ایران؛ موجی که شرق و غرب را درنوردید

لیگ جهانی همان‌گونه که ورونکوف، سرمربی تیم ملی روسیه به آن اذعان دارد، خیلی مهم نیست و به همین دلیل در ردیف مسابقات ممتاز و 100 امتیازیFivb قرار ندارد، اما جنبه‌های تشویقی، تبلیغی و گسترش آن بی‌نظیر است و مشاهده می‌کنیم مسابقاتی که 25 سال پیش با 8 تیم و 2 میلیون دلار جوایز نقدی آغاز شده بود، امروزه 32 تیم از قاره‌های مختلف را به انگیزه بیش از 4 میلیون‌‌دلار به میدان کشانده است.

شیوه منحصر به فرد دیدار، راندروبین (2 بازی در خانه میزبان) اجباری بودن حضور تماشاگران در تالارهای ورزشی و پخش اجباری مسابقات از سوی شبکه‌های تلویزیونی سبب شد پرواز زیبای توپ والیبال در اقصی‌نقاط جهان دیده شود. از دامنه‌های تبت گرفته تا قلب آفریقا، والیبال را به عنوان یک ورزش محبوب برگزیده‌اند تا جایی که لیگ سال گذشته 250 میلیون تماشاگر تلویزیونی داشت که سهم ایرانیان 40 میلیون نفر بود.

در سال‌های آغازین لیگ کشورهایی مثل کوبا، رهگذران را حتی با دوچرخه‌های شان به سالن‌ها می‌کشاند و بتدریج کار به جایی رسیده است که دوستداران والیبال برای حضور در مسابقات از هفته‌ها پیش بلیت‌ها را پیش‌خرید می‌کنند.

رکوردداران لیگ جهانی

برزیل و ایتالیا تیم‌هایی هستند که در تمام دوره‌های لیگ جهانی حضور پیدا کرده‌اند که برزیلی‌ها با 8 قهرمانی رکورددارند. آنها در طول 25 سال فوق‌ ستاره‌هایی را معرفی کرده اند که نامشان همواره بر تارک لیگ جهانی والیبال می‌درخشد؛ ستارگانی چون دال زاتو، مارسیو لیما، ماسلو نیگرائو، جیووانی گاویو، آمارال دانته، گودی فیلهو جیبا، ریکاردو گارسیا و سرجیو سانتوز.

اما بازیکنانی که جوایز ارزشمندترین مهره‌های لیگ جهانی در ادوار گذشته را گرفته‌اند، عبارتند از: آندره زورزی؛ بازیکن برگزیده قرن بیستم، مفسر و گزارشگر فدراسیون جهانی والیبال از ایتالیا (2 بار)، لورنزو برناردی از ایتالیا (2 بار) او پیش از کواچ گزینه سرمربیگری تیم ملی ایران بود. جیووانی گاویو از برزیل، دیمیتری فومین از روسیه، گوئیدو کورتزن از هلند، اسوالدو فرناندز از کوبا در سال‌های بین 99ـ 98 نیز بین بهترین‌ها بودند، اما ایوان میلکوویچ همبازی سابق کواچ در تیم ملی صربستان تنها بازیکنی بود که 4 مرتبه ارزشمندترین بازیکن لیگ جهانی شد.

او در آستانه 40 سالگی هنوز هم در لیگ‌های ترکیه، چین و قطر بازی می‌کند. البته جیبا بازیکن افسانه‌ای برزیل، ریکاردو گارسیا (پاسور برزیل) سرجیو سانتوز برزیل (لیبرو)، موریلو آندرس برزیل، لویی بال (پاسور سابق تیم ملی آمریکا)، باراتز کورک از لهستان و ساندی تیلور از ایالات متحده دیگر بازیکنانی بودند که جایزه 30 هزار دلاری ارزشمندترین بازیکن لیگ جهانی را در جیب گذاشته‌اند.

در پایان هر دوره لیگ به بهترین بازیکنان هر پست شامل یک پاسور، 2 آبشارزن، 2 مدافع و یک لیبرو 10 هزار دلار پاداش نقدی اهدا می‌شود، سهم تیم قهرمان یک میلیون دلار است و به تیم‌های دوم تا ششم نیز به ترتیب 500 هزار، 300 هزار، 150 هزار و 75 هزار دلار اهدا می‌شود. نکته جالب‌تر این‌که در پایان هریک از مسابقات به تیم برنده 9600 دلار و تیم بازنده 4800 دلار حق‌الزحمه داده می‌شود. در حقیقت فدراسیون جهانی والیبال مبلغ 4 میلیون و 291 هزار و 200 دلار جوایز نقدی را بین تیم‌های برتر دنیا توزیع می‌کند تا بار سنگین رفت‌وآمد‌های طولانی بر دوش فدراسیون‌های ملی گذاشته نشود.

