر از جمعیت برخی مراکز اصلی شهرستان خلخال. اما این جمعیت در سرشماری 1377 به 1600 نفر و چهار سال پس از آن به 900 نفر کاهش یافت. سرشماری امسال مشخص می‌کند که از این تعداد چقدر باقی مانده‌اند، اما قدر مسلم این‌که همان 900 نفر هم شامل 480 خانوار بودند و این یعنی مهاجرت تمام فرزندان خانوارها و باقی ماندن والدین مسن در روستا. روستای خمس در گذشته آنقدر پیشرفته بود که در سال 1335 علاوه بر داشتن امکانات زیرساختی و همچنین درمانگاه و مدرسه، یک شعبه از بانک صادرات هم در آن مستقر بود، با این همه تب مهاجرت سراغ اهالی این روستا هم آمد.

گرچه بخشدار خلخال از سال گذشته تمام تلاش خود را از طریق تریبون ده مسجدی که اهالی این روستا در تهران دارند، به کار گرفت تا اهالی را به بازگشت دوباره به روستا و آبادسازی آن تشویق کنند که البته تلاشش بی نتیجه نماند و علاوه بر کمک 450 میلیون تومانی اهالی روستا برای عمران و آبادی و کشیدن راه آسفالت در روستا، حال 35 خانوار هم مصمم به بازگشت و سکونت به روستا شده‌اند.

قنبری می‌گوید که اهالی بتدریج درحال بازگشت به خمس هستند و می‌توان امیدوار بود که جمیعت روستا بزودی به 2000 نفر برسد.

روستای طولش نیز که حالا هم آب دارد و هم گاز و طرح هادی آن هم سال گذشته تقریبا کامل شد، بتدریج دارد به روزهای اوج پرجمیعیتی‌اش بازمی‌گردد.

به گفته بخشدار خلخال، در طرح هادی این روستا اکثر خیابان‌های اصلی آسفالت شده که این امر با مشارکت خود اهالی و باز کردن مسیر توسط آنها صورت گرفته، درحالی که اگر دولت می‌خواست هزینه کند، باید یک میلیارد و 200 میلون تومان هزینه می‌کرد.

کلستان علیا هم دیگر روستایی است که قنبری به آن اشاره کرده و می‌افزاید: جمعیت این روستا طبق سرشماری سال 85، صد خانوار بود که در سال 86 فقط 40 خانوار در یک روز آن را ترک کردند، اما از سال گذشته حدود 20 خانوار ساکن تهران این روستا مصصم به بازگشت شده و پروانه ساخت و ساز دریافت کرده‌اند.

خسته از حاشیه‌نشینی

تعداد روستاهای اردبیلی که روزهای اوج و شکوه گذشته را دوباره به خود خواهند دید، البته بسیار بیشتر از آماری است که به آن اشاره شد.

اکبر طوبی، مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اردبیل دراین باره به جام‌جم می‌گوید: دوروستا در شهرستان اردبیل، چهار روستا در شهرستان بیله سوار، پنج روستا در شهرستان سرعین، سه روستا در شهرستان کوثر و در نهایت سه روستا در شهرستان نمین را هم باید به روستاهای شهرستان خلخال و مشکین شهر که اهالی شان از غربت و حاشیه‌نشینی در شهرها خسته شده و تصمیم به مهاجرت معکوس گرفته‌اند، اضافه کرد.

به گفته مسئولان اردبیلی، فراهم کردن زیرساخت‌های زندگی و همچنین بالا رفتن درآمد کشاورزی، دامداری و باغداری در روستاها و البته خستگی از زندگی ناسازگار شهری، از مهم‌ترین عوامل بازگشت روستاییان به دیار آبا و اجدادی است.

فاطمه مرادزاده