عوارض اجتماعی چاقی کودکان

بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، حدود یک سوم کودکان ایرانی به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند. داشتن اضافه وزن، یک مرحله قبل‌تر از چاقی است و در واقع چاقی، شکل مزمن‌تری از اضافه‌وزن است.

این‌که از هر سه کودک ایرانی، یک کودک دارای وزن استاندارد نباشد، آمار قابل تاملی است که می‌تواند هم برای کودک و هم برای جامعه، زنگ هشدار جدی باشد.

کودکی که سال به سال چاق تر می‌شود شاید مسخره شدن از طرف بچه‌های مدرسه برایش نمونه عینی عوارض اجتماعی چاقی باشد، اما عوارض چاقی کودکان، فقط به این سنین ختم نمی‌شود و خیلی از عوارض اجتماعی چاقی کودک در سنین بزرگسالی او، خودش را نشان خواهد داد.

تعاملات اجتماعی کودک چاق عادی نیست

فقط نوع غذا خوردن نیست، خیلی از مسائل باعث می‌شود که کودکی از وزن طبیعی‌اش خارج شود و به عنوان کودک چاق شناخته شود.

سبک زندگی که کودک را به خوردن غذاهای آماده و مشکل‌دار سوق می‌دهد و مزاج او را از غذاهای سنتی و سالم دور می‌کند یا سبک زندگی که نشستن پای رایانه و تبلت را جایگزین ورزش و بازی بچه‌ها کرده است، همه در فرآیند چاق شدن کودکان تاثیر دارد.

حامد برکاتی، رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم به آمارهای هشداردهنده دیگری اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس تحقیقی که اخیرا انجام داده‌ایم و هنوز نتایج نهایی آن را منتشر نکرده ایم، حدود 6 تا 7 درصد کودکان زیر پنج سال هم دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند.

به گفته این مقام مسئول، چاقی هم نوعی سوء تغذیه است که این معضل در کودکان باعث خواهد شد که کودکان چاق در بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی دوران کودکی که نیاز به تحرک دارد، نتوانند شرکت کنند. در نتیجه سطح تعاملات اجتماعی بسیاری از کودکان چاق از مسیر طبیعی خارج خواهد شد و آنها نمی‌توانند در خیلی از جمع‌های دوستانه شرکت کنند.

برکاتی معتقد است بیشترین پیامدهای اجتماعی کودکان چاق در سنین بزرگسالی رخ خواهد داد، جایی که فرد بزرگسال با همان چاقی که از کودکی حفظ کرده است قادر نخواهد بود در بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی که نیاز به تحرک بدنی دارد شرکت کند. در نتیجه همین موضوع هم می‌تواند به جمع‌گریزی و انزوای فرد بزرگسال چاق ختم شود.

اوج تبعات اجتماعی چاقی در کودکان وقتی است که به گفته برکاتی، کودک چاق به سن بزرگسالی می‌رسد، اما بر اثر ابتلا به انواع بیماری‌های مزمن ناشی از چاقی مثل سرطان، فشار خون و دیابت از دنیا می‌رود.

به باور او وقتی یک فرد چاق در سن 45 سالگی بر اثر سکته قلبی می‌میرد، ناخودآگاه جامعه هم از این موضوع ضرر خواهد کرد. زیرا برای این‌که این فرد بزرگسال به این سن برسد، جامعه دچار هزینه‌های اقتصادی و غیراقتصادی زیادی شده است، ولی با فوت زودهنگام این فرد بزرگسال، جامعه حداقل از 30 تا 40 سال خدمات اجتماعی و اقتصادی این فرد هم محروم خواهد ماند.

به قول این مقام مسئول، اگر فردی تا قبل از سن بلوغ، عادت غذایی و سبک زندگی اش را عوض نکند، به احتمال قوی همان فرد در سن بزرگسالی نیز همان رویه را ادامه می‌دهد. به همین دلیل است که نقش آموزش و فرهنگ سازی خانواده‌ها برای جلوگیری از چاقی فرزندانشان در سنین کودکی، بسیار حائز اهمیت است.

استعدادهای کودک چاق هدر می رود

باید در نظر داشت که یکی از عمده راه‌های اجتماعی شدن کودک، بازی و ورزش با همنوعان است، اما کودک چاق قادر نخواهد بود حضور چشمگیری در این فعالیت‌ها داشته باشد. مثلا بدیهی است کودکی 10 ساله با وزن 70 کیلوگرم، بیشتر تمایل دارد در اتاقش حبس شود و با رایانه و گوشی‌اش بازی کند، تا این‌که بخواهد با بقیه دوستانش، ورزش کند و پا به پای آنها بدود.

احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم از زاویه دیگری به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: کودک چاق به احتمال زیاد در آینده هم نمی‌تواند نقش شگرفی در بازار اشتغال داشته باشد و نیروی کار خوبی نخواهد شد.

آریایی‌نژاد تاکید می‌کند که یکی از مهم‌ترین پیامدهای اجتماعی چاقی برای کودکان، انزوا و گوشه گیری آنهاست. به گفته او، وقتی کودک چاق از ترس مسخره شدن در جامعه حضور پررنگی نداشته باشد، در نتیجه همین کودک به انزوا و گوشه‌گیری روی می‌آورد و نمی‌تواند مراحل رشد عاطفی و اجتماعی را به طور کامل طی کند. از بعد تحصیلی و مهارتی نیز کودک چاق در معرض سوخت شدن استعدادها قرار دارد، زیرا وقتی کودک چاق، حضورش در جمع هم‌سالان کمتر شود و خودش را با کم‌تحرکی وفق بدهد همین کودک خیلی از زمینه‌های بروز استعدادهایش را از دست می‌دهد، چون بروز خیلی از استعدادها، منوط به حضور در جامعه و دیده شدن توانایی‌های بالقوه است.

گروه جامعه - امین جلالوند