ژاپنی‌ها ره به جایی نبردند

در بین تیم‌های آسیایی ژاپنی‌ها فقط یک دوره غایب بودند، اما قبل از حضور در 24 دوره مسابقات و صرف هزینه‌های گزاف طرفی نبسته‌اند، زیرا به لحاظ داشتن نیروی انسانی خوش فیزیک در فقر به سر می‌برند. آنها گرچه مدال طلای المپیک مونیخ را در ویترین افتخارات خود دارند، ولی در والیبال امروزی که آمادگی‌های جسمانی، مهارت‌های فردی و تاکتیک‌های متنوع و بازی در ارتفاع بالای تور حرف اول را می‌زند، مردان کوتاه‌قامت ژاپنی حرفی برای گفتن ندارند.

این را کره جنوبی هم که همپای ژاپنی‌ها حرکت می‌کند، به طور دردناکی درک کرده‌ است و چینی‌ها هم بعد از 15 دوره حضور، خودشان را کنار کشیده‌اند و چند خط در میان ظاهر می‌شوند.

در این میان ایران و استرالیا که به لحاظ شرایط فردی فراتر از آسیایی‌ها نشان می‌دهند طی دو ، سه سال گذشته ظهوری دیدنی داشتند.

استرالیایی‌ها هرچند فاقد والیبال حرفه‌ای‌اند و این ورزش جزو 15ـ 10 ورزش مورد توجه مردمشان نیست، اما با اعزام ستاره‌هایشان به لیگ‌های ایتالیا، آلمان، فرانسه و لهستان راه میانبر و کم‌هزینه‌تری را برگزیده‌اند، چون بازیکنانش هم به تجارب لازم می‌رسند و هم این‌که ارز وارد کشورشان می‌کنند.

ایران که سالانه میلیاردها تومان خرج برگزاری لیگ داخلی والیبال می‌کند، سرانجام از 3 سال پیش برای لیگ جهانی استارت زد. در سال اول حضورش بین 6 تیم گروه خود پنجم شد، ولی برد و باخت‌های دلپذیری مقابل آلمان، صربستان و ایتالیا و کوبا داشت و هدایت خولیو ولاسکو نیز سبب شد تیم ایران در مردمک چشم والیبالیون دنیا بنشیند.

سال گذشته در حقیقت سال شکوفایی واقعی والیبال ملی ما در لیگ جهانی بود، هرچند در ابتدا به واسطه جدایی ولاسکو و آمدن کواچ غبار یاس اردوی ایرانیان را پوشانده بود و 2 شکست بسیار بد در سواحل لاجوردین، گره در پیشانی بشاش دوستداران والیبال ایجاد کرد، اما از 2 مسابقه در ریودوژانیرو، توفان ایرانی‌ها آغاز شد تا بار دیگر ثابت شود که ایرانیان غیرقابل پیش‌بینی‌ترین
والیبالیست‌های جهانند.

بعد از مهار اسبان سرکش برزیلی نوبت به لهستانی‌ها رسید و دیدیم موجی که از غرب آسیا به راه افتاده بود، پنجه طلایی‌های ایران را به مرحله نیمه‌نهایی لیگ 25 رساند. در این مرحله گرچه تیم ایران با فراز و فرود بازی کرد، اما کسب مقام چهارم در جمع غول‌ها اعتباری تاریخی بود و در کنار آن انتخاب سعید معروف مغز متفکر تیم ملی به عنوان بهترین بازیساز لیگ، برگی دیگر بر کتاب افتخارات والیبال ایران افزود.

معروف در حضور ستاره‌هایی چون کریستین سون (آمریکا)، رزنده (برزیل)، دراگان تراویکا (ایتالیا) و سرگئی گرانکین (روسیه) بهترین شد تا دریچه تازه‌ای به سوی مردان شجاع کشورمان گشوده شود.

اکنون در سومین گام، شرایط نسبت به دوره پیش متفاوت است. سوای این‌که باید با روسیه قهرمان المپیک، آمریکا قهرمان لیگ جهانی و لهستان قهرمان جهان در یک گروه پیکار کنیم، به دلیل شناختی که آنالیزورها، مربیان و بازیکنان حریف نسبت به ریزه‌کاری‌ها و ضعف و قدرت‌های ملی‌پوشان ما به دست آورده‌اند، کار بسیار دشواری خواهد بود؛ هرچند این قضیه برای کادر فنی تیم ملی ایران نیز مصداق دارد، درواقع حالا همه همدیگر را مثل کف دست می‌شناسند...

گفتنی‌های دیگر

* لیگ جهانی در سال منتهی به المپیک با فرمت خاصی انجام می‌شود که براساس آن تعداد میزبانی کشورها محدود خواهد شد تا زمان کمتر صرف شود، مثل لیگ جهانی 2013 که کوبا میزبان ایران بود، ولی بازی برگشت را انجام نداد. امسال مسابقات به صورت 2 بازی رفت و برگشت در خانه میزبان برگزار می‌شود تا سال آینده که ممکن است مسابقات گروه‌ها نیمه‌متمرکز شود.

* یک کمیسیون ویژه، لیگ جهانی را برگزار می‌کند. در این کمیسیون 4 نفر به اسامی الکساندر برمیک (صربستان)، آرنا رناتو (ایتالیا)، خوان آنتونیو (آرژانتین) و جوزبل دلگات (برزیل) عضویت دارند.

