آموزش کمک‌های اولیه هنگام بروز مشکلات قلبی

بسیاری از مردم در چنین مواقعی با داد و فریاد اطراف شخص جمع می‌شوند و اگر آن فرد یکی از نزدیکان در خانه باشد، در نهایت استیصال و درماندگی ناچار می‌شوند با اورژانس تماس بگیرند و تا رسیدن آنها در غصه و دلشوره فرو روند. شما چنین نباشید.

وقتی کسی دچار ایست ناگهانی و موقت قلبی می‌شود می‌توانید با احیای قلبی (یا چنان که در بین متخصصان معروف است: انجام عملیات CPR) به بازگشت زندگی و بهبود تنفس وی کمک کنید؛ زیرا در غیر این صورت با توقف گردش خون و نرسیدن اکسیژن مورد نیاز به مغز، احتمال مرگ مغزی قوت می‌گیرد. از این رو اهمیت احیای قلبی طی چهار، پنج دقیقه اولیه ایست قلبی
مشخص می‌شود.

هنگامی که با چنین شخصی روبه‌رو شدید ابتدا در حالی که او را خیلی آرام تکان می‌دهید، صدایش بزنید. آیا واکنشی نشان می‌دهد؟ اگر نامش را می‌دانید از او بپرسید تا سطح هوشیاری وی را تخمین بزنید. به صورتش نگاه کنید؛ اگر چهره‌اش کبود یا زرد شده و لب‌هایش رنگی تیره به خود گرفته، نشانه این است که گردش خون در بدن وی دچار مشکل شده است. به قفسه سینه‌اش نگاه کنید و حرکت تنفسی در این ناحیه را مد نظر داشته باشید. سپس بدون این‌که دستپاچه شوید و این دستپاچگی سبب شلوغی و ایجاد اضطراب بیشتر در فرد و اطرافیان شود خودتان را برای احیای قلبی و از دست ندادن زمان طلایی به کار انداختن قلب شخص آماده کنید. از دیگران نیز بخواهید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرند. (تلفن اورژانس 115 است)

نخستین گامی که در راه احیای قلبی انجام می‌شود باز کردن راه تنفس است. اگر شخص بیهوش شده باشد ماهیچه‌ها و عضلات ناحیه زبان و گردن وی شل شده، حالت افتادگی پیدا می‌کنند. بنابراین ممکن است همین افتادگی باعث بسته شدن راه حلق شده و تنفس را سخت‌تر کند. یکی دو دکمه از لباس فرد را در ناحیه گلوی او باز کنید، کف یک دست‌تان (مثلا دست راست) را روی پیشانی شخص بگذارید و سرش را به سمت عقب ببرید و با نوک چهار انگشت دست دیگر که زیر چانه وی قرار داده‌اید، قسمت فک و دهان را به سمت بالا هدایت کنید. در این مرحله شیب یا زاویه‌ای از ابتدای چانه تا انتهای سر برقرار می‌شود. این حالت باعث تنفس بهتر مصدوم در وضعیت مذکور خواهد شد.

در گام بعدی، اگر نشانه‌های کبودی یا پریدگی رنگ در صورت او زیاد بود و نشانه و علامتی از تنفس کردن وی مشاهده نکردید، باید انجام تنفس مصنوعی را آغاز کنید. برای این کار در حالی که سر وی در حالت شیب (به روشی که توضیح داده شد) قرار دارد دو انگشت دستی را که روی پیشانی وی گذاشته بودید طوری در ناحیه سوراخ‌های بینی او بگذارید که بتوانید راه بینی و تنفس وی را ببندید. پیش از این، نفسی عمیق بکشید و در حالی که سوراخ بینی فرد بسته است، دهانتان را به گونه‌ای روی دهان وی بگذارید که اطراف دهان شخص کاملا توسط لب‌هایتان گرفته شود. نفس خود را وارد دهان او کنید و در همین حین بدون آن‌که دهانتان را بردارید زیرچشمی به ناحیه قفسه سینه یا شکم وی نگاه کنید تا مطمئن شوید هوای فرستاده شده به دهان او وارد مجاری تنفسی شده است. (در این حین قفسه سینه یا شکم مصدوم باید کمی به سمت بالا حرکت کند) در این صورت، سرتان را کمی بالا بیاورید تا بین دهان هر دو شخص مصدوم و احیاگر فاصله ایجاد شود؛ پس از آن نیز بلافاصله انگشتان دست‌تان را از روی سوراخ‌های بینی وی بردارید. در این فاصله که راه بینی وی باز است مجدداً نفس بگیرید و دو تا سه بار دیگر همین روند را طی کنید. این کار باعث می‌شود اکسیژن وارد ریه‌ها شود و یکی از علائم کمک به شخص پس از این عملیات تغییر رنگ پوست از کبودی به سمت رنگ طبیعی صورت است.

اگر انجام این امور باعث بازگشت تنفس به وی شود شما با این کار جلوی لطمات زیادی را گرفته‌اید وگرنه باید پس از دو یا سه بار تنفس مصنوعی نبض شخص را بگیرید.

در حالی که دست‌تان همچنان روی پیشانی شخص قرار دارد دو انگشت دست دیگرتان را روی نواحی نای و حنجره بگذارید. (در قسمت برآمده‌ای که به «سیب آدم» روی گلو معروف است) انگشت‌تان را آهسته در حوالی بخش‌های پایینی و کناری همین نواحی حرکت دهید تا متوجه داشتن نبض در فرد مصدوم شوید. در صورتی که نبض فرد می‌زد باز هم با آرامش و طمأنینه چند بار دیگر دادن تنفس مصنوعی را تکرار کنید در غیر این صورت برای پیشگیری از صدمات بیشتر باید بلافاصله به فرد ماساژ قلبی بدهید.

روش ماساژ دادن مخصوصی که قلب را به حرکت و تپش وادارد چنین است که ابتدا باید مطمئن شوید شخص مصدوم روی زمین سخت قرار گرفته. زانو بزنید و با انگشت‌تان جایی را که دنده‌های دو سوی قفسه سینه در پایین و نزدیک به شکم به یکدیگر متصل شده‌ و یک فرورفتگی قابل لمس تشکیل داده‌اند، بیابید.

طوری که بازوهایتان خم نشود و شانه‌هایتان عمود بر قفسه سینه باشد. چند بار این محل از جناغ سینه را با فواصل معین فشار دهید و رها کنید. پس از هر 14 تا 15 بار فشار دادن دو بار نیز تنفس مصنوعی دهان به دهان را تکرار کنید. برای ماساژ قلبی حتما به این نکته مهم توجه کنید که اگر نبض شخص خیلی ضعیف و نامنظم می‌زند باید به همان تنفس مصنوعی اکتفا کنید و از ماساژ دادن قلبی بپرهیزید در غیر این صورت ممکن است عمل ماساژ در حالت مذکور به ایست کامل قلب منتهی شود. عملیات ماساژ قلبی مواقعی کاربرد بهتری دارد که نبض شخص نمی‌زند و او دچار ایست موقت قلبی شده است.

رشید حسام - چاردیواری