احشام ؛ تهدیدی برای جاده‌های شمال

استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، سیستان و بلوچستان، لرستان و خوزستان بیش از دیگر استان‌ها در معرض چنین حوادثی قرار دارند.

شکی نیست که به لحاظ قانونی، دارندگان احشام نسبت به وقوع هر گونه حادثه این‌چنینی باید پاسخگو باشند، اما در عین حال باید توجه داشت که یکی از عوامل بروز مشکلاتی از این دست، معابر عبوری کم‌عرض است. تعریض محورهای روستایی اقدامی ضروری است، زیرا علاوه بر وقوع سوانحی چون برخورد خودرو با حیوانات اهلی یا غیراهلی، تردد ادوات کشاورزی در این مسیرها نیز یکی از معضلاتی است که بعضا عبور خودروها را با مشکل مواجه می‌کند و حتی گاهی باعث بروز سانحه رانندگی می‌شود.

به طوری‌که یکی از رانندگان تاکسی سرویس شهر انزلی استان گیلان در این‌باره می‌گوید: چندی پیش صبح زود به محل کارم می‌رفتم که ماشینم با یک اسب برخورد کرد و علاوه بر آسیب‌دیدگی خودم و خسارت شدید خودرو از مشاهده جان دادن حیوان بیچاره بسیار ناراحت شدم و صاحب اسب نیز مشخص نبود که من بتوانم حداقل خسارتم را بگیرم.

کاوه چلمبری از فعالان اجتماعی شهر انزلی نیز با انتقاد از این وضعیت در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید: در گذشته فرمانداری نسبت به جمع‌آوری احشام سرگردان در مسیر جاده‌ها اقدام می‌کرد ولی با گذشت چهار دهه از آن دوران، اکنون نه‌تنها در مسیر جاده‌ها بلکه در میادین اصلی و خیابان‌های شهر شاهد تردد احشام هستیم.

شهردار انزلی نیز با اشاره به این‌که درصدد هستیم طبق قراردادی جمع‌آوری و نگهداری از سگ‌های ولگرد و احشام سرگردان را به یک شرکت خصوصی بسپاریم. می گوید: به‌زودی این طرح اجرایی می‌شود و صاحبان احشام در صورت اقدام به بازپس‌گیری آنها باید هزینه‌های انتقال و نگهداری را بدهند.

رضا پورشعبان با اشاره به این‌که شکایت‌هایی در مورد تصادم خودروها با احشام را دریافت کرده می‌افزاید: قانون مربوط به چگونگی برخورد شهرداری با احشام به سال 1344 بازمی‌گردد و با توجه به افزایش ارزش دام و میزان خسارات باید به‌روز شود.

ایمنی راه‌ها

مهران قربانی، مدیرکل ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای درباره اقدامات صورت گرفته برای ایمن‌سازی راه‌های حادثه خیز و پرتصادف بویژه مسیرهای محل تردد احشام به جام‌جم می‌گوید: مبنای کار ایمن‌سازی، براساس ضوابط آیین‌نامه ایمنی کشور است که از آیین‌نامه‌های بین‌المللی اقتباس شده است. در مسیرهایی که امکان عبور عرضی احشام وجود دارد، متناسب با مسیرهای موجود مواصلاتی اقدامات لازم صورت می‌گیرد.

در بزرگراه‌ها با نصب حصار و فنس‌کشی موانعی را برای عبور احشام ایجاد کردیم.

وی با بیان این‌که اتخاذ یک شیوه هماهنگ برای مواجهه با این پدیده به‌دلیل گستردگی شبکه‌های مواصلاتی در کشور کاری دشوار است، تصریح می‌کند: یکی از اقدامات صورت گرفته شناسایی محدوده و نواحی است که امکان عبور احشام در آن وجود دارد. بنابراین بعد از شناسایی، نصب تابلوهای اخطاری و هشداردهنده نیز در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار دارد.

وجود شترهای سرگردان یکی از مشکلاتی است که رانندگان خودروها هنگام عبور از جاده‌های کویری با آن روبه‌رو هستند.

علاوه بر احشام، حیوانات غیراهلی و وحشی هم در مسیر عبور و مرور خودروها قرار می‌گیرند. درخصوص حیوانات غیراهلی باید کریدورهای عبوری آنها شناسایی شود. برای جلوگیری از برخورد این حیوانات با خودروها می‌توان با احداث زیرگذر یا آب‌روها، امکان عبور حیوانات وحشی از زیر آن را فراهم آورد.

