نگرانی ترکیه از پیامد تحریم‌های روسیه

در همین چارچوب، احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر ترکیه ضمن دعوت از گردشگران روس برای ادامه سفر به این کشورش گفت که این کشور همچنان مقدم آنان را خوشامد می‌گوید و از پذیرش آنها استقبال می‌کند. این درحالی است که مقام‌های روس سفرهای گردشگری به ترکیه را به عنوان یکی از تحریم‌های مسکو علیه آنکارا در رابطه با سرنگونی هواپیمای نظامی روسی در سوریه منع کرده‌اند.

همزمان با تداوم اقدامات مسکو در افزایش تحریم‌ها علیه آنکارا، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی ایتارتاس خواستار «اقدام فوری» روسیه در پایان تحریم‌ها شده است.

وی افزود: اقتصاد و تجارت همواره جایگاه ویژه‌ای در روابط روسیه و ترکیه داشته و ضربه زدن به روابط دو کشور را که با سال‌ها تلاش طرفین مستحکم و پایدار شده است، نادرست می‌دانیم.

وی تصریح کرد: باید به‌جای تشدید تنش‌ها، این دوره را با خویشتنداری پشت سر گذاشت تا روابط دو کشور به مسیر قبلی بازگردد، در غیر این صورت این حادثه ناگوار، پیامدهای نامطلوبی همراه خطر تیرگی کامل روابط دو کشور خواهد داشت.

چاووش اوغلو گفت: تجدیدنظر در تحریم‌های مسکو علیه آنکارا را لازم و در جهت منافع دو کشور می‌دانیم که باید فورا لغو شود. در غیر این صورت بر اقتصاد دو کشور تاثیر منفی گذاشته و برای ملت‌های روسیه و ترکیه پیامدهای منفی دارد.

موضع مسکو

این در حالی است که روسیه ده روز پیش تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ای را علیه ترکیه در واکنش به ساقط شدن جنگنده سوخو 24 روسی بر فراز آسمان سوریه آغاز کرد، درخواست مکرر مقام‌های ترکیه را برای لغو آنها رد کرده و هر روز بر دامنه آن می‌افزاید. در تازه‌ترین اقدام روسیه روز یکشنبه دستور منع ورود شش کشتی باری ترکیه‌ای را به بندر «نوراسیسک» این کشور در دریای سیاه صادر کرد؛ این امر می‌تواند نشانه تداوم اراده مسکو برای مقابله اقتصادی با آنکارا باشد.

روسیه همچنین دو نشست نهایی شده وزیران خارجه و سران دو کشور را با موضوع توسعه راهبردی آنکارا و مسکو با افق صد میلیارد دلاری لغو کرد و پس از آن نیز اجرای تحریم‌های گسترده واردات گوشت، محصولات کشاورزی و باغی را در دستور کار قرار داد. حتی محموله‌های تخلیه شده، اجازه خروج نیافتند و کشتی‌های وارد شده براساس قراردادهای قبلی هم نتوانستند در اسکله‌های تخلیه لنگر بیندازند.

پیامد تحریم

روسیه و ترکیه از تجارت سالانه 30 میلیارد دلاری و افق افزایش آن به صد میلیارد دلار تا سال 2025، اکنون رویاروی هم قرار گرفته‌اند و تحریم‌ها می‌تواند این روابط را به کمتر از ده میلیارد دلار کاهش دهد.

از سوی دیگر، پرونده سرمایه‌گذاری 20 میلیارد دلاری روسیه در دو طرح بزرگ نیروگاه اتمی «آق قویو» و خط لوله گازی «جریان ترک» نیز در ابهام قرار گرفته است که لغو آن می‌تواند، بیش از گذشته بر اقتصاد ترکیه فشار وارد آورد. براساس اطلاعات رسانه‌های روسی، در ده ماه نخست سال جاری میلادی گردشگران روس 10/7 درصد کل گردشگران خارجی در ترکیه را تشکیل می‌دادند و پس از آلمان با 56/15 درصد در مکان دوم گردشگران در ترکیه قرار گرفتند.

در سال‌های اخیر سالانه تا سه میلیون گردشگر روس به ترکیه سفر کرده است و این کشور از محل سفرهای گردشگری روس‌ها بیش از هشت میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.

نگرانی ترکیه افزون بر از دست دادن آنی درآمدهای کنونی، احتمال جایگزین شدنش با رقیبانی چون کشورهای مصر، هند و پاکستان در بازار روسیه نیز هست؛ زیرا روند کنونی بازگشت شرکت‌های ترکیه‌ای را حتی در آینده دور بسیار سخت خواهد کرد.

علی کاواک، رئیس شورای مدیران انجمن صادرکنندگان سبزی و میوه ترکیه نیز از پیامدهای وخامت مناسبات مسکو و آنکارا و ضررهای اقتصادی کشورش به دلیل تحریم‌ها ابراز نگرانی شدید کرده است. ابراز نگرانی از تاثیرات مستقیم تحریم‌های روسیه بر اقتصاد ترکیه فقط مربوط به بخش خصوصی نیست؛ بلکه مسئولان ترکیه از همان روز آغاز اقدام‌های مسکو، خواستار مذاکره مستقیم دوجانبه برای کاهش تنش‌ها شده بودند و حتی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرد که تلاش کرده با همتای روس خود مذاکره تلفنی انجام دهد که این اقدام بی‌پاسخ مانده است. از طرف دیگر با پاسخ منفی رجب طیب اردوغان و احمد داوود اوغلو، رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ترکیه به اعلام آشکار پوتین برای عذرخواهی آنکارا، روسیه روابط نظامی، فرهنگی و اجتماعی را با ترکیه تقریبا به صورت کامل قطع کرد و حتی دیمیتری مدودف، نخست‌وزیر این کشور از گسترده‌تر شدن تحریم‌ها خبر داد. حال باید دید آیا ترکیه حاضر به عذرخواهی از روسیه به خاطر سرنگونی جنگنده روسی در سوریه است یا نه. در روزهای آینده باید شاهد گسترش تحریم‌ها علیه آنکارا نه‌تنها در بخش اقتصادی بلکه در عرصه‌های دیگر نیز باشیم.

در همین رابطه شمشک، معاون نخست وزیر ترکیه از «روابط صفر» این کشور با روسیه ابراز نگرانی کرده و گفته است که این روند می‌تواند 9 میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه آسیب بزند.

چشم‌انداز منفی اقتصاد ترکیه

ترکیه که برای ساقط کردن هواپیمای روسی ابراز تاسف کرده، همچنان برای جلوگیری از گسترش تحریم‌ها تلاش می‌کند و درخواست آشکار وزیر امور خارجه این کشور نشان می‌دهد آنکارا به شدت از تاثیرهای بلندمدت و منفی ادامه این وضعیت بسیار نگران است. آژانس اعتبارسنجی مودی نیز در گزارشی با ترسیم چشم‌انداز منفی درخصوص بودجه خارجی ترکیه می‌نویسد نگرانی‌ها در این زمینه با تشدید شکنندگی بازار سرمایه جهانی و خطرات ژئوپلتیک که ترکیه با آن مواجه شده، بیشتر شده است.

مریم کاظمی

بین‌الملل