* در لیگ امسال 32 تیم در 3 دسته بازی می‌کنند؛ از گروه A ـ که شامل ایران، آمریکا، روسیه ولهستان، بلغارستان، ایتالیا، برزیل و استرالیاست ـ 4 تیم به اضافه میزبان و یک تیم از گروه B به مرحله نیمه‌پایانی صعود خواهند کرد.

لهستان، مهمان شکست خورده ایران

تیم ملی والیبال لهستان، رقیب‌ ایران در لیگ جهانی 2015، یک نام آشنا در والیبال جهان است؛ تیمی که همچون 2 تیم روسیه و آمریکا دارای افتخارات فراوان جهانی و بین‌المللی است.

لهستانی‌ها بعد از نایب قهرمانی در جام جهانی 2011 ‌و قهرمانی در لیگ جهانی 2012 توانستند مدال طلای مسابقات جام جهانی 2014 که میزبانی این تورنمنت یاد شده را نیز برعهده داشتند ، کسب کنند.

تیم لهستان همیشه جزو یکی از بهترین‌ تیم‌های جهان محسوب می‌شود. قهرمانی در المپیک 1976 بزرگ‌ترین افتخاری است که این تیم کسب کرده است. یک مدال طلا و نقره در مسابقات جهانی، 2 مدال نقره در جام جهانی، یک طلا و برنز در جام جهانی والیبال و 5 نقره و 2 برنز در قهرمانی اروپا از بزرگ‌ترین افتخارات دیگر این تیم است.‌ 2 تیم ایران و لهستان در سال‌های اخیر بارها در قالب دیدارهای رسمی و تدارکاتی با یکدیگر بازی کرده‌اند. هنوز هم شیرینی شکست این تیم در ورزشگاه آزادی در مقابل هزاران ایرانی زیر دندانمان است که بازی بی‌نظیر و بدون ایراد تیم ملی کشورمان، لهستانی‌ها را به زانو درآورد. شاید لهستانی‌ها فکرش را هم نمی‌کردند در مقابل ایران آن هم با نتیجه 3 بر یک و 3 بر صفر شکست بخورند.

حالا خیلی راحت می‌توانیم به لهستانی‌ها لقب کینه‌ای بدهیم؛ زیرا این تیم بعد از 2 شکست حیرت‌انگیزی که در ایران داشتند، درصدد جبران برآمده و در 2 بازی بعدی که میزبانی‌اش را نیز برعهده داشتند، با برنامه ‌تمرینی که برای بازیکنان ما در نظر گرفته بودند، موجب ناراحتی بازیکنان کشورمان شدند. از سوی دیگر مردم لهستان هم تیمشان را تنها نگذاشته و به تلافی جمعیت بی‌نظیر ایران در ورزشگاه آزادی، سالن‌های خود را پر کرده و از ورزش مورد علاقه خود حمایت کردند، البته بارها لهستانی‌ها این را عنوان کرده‌اند که ایران یک رقیب خطرناک برای آنان محسوب می‌شود و گذشتن از سد تیم والیبال ایران با توجه به بازیکنانی چون معروف، موسوی، غفور و قائمی کار بسیار دشواری است.

حال بار دیگر این 2 تیم در لیگ جهانی 2015 به مصاف یکدیگر رفته و توانایی‌های خود را روی دایره ریخته، قدرت خود را به رخ یکدیگر خواهند کشید و ما امید داریم تیم ملی والیبال کشورمان که لقب غول‌کش‌ها را یدک می‌کشد، با غلبه بر این گروه مرگ حس جاودانگی و افتخار را بر هموطنان خود بچشانند.

ایران نخستین بار در جام جهانی 2012 ژاپن، لهستان را شکست داد. آن زمان مربی تیم ملی ولاسکو و مربی لهستان آناستازی بود. این ‌بار تیم لهستان فوق‌ستاره‌هایی چون ولازلی، وینارسکی و زاگومنی (پاسور) را ندارد، اما به جای آنها کورک بارتز، یکی از بهترین دریافت‌کننده‌های جهان را که با آنتی‌گا، سرمربی این تیم قهر کرده بود، به تیم بازگرداند.

در تیم لهستان، دریزگا، کورک، مارسین مزدونک و پاول زانورسکی (لیبرو) شهرت جهانی دارند و حالا باید دید این‌ بار مقابله 2 مربی جوان؛ آنتی‌گا و کواچ به سود کدام‌ تیم خواهد بود.

دستیابی به رمز ماشین قدرت روس‌ها

از روسیه می‌توان به عنوان کشوری که تیم ملی والیبالش همچون یک ماشین قدرت، دروگر مدال‌ تورنمنت‌های مختلف بین‌المللی است، یاد کرد؛ کشوری که تا به حال توانسته 15 مدال در لیگ‌های جهانی، 5 مدال طلای المپیک، قبل و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را به دست‌آورد.

روسیه یکی از پرافتخارترین تیم‌ها در طول رقابت‌های مختلف والیبال است. تیم روسیه همیشه تیمی دردسرساز برای والیبال کشور ما بوده؛ طلسمی که هیچ ‌گاه برای ما شکسته نشده و پیروزی در مقابل این تیم به یک آرزو تