بازی ناجوانمردانه ورزش‌در زمین محیط‌زیست

علاوه بر این می‌توان از رقابت قایقرانی در لرستان نوشت که اواخر ماه گذشته سبب مرگ 10 هزار قطعه ماهی شد؛ هرچند این موارد نمونه‌هایی کوچک از آسیب‌هایی است که ورزش به محیط زیست هدیه داده، اما همین چند مورد نیز برای محکوم کردن ورزش به انجام بازی ناجوانمردانه در زمین محیط زیست کافی است.‌ دلیل جنگ انسان با محیط زیست را باید در نبود آگاهی جستجو کرد، چون انسان یاد نگرفته محیط زیست را مادر خود بداند و هنوز به این باور نرسیده که با مرگ منابع طبیعی مرگ خود را رقم می‌زند. به همین دلیل، لذت‌های گذرا را به حفظ محیط زیست ترجیح می‌دهد. در این میان، اراده‌ای نیز برای جبران این ناآگاهی وجود ندارد، زیرا محیط زیست جای زیادی در کتاب‌های درسی مدارس و دانشگاه‌ها ندارد. این بی‌توجهی در نظام آموزشی کشور سبب شده ارگان‌های دیگر نیز نسبت به حفظ محیط زیست، بی‌اعتنا باشند و آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار ندهند. وزارت ورزش و جوانان، یکی از وزارتخانه‌هایی است که در این میان می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد، چون بسیاری از نوجوانان و جوانان کشور برنامه‌های این وزارتخانه را دنبال می‌کنند، اما در حالی که حدود 50 سال است در جوامع بین‌المللی ورزشی توجه به محیط زیست به عنوان یک اصل شناخته شده، در کشورمان مسئولان ورزشی می‌گویند از هفتم خرداد امسال به این مهم توجه نشان داده‌اند.

جنگ ورزش با محیط زیست

برخلاف ادعای مسئولان وزارت ورزش از حادثه‌ای که اواخر مرداد گذشته اتفاق افتاد می‌توان برداشت دیگری داشت، زیرا روابط عمومی اداره حفاظت محیط زیست لرستان در این باره به ایرنا گفته، برای گندزدایی دریاچه کیو به منظور انجام مسابقات قایقرانی از کلر استفاده شده و کارشناسان محیط زیست پس از بررسی متوجه شدند دلیل تلف شدن 10 هزار قطعه ماهی آزاد رودخانه‌ای و تزئینی دریاچه کیو، اضافه کردن کلر به آب دریاچه بوده است.‌ به این اتفاق تلخ باید ده‌ها فعالیت ورزشی دیگر را نیز اضافه کرد. برای نمونه رواج رشته‌های دیگر مانند غواصی و جت اسکی در سواحل جنوبی کشور را باید دغدغه‌ای تازه به حساب آورد، چون برخی به بهانه غواصی وارد زیستگاه‌های جنوبی کشور می‌شوند و بخشی از منابع طبیعی این زیستگاه‌ها مانند مرجان‌ها را تخریب و از آب خارج می‌کنند.

شناخت ورزش سبز

برای آشتی دادن محیط زیست با ورزش نیاز به همکاری سازمان حفاظت محیط زیست با وزارت ورزش و جوانان است. شاید به این شکل ورزشی‌ها اندکی توجه به محیط زیست را سرلوحه کار خود قرار دهند. محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط ‌زیست در این باره به جام‌جم می‌گوید: کار اساسی و اصولی که خوشبختانه به کمک محیط زیست و دفتر توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان شروع شده، فراخوانی است که برای ارزیابی زیست‌محیطی همه 50 فدراسیون ورزشی کشور داده شده است.‌ برای نمونه، قرار است ورزش قایقرانی ارزیابی زیست‌محیطی شده، مشخص شود ویژگی‌های یک قایقران سبز چیست یا اگر ورزش قایقرانی قرار است دوست و همراه محیط زیست باشد، باید چه تغییراتی در قوانین و شیوه فعالیت ورزشکاران بدهد.‌ علاوه بر این، کمیته زیست‌محیطی هر فدراسیون وظیفه دارد بررسی کند چگونه باید مقررات، قوانین و شیوه عملکرد ورزشکاران در جهت حفظ محیط زیست تغییر کند تا رقابت‌های ورزشی جذاب بماند و به محیط زیست نیز آسیب نرسد.

ویژگی‌ورزشکار محیط زیستی

سازمان حفاظت محیط زیست، شیوه‌نامه‌ای در اختیار وزارت ورزش و جوانان قرار داده که براساس آن مشخص شده، هر ورزشکاری که دوست دارد به عنوان سفیر محیط زیست معرفی شود، باید چگونه رفتار کند و چه کارهایی را نباید انجام دهد.

ورزشکار دوستدار محیط زیست و سفیر محیط زیست نباید از خودروی شاسی بلند برای عبور و مرور شهری استفاده کند و چنین ورزشکاری نباید طرفدار شکار باشد.

علاوه براین، سفیر محیط زیست نباید برگه کاغذی هزینه تلفن همراهش را بخواهد بلکه باید با استفاده از پیامک، قبض تلفنش را پرداخت کند یا ورزشکار دوستدار محیط زیست، هنگام کار با دستگاه خودپرداز نباید رسید کاغذی بگیرد. علاوه براین باید با وسایل حمل و نقل عمومی رفت و آمد و کمتر از خودروی شخصی و تک‌سرنشین استفاده کند.‌ افزون بر این، ورزشکاران طرفدار محیط زیست باید طرفداران خود را تشویق کنند تا زمانی که در ورزشگاه حاضر می‌شوند، نکات زیست‌محیطی را رعایت کرده، در پایان مسابقه زباله‌هایی را که ریخته‌اند، جمع‌آوری کنند.‌ به این شکل جوانان و نوجوانانی که خواسته و ناخواسته ورزشکاران را الگوی خود می‌دانند، متوجه ارزش‌های واقعی خواهند شد.‌ مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار می‌کند: قرار شده بخشی از فضای استادیوم‌ها به ترویج پیام‌های زیست‌محیطی اختصاص پیدا کند یا تیم‌های ورزشی با پیراهنی که نمادی از حیات وحش یا گونه‌های گیاهی کشور روی آنها نقش بسته، در مسابقات شرکت کنند.

