قاچاق سه بُعد دارد:‌ فضا، فساد، قاچاقچی

مشکل قاچاق نه‌تنها در ایران بلکه در تمام کشورهای جهان وجود دارد اما با تدوین قوانین بازدارنده و همچنین اجرای جریمه‌های سخت از این معضل تا حدی جلوگیری کردند. در ایران دولت متاسفانه اهتمام لازم را برای مقابله با قاچاق کالا و ارز ندارد و همین امر باعث شده تا هر روز این روند تقویت شود.

اگر قاچاق را یک مثلث سه ضلعی در نظر بگیریم فضا، فساد و قاچاقچی هر ضلع آن را تشکیل می‌دهند. در ایران برخورد با قاچاق تنها از یک بعد مورد توجه است؛ آن هم با فرد آخر یعنی قاچاقچی.

قاچاق نباید تنها به حمل‌کننده خلاصه شود و باید شاخه‌های دیگر آن نیز مورد بررسی قرار گیرد. تصور دولت بر این است که اگر با حلقه آخر درگیر شود می‌تواند مانع قاچاق دوباره شود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکنون قاچاق سیستمی شده و با این موضوع باید برخورد سیستمی شود.

از سوی دیگر وقتی فضا برای فساد آماده باشد کشور در همجه واردات غیر قانونی قرار می‌گیرد. فضا به معنای به صرفه بودن قاچاق است و باید هزینه قاچاق در کشور طوری افزایش یابد که افراد در هراس باشند که بخواهند کار غیرقانونی انجام دهند.

وقتی معیشت مردم با قدرت خرید آنها تطابق ندارد مسلما فضا برای قاچاق فراهم است که برخی افراد در شهرهای مرزی تجربه زیادی در این زمینه دارند.

اگر می‌خواهیم از میزان قاچاق در کشور بکاهیم باید بیکاری در جامعه روند نزولی را پیش بگیرد و معیشت مردم افزایش یابد. وقتی وضعیت معیشت مردم بهتر شود و هزینه انجام کار غیرقانونی افزایش یابد آن موقع است که افراد به جای قاچاق ترجیح می‌دهند به سمت تولید حرکت کنند.

ضلع دیگر این مثلث فساد است. در کشوری که قاچاق انجام می‌شود مسلما فسادهای اداری و سیستمی اتفاق می‌افتد.

اکنون شاهد این موضوع هستیم که افراد با مطالعه دقیق قانون حفره‌های آن را شناسایی و قاچاق را از مبادی رسمی انجام می‌دهند و دولت برای مقابله با این موضوع باید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز را اجرایی کند. به این دلیل که چند ارگان و سازمان درگیر این جریان هستند و نظارت آنها اگر به صورت گسترده انجام شود قطعا نتیجه مطلوبی خواهد داشت.

یحیی آل‌اسحاق - وزیر اسبق بازرگانی