با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای کاهش میزان تصادفات خودروها با احشام اما برخی از گزارش‌ها حاکی از افزایش آمار تصادف در برخی از استان‌های کشور دارد. قربانی دراین‌باره به خبرنگار جام‌جم می‌گوید: معمولا ارزیابی درباره حوادثی از این دست در یک برهه زمانی سه ساله اتفاق می‌افتد. اگر در روند سه سال به‌صورت مستمر این اتفاق بیفتد حتما باید به‌صورت ویژه تدابیر خاصی پیرامون آن اندیشه شود اما اگر این آمار مربوط به یک سال باشد به‌دلیل ماهیت رندمی و اتفاقی تصادفات چندان مساله برانگیز نیست. در عین حال گزارش‌هایی که ما داریم تصادف با احشام در کل کشور را به‌عنوان مقوله‌ای رو به رشد نشان نمی‌دهد.

بزرگی حجم برخی از ادوات کشاورزی به‌گونه‌ای است که کل سطح مسیر تردد را می‌گیرد و مانعی برای عبور خودروها می‌شود از سویی دیگر کندی حرکت وسایل نقلیه کشاورزی تردد خودروها را با مشکل مواجه می‌کند. قربانی دراین‌باره می‌گوید: در جاده‌های فرعی و روستایی، براساس آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی حد مجاز سرعت پایین است و بنابراین باید در جاده فرعی با احتیاط رانندگی کرد و هر لحظه باید انتظار مواجهه با شرایط خاص را باید داشت. در راه‌های اصلی و بزرگراه‌ها متناسب با جدی بودن عبور وسایل نقلیه کشاورزی تلاش شده است کنار جاده‌ها، شانه‌سازی عریض‌تری ایجاد شود یا این‌که راه خاکی کنار جاده برای عبور و مرور وسایل نقلیه کشاورزی یا کندرو آماده‌سازی شود. اقدام بعدی پروژه آشکارسازی وسایل نقلیه کندرو و کشاورزی است. برای این کار با اعتباری که به استان‌ها اختصاص داده شده است به‌صورت رایگان، شبرنگ‌هایی در اختیار صاحبان این وسایل نقلیه قرار می‌گیرد تا با نصب آن، رانندگان خودروها امکان شناسایی آنها را داشته باشند.

تصادف خودرو با احشام مقطعی و محلی

سرهنگ محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس راه کشور نیز افزایش آمار تصادفات خودرو با احشام را تائید نمی‌کند و معتقد است که گزارش‌های دریافتی پلیس حاکی از این است که این آمار به نسبت سال‌های گذشته در کل کشور کاهش یافته است.

وی در این باره به جام‌جم می‌گوید: در هر صورت برخورد خودروها با احشام جزو آمارهای ثابت تصادفات است، اما چنین اتفاقاتی به صورت مقطعی و محلی در برخی مناطق روستایی و جنگلی که امکان تردد احشام و حیوانات وحشتی در آن بیشتر است، روی می‌دهد. وی تلاش‌های پلیس و اقدامات صورت گرفته از سوی وزارت راه و شهرسازی را در کاهش این نوع تصادفات موثر دانسته و می‌افزاید: استفاده از قلاده‌های شبرنگ برای برخی حیوانات اهلی مثل شتر، هماهنگی با صاحبان احشام برای تردد و عبور عرضی از جاده و جداسازی برخی از مسیرها از جمله تدابیری است که برای کاهش مشکلاتی از این دست در نظر گرفتیم و موثر هم واقع شده است.

رئیس پلیس راه با بیان این‌که برخی از جاده‌ها در مجاورت روستاها قرار دارند و اقتصاد اهالی روستا هم متکی بر دامداری و کشاورزی است، گفت: طبیعی است که اگر مکان سکونت این افراد و محل دامداری و کشاورزی آنان در دو سوی جاده‌های اصلی یا فرعی و بزرگراه‌ها باشد، روستاییان ناچارند دام‌ها و ادوات کشاورزی خود را از عرض جاده عبور دهند. به همین دلیل برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار بسیاری از آنان با هماهنگی پلیس و در مواقعی خاص اقدام به این کار کنند.

اتخاذ تدابیر ویژه ‌برای جلوگیری از تصادف

مهران قربانی، مدیرکل ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای درباره تدابیری که برای ممانعت از بروز تصادف در این جاده‌ها اتخاذ شده، می‌گوید: با شناسایی محدوده‌هایی که محل عبور شترها هستند، اقدام به حفر کانال یا نصب سیم به صورت طولی کردیم تا جلوی عبور عرضی شتر را بگیریم. کار دیگری که در دو سال گذشته در کرمان و سیستان به‌سرعت توسعه پیدا کرده است، نصب گردنبند‌های شبرنگ روی شترهای اهلی است تا به این واسطه، راننده‌ها بتوانند در شب، شترها را شناسایی کنند.

فتاح غلامی