قدم اول اقتصاد مقاومتی، مبارزه با قاچاق کالاست

اطلاعی دارید که اقتصاد مقاومتی در کشورهای دیگر اجرا شده است یا خیر؟

بله، ژاپن، آلمان، کره جنوبی و چین، کشورهایی هستند که سلسله اقدامات اقتصاد مقاومتی را در کشورشان انجام دادند. برخی‌ از اقتصاد مقاومتی، ریاضت در ذهنشان است در حالی که اصلا این طور نیست و نوعی توجه به توانمندی‌های داخلی است. حضرت حافظ در این باره می‌فرمایند، سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد، آن چه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد. این شعر در بحث اقتصاد، توجه به تولید داخل است و اگر ما قابلیتی داریم، نباید آن را از خارج تأمین کنیم. در همه کشورهای توسعه یافته اقداماتی مانند اقتصاد مقاومتی را اجرا کردند و نتیجه گرفتند.

برای این که تولیدات داخل مورد توجه باشد، چه اقداماتی باید در اولویت قرار گیرد؟

در سیاست اقتصاد مقاومتی آمده که باید با پدیده قاچاق مقابله شود و رهبر معظم انقلاب نیز در این باره تاکیداتی داشتند. بسیاری از کشورها با نظارت دقیق قاچاق کالا را کنترل کرده‌اند. البته با ابلاغ قانون مبارزه با قاچاق کالا، وضع بهتر شده و هر روز شاهد کشف هستیم. قاچاقچیان حرفه‌ای کالا را از مبادی با شیوه‌های خاص وارد کشور می‌کردند و باعث شدند، بسیاری از تولیدکنندگان ما آسیب جدی ببینند. وقتی کالایی بدون تعرفه وارد کشور می‌شود، تولیدکنندگان امکان رقابت ندارند. قدم اول در بحث اقتصاد مقاومتی که تکیه بر توان تولیدات داخلی دارد، مبارزه با قاچاق است. ما در بحث بازرگانی باید استراتژی خود را تغییر دهیم و به این سمت حرکت کنیم و تا می‌توانیم به ارقام صادراتی اضافه کنیم و میزان واردات را کاهش دهیم. واردات باید تنها در حوزه استراتژیک و انتقال فناوری انجام شود. بسیاری از کالاهاست که امکان ساخت داخل آن وجود دارد، اما باز هم دولت نیاز خود را از خارج تأمین می‌کند.

به صورت مصداقی بگویید، در کدام بخش‌ها توان تولید داخل وجود دارد، اما باز هم واردات صورت می‌گیرد؟

در نفت و گاز و پتروشیمی همه اقلام، امکان تولید دارند. اکنون چند پتروشیمی در کشور از چین درخواست بویلرهایی کردند که امکان ساخت آن در داخل وجود دارد و این بر خلاف اقتصاد مقاومتی است. این پتروشیمی‌ها خصوصی هستند، اما دولت باید ابزار تشویقی بگذارد تا آنها از تولید داخل استفاده کنند. یکی از راه‌های تحقق اقتصاد مقاومتی هم این است که تعرفه واردات کالاهای دارای مشابه تولید داخل را افزایش دهیم. یکی از تجربه‌های دنیا این است که تعرفه کالاهایی را که امکان ساخت در داخل کشورشان دارند، بالا می‌برند تا مزیت واردات از بین برود.

افزایش تعرفه می‌تواند روی کیفیت کالا هم تأثیر بگذارد؟ ما تجربه تعرفه بالا را در خودروسازی داریم، اما کیفیت خودروهای داخلی قابل مقایسه با کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن که زمانی در این صنعت از ما عقب بودند، نیست.

در رابطه با نظام تعرفه برای کالای اساسی چارچوبی مشخص می‌کنند. درباره خودرو در سال‌های گذشته این موضوع مطرح بود که اگر جلوی واردات را بگیریم خود به خود خودروی بی‌کیفیت در بازار عرضه می‌شود و بی‌تردید باید ارتقا پیدا کند. من اخیراً از بخش تحقیق و توسعه (R&D) یکی از خودروسازان کشور بازدیدی داشتم. آنها محصولاتی تولید کردند که هنوز در بازار عرضه نکرده‌اند، اما از همه امکانات خودروهای خارجی برخوردار است. در نتیجه باید ارتقای کیفیت را در نظر داشت. در کنار این موضوع، کاهش هزینه‌های تولید نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. زمانی که قیمت جهانی یک کالا ارزان است، ترجیح آن است که کالا حتی از راه‌های قانونی وارد شود، اما کشوری مانند چین برای مقابله با این موضوع از سیستم تشویقی جایزه صادراتی استفاده کرده است. در چین اگر قرارداد خودروسازی با کشوری منعقد شود، دولت آن کشور 15 درصد جایزه صادراتی به حساب تولید کننده واریز می‌کند، اما در ایران، جوایز صادراتی را آنقدر دیر پرداخت می‌کنیم که حلاوت آن از بین می‌رود.

برای تولید با کیفیت نیاز به چه مؤلفه‌های دیگری داریم؟

باید سطح استانداردهای خود را از ملی به بین‌المللی ارتقا دهیم. در کشورهای پیشرفته تسهیلات را به قیمت ارزان به تولیدکنندگان خود پرداخت می‌کنند، اما اکنون در ایران با کاهش اعمال شده به 18 درصد رسیده است. ببینید ما می‌گوییم کشور در رکود است، اما تلاشی برای خروج از آن نمی‌کنیم. یارانه بخش صنعت تاکنون پرداخت نشده و این موضوع باید پیگیری شود. اگر یارانه بموقع پرداخت شود و جوایز صادراتی به صادرکنندگان تعلق بگیرد، انگیزه تولید افزایش می‌یابد، اما ما همه مؤلفه‌ها را رها کردیم و توقع داریم همه چیز رو به آرامش باشد.

چندی پیش، وزیر صنعت در یک سخنرانی اعلام کرد، برای بهبود شرایط اقتصادی و رفع مشکل بیکاری باید مدیر از خارج وارد کنیم. نظر شما در این باره چیست؟

حقیقت این است که دانشمندان خود را باور نکرده‌ایم. ما چقدر به این افراد باارزش بها دادیم که اکنون توقع کارایی بالا از آنها داریم. واحدهای تولیدی ما بخش‌های تحقیق و توسعه کمی دارند در حالی که در کشورهای پیشرفته، این واحدها هسته اصلی شرکتشان
است.

شما به تسهیلات اشاره کردید. دولت اعلام کرده در چهار ماه نخست امسال 129 هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش صنعت داده است. آیا این آمار را قبول دارید؟

خیر، این طور نیست. در چهار ماه امسال اختصاص این مبالغ صورت گرفت اما هنوز همه آن پرداخت نشده است. البته مرداد ماه گذشته پرداخت‌های خوبی به واحدهای تولیدی شد، اما در شهریور ماه نسبت به مشابه ماه قبل کاهش داشته و برای رفع رکود کشور باید این پرداختی‌ها هرچه زودتر اتفاق بیفتد.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد