بومی‎‌سازی تجهیزات پزشکی، نیازمند اقدام و عمل

دکتر نبی‌اله ابوالفتحی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ازجمله اندیشمندانی است که با اتکا به چنین نگرشی با مشارکت معاونت پژوهشی بیمارستان شهید رجایی موفق به بومی‌سازی پنس بیوپسی شده است. این وسیله برای نمونه‌برداری از بافت‌های نرم بدن ازجمله قلب و بخش‌های مختلف دستگاه گوارش، ابزاری بسیار پرکاربرد است که سالانه هزینه‌ای بیش‌از 6 میلیارد تومان برای وارد کردن آن به صورت ارز از کشور خارج می‌شود.

ضرورت بومی‌سازی تجهیزات پزشکی

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر درباره ضرورت بومی‌سازی تجهیزات پزشکی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: همزمان با افزایش سه برابری قیمت ارز، در برخی بیمارستان‌ها با پدیده قابل تعمقی مواجه شدیم بیمار با مشکل دستگاه گوارش مراجعه می‌کرد، اما بعد از نمونه‌برداری از بافت قلب یا دستگاه گوارش با مشکل عفونت مواجه می‌شد. بررسی مشکل نشان داد استفاده مکرر از یک پنس بیوپسی با وجود یک بار مصرف بودن آن، علت اصلی عفونت بوده است. علت این تخلف هم افزایش هزینه واردات پنس بود.

وی ادامه می‌دهد: این مسأله باعث شد بررسی دانش فنی و فناوری این پنس را آغاز کنیم و بعد از سه سال موفق شدیم با ایجاد تغییراتی آن را به مرحله تولید برسانیم. امیدواریم در مدت سه تا شش ماه مجوز آن را از وزارت بهداشت دریافت کنیم و به مرحله تولید انبوه برسانیم.

دکتر ابوالفتحی درباره نظر برخی افراد مبنی بر این که ساخت این وسایل با توجه به وجود نمونه خارجی آن کار ساده‌ای است و چندان قابل توجه نیست، می‌گوید: این یک دام است که برای ما بویژه در حوزه آکادمی پهن شده که هر چه نمونه خارجی دارد، دیگر نیازی به بومی‌سازی و تولید آن در داخل کشور نیست و ما باید به دنبال ابداعات جدیدی برویم که در دنیا وجود ندارد. نتیجه این تفکر باعث می‌شود ما سالانه میلیاردها تومان ارز برای واردات 6000 کالای پزشکی بپردازیم، در حالی که می‌توانیم آنها را بومی‌سازی کنیم. از سوی دیگر با توجه به این که کشور دائم با بحران‌های بین‌المللی مواجه است، ما معتقدیم بومی‌سازی تجهیزات پزشکی می‌تواند باعث اشتغالزایی برای فارغ‌التحصیلان مهندسی پزشکی و مانع فعالیت آنها در مشاغل غیرمرتبط شود.

به سوی تجهیزات جدید

دانشگاه امیرکبیر، یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌ها در حوزه صنعت است. به همین دلیل یکی از تیم‌های مطالعاتی این دانشگاه روی بومی‌سازی قطعات یکبار مصرف و گروهی دیگر بر تجهیزات سرمایه‌ای و دستگاه‌های تشخیصی متمرکز شده‌اند.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در ادامه می‌گوید: قرار است در قالب یک مرکز نوآوری در حوزه سلامت، همکاری بین دانشگاه امیرکبیر، یکی از بیمارستان‌ها و وزارت بهداشت آغاز شود تا اقدامات در این ارتباط شکل سازمان یافته‌تری پیدا کند. به گفته دکتر ابوالفتحی، بومی‌سازی تجهیزاتی همچون سوزن بیوپسی مغز و استخوان، چاقوی جراحی چشم، گاید وایر (Guide Wire) و شانت‌های داخل کرونری در دست انجام است.

بازار پزشکی در دست مافیا

با آن که سال‌هاست بر ضرورت حمایت از تولیدات داخلی تأکید می‌شود و اتفاقا همگان در کلام درباره آن اتفاق نظر دارند، اما وضعیت بازار نشان می‌دهد حمایت از این سیاست درست همچنان شفاهی است و هنوز بخش اعظم بازار در دستان مافیاست؛ دغدغه‌ای که دکتر ابوالفتحی به عنوان یک محقق و استاد دانشگاه نیز به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: این موفقیت بدون دریافت حمایت‌های ویژه به دست آمده است، اما برای ادامه کار انتظار داریم وزارت بهداشت و معاونت علمی ریاست جمهوری و سایر بخش‌های مرتبط برای ورود کالا به بازار حمایت کنند و 20 تا 30 درصد بازار این محصول به تولید داخلی اختصاص داده شود. وی ادامه می‌دهد: ابتدای کار گمان می‌کردیم مهم‌ترین مشکل ما مباحث مالی خواهد بود، اما در فرآیند کار متوجه شدیم اتفاقا فرآیند ورود به بازار چالش برانگیزترین بخش است. در حال حاضر حداقل پنج شرکت هستند که نمایندگی شرکت‌های خارجی را برای فروش پنس بیوپسی به عهده دارند و کنار زدن آنان با توجه به بی‌اعتمادی‌ای که نسبت به کالای ایرانی وجود دارد و حمایت‌های ضعیفی که از آن می‌شود، کار بسیار سخت و دشواری است.

این عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تأکید می‌کند: این کالا که در قالب یک شرکت دانش‌بنیان تحت نظر دانشگاه امیرکبیر به بازار عرضه خواهد شد، کالایی باکیفیت است که بیمارستان‌ها و پزشکان با اطمینان خاطر می‌توانند از آن استفاده کنند و مطمئن باشند کیفیت این کالا با نمونه خارجی آن برابری می‌کند. درضمن هزینه‌های درمانی بیماران نیز با کاهش قابل توجهی می‌تواند مواجه شود.

رونق اقتصاد با تجهیزات پزشکی

کشورهای آسیایی و اروپایی همچون چین، کانادا و آلمان ازجمله کشورهایی هستند که ارزهای حاصل از فروش پنس را وارد اقتصاد کشورشان می‌کنند و از سود آن منتفع می‌شوند.

پنس بیوپسی در بازار ایران با قیمت 120 تا 500 هزار تومان به فروش می‌رسد که تا قبل از اجرای طرح سلامت، بیماران خود باید مستقیم نسبت به تهیه آن اقدام می‌کردند، اما بعد از اجرای طرح مذکور، بیمارستان کالا را تهیه می‌کند، اما در هر شرایطی هزینه خرید به پای بیمار است. دکتر ابوالفتحی با اشاره به مصرف بالای پنس بیوپسی در سیستم‌های تشخیص درمان قلب و عروق، سیستم گوارش و نواحی داخلی بدن می‌گوید: با توجه به ظرفیتی که تنها در منطقه خاورمیانه با توجه به جمعیت 400 میلیونی آن وجوددارد، اتفاقا تولید انبوه این کالا می‌تواند درآمد قابل توجهی را برای کشور ایجاد کند و بخشی از درآمد بازار جهانی را به خود اختصاص بدهد.

سهیلا فلاحی