همه چیز درباره رایج‌ترین بیماری گوارشی

دل درد به گزارش جام جم سرا به نقل از ضمیمه چاردیواری ، حالتی ناتوان‌کننده که می‌تواند علل متفاوتی سبب آن باشد. هر ساله شیوع وبا یا عواملی با شکل و شمایل مشابه وبا (شبه‌وبا) باعث آماده‌باش مجموعه بهداشتی کشورمان می‌شود، اما این که وبا چیست و آیا تنها وبا عامل اسهال‌های شدید در انسان است یا نه در ادامه شرح داده خواهد شد.

افراد مسموم با مواد غذایی آلوده یا خراب‌شده در اثر نگهداری در محیط نامناسب، علائمی همچون اسهال و استفراغ را تجربه می‌کنند، اما علائم همیشه محدود به این دو نیست. اغلب بیماران غذای مصرفی عنوان می‌کنند، اما گاهی به دلیل فاصله زمانی طولانی مابین مصرف ماده غذایی و بروز علائم، علت مسمومیت قابل‌شناسایی نیست. مسمومیت غذایی به دلیل مصرف همزمان چند نفر از یک ماده غذایی به‌صورت همه‌گیر بروز می‌کند که این نیز یکی از نشانه‌های تشخیصی برای مسمومیت با مواد غذایی است.

مسمومیت مواد غذایی می‌تواند به شیوه‌های مختلفی رخ بدهد. گاهی عامل بیماری‌زا در غذا رشد کرده، تولید سم می‌کند و این سم است که علامت‌زا می‌گردد. گاهی نیز خود عامل بیماری‌زا وارد دستگاه گوارش شده و درون بدن اقدام به تولید سم می‌کند. با این که در هر دو حالت مسمومیت ناشی از سم است، اما بیماری‌های ناشی از این دودسته کاملا متفاوت است.

آسیب‌های شایع ناشی از تولید سم درون بدن شروع دیررس‌تری داشته و برای درمان گاهی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک است. انواع رایج از این نوع مسمومیت شناخته‌شده است که در ادامه انواع رایج و خطرناک آن تشریح می‌شود.

غذاهای دریایی بخصوص صدف خام می‌تواند مولد اسهال شدیدی به‌نام وبا یا شبه‌وبا باشد. عموما در فصل گرم سال شیوع دارد. در این نوع مسمومیت به دلیل اسهال شدید و آب فراوان که از طریق مدفوع از دست می‌رود گاهی بیمار تا حد مرگ پیش می‌رود. پزشکان باید با مشاهده موارد وبا مراکز بهداشتی را در جریان گذاشته تا برای پیشگیری و درمان اقدامات لازم را به عمل بیاورند. پس از یکی‌ دو روز از مصرف، علائم شروع‌ شده و وابسته به عامل مولد علائم از یک روز تا یک هفته به طول می‌انجامد.

مسافران که مسمومیت یا بیماری آنها عموما ناشی از آب یا غذای آلوده است در افرادی رخ می‌دهد که از آب یا غذاهای غیربهداشتی ‌ طی مسافرت استفاده می‌کنند. استفاده از آب در شکل بسته‌بندی‌شده همچون آب‌معدنی میزان این نوع‌ مسمومیت را کاهش می‌دهد. استفاده از رستوران‌های مجاز و بهداشتی و سرکشی مسئولان بهداشتی به این محل‌ها می‌تواند عامل مهمی در کاهش این نوع از مسمومیت باشد.

مساله مهم در حین برخورد با بیمار دچار علائم اسهال و استفراغ، در نظر گرفتن چند نکته اساسی است. اولین نکته نوع اسهال است. اگر اسهال خونی است بیمار باید به پزشک مراجعه کند. این نوع اسهال دیگر یک مسمومیت غذایی ساده نیست و باید تحت بررسی و درمان مناسب با آنتی‌بیوتیک قرار گیرد.

نکته دوم وجود تب است. اگر بیمار تب دارد باید سریعا توسط پزشک ویزیت گردد. تب همراه با اسهال هشداردهنده‌ای مهم است که نشان از تهاجم عامل بیماری‌زا به داخل خون و شانس بروز عوارض دارد.

نکته سوم بروز اسهال در افراد مسن (سنین بیش از 65 سال) و افراد با اختلال در سیستم ایمنی بدنشان (بیماران سرطانی یا مبتلایان به ایدز) است که در این دسته از بیماران نیز انتقال بیماران به اورژانس ضروری است.

نکته چهارم ‌ استفاده نکردن خودسرانه از داروهای ضداسهال و آنتی‌بیوتیک است. استفاده از داروهای ضداسهال در مواردی که عامل بیماری‌زا در درون دستگاه گوارش مستقر است می‌تواند دفع عامل بیماری‌زا را به تأخیر انداخته و به شدت بیماری بیفزاید. استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک می‌تواند به مقاومت عامل بیماری و بروز عوارض غیرقابل ‌پیش‌بینی منجر گردد.

دکتر بهروز هاشمی/ متخصص طب اورژانس