این در حالی است که باید تاکید کرد، در نظر گرفتن چنین نکاتی برای وزارت ورزش و جوانان تا زمانی که ضمانت اجرایی پیدا نکند، نمی‌تواند از آسیب‌هایی که ورزش به محیط زیست کشور می‌زند، بکاهد. درویش در این باره توضیح می‌دهد: دولت تصویب کرده، برای هر وزارتخانه کارنامه‌ای سبز صادر شود تا هر سال، بهترین وزارتخانه از نظر عملکرد خود و کارکنان درخصوص محیط زیست معرفی شوند.‌

ورزش ‌دوست محیط زیست ‌

ورزش، سابقه حمایت و کمک به محیط زیست کشور را دارد، اما آن گونه که انتظار می‌رود، از پتانسیلی که در اختیار دارد، برای حفظ محیط زیست کشور بهره نمی‌گیرد. برای نمونه، نقش بستن تصویر یوزپلنگ ایرانی بر پیراهن تیم ملی فوتبال کمک زیادی در شناخته شدن این گونه در خطر انقراض به عموم مردم کرد، اما وزارت ورزش و جوانان باید پا را از مشخص کردن نماد فراتر بگذارند و برای حفظ محیط زیست کشور قوانین و نکاتی را رعایت کنند.

رضا شجیع، مدیر کل دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان درباره دلیل تخریب محیط زیست از سوی برخی رشته‌های ورزشی به جام‌جم می‌گوید: بخشی از این اشتباه‌ها به دلیل کمبود آگاهی است. به همین دلیل اکنون همه فدراسیون‌ها در حال تشکیل کمیته محیط زیست هستند. هر فدرا سیون یک سفیر محیط زیست دارد و دو مدرس نیز در قالب طرح تربیت مدرس ورزش سبز، آموزش لازم را خواهند دید، زیرا آنها باید 2 ساعت پیوست محیط زیستی را پشت‌سر بگذارند. علاوه بر این برنامه‌های آموزشی زیربنایی را نیز پیش‌بینی و بزودی اجرا می‌کنیم.‌ وی ادامه می‌دهد: کمپین ملی ورزش و محیط زیست را نیز ایجاد کرده‌ایم. در این کمپین، گروه‌های داوطلب برای جمع‌آوری زباله و مبارزه با بیابان‌زایی فعال هستند.

به گفته شجیع، اداره کل تربیت بدنی تمام استان‌های کشور نیز باید برای خود نماد محیط زیستی انتخاب کنند.‌ مدیرکل دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان، با اشاره به این که هفتم خرداد گذشته، تفاهم‌نامه سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت ورزش و جوانان منعقد شده، عنوان می‌کند: وزارت ورزش و جوانان، اولین وزارتخانه‌ای است که دفتر محیط زیست و توسعه پایدار را ایجاد کرده است.‌

آفرود، ‌بیگانه‌ با محیط زیست

کم نیستند افرادی که به شوق آفرود به پیکر منابع طبیعی کشور زخم می‌زنند. این روزها تب تند آفرود خیلی‌ها را بر آن داشته که با هزینه‌ای اندک، خودرویی مانند جیپ تهیه کنند و براحتی در اراضی منابعی طبیعی به تاخت و تاز بپردازند، غافل از این که ماجراجویی آنها به قیمت از بین رفتن گونه‌های گیاهی کشور تمام می‌شود.

علاوه بر این کم نیستند افرادی که تصور می‌کنند، استفاده از خودروی شاسی‌بلند در شهر برای آنها اعتبار می‌آورد. این در حالی است که استفاده از این خودروها در فضای شهری بجز آلودگی بیشتر هوا و هدر رفت انرژی چیزی به همراه ندارد.

مدیرکل دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان درباره برنامه‌هایش برای آشتی دادن آفرود با محیط زیست عنوان می‌کند: هنوز در این حوزه کاری نکرده‌ایم، اما مکاتباتی با سازمان محیط زیست داشته‌ایم تا بتوان فضاهایی را به شکل مصنوعی برای این افراد ایجاد کرد. علاوه بر این در محل‌هایی که این افراد می‌خواهند فعالیت کنند، باید از قبل گزارش ارزیابی زیست‌محیطی تهیه شود.

50 فدراسیون؛ 50 نماد

تاکنون حدود 20 فدراسیون از بین گونه‌های جانوری و گیاهی برای خود نماد انتخاب کرده‌اند؛ برای نمونه بولینگ و بیلیارد، سیاه خروس؛ بدمینتون، میش مرغ؛ تنیس، شاه روباه؛ اسکیت، پرستوی دریایی؛ کوهنوردی، کل؛ ورزش زورخانه‌ای، سرو؛ تنیس روی میز، خرگوش و فدراسیون بوکس، گربه شنی را به عنوان نماد خود انتخاب کرده‌اند.

اما باید گفت حمایت وزارت ورزش و جوانان از محیط زیست نباید به تعیین نماد محدود شود .

مهدی آیینی

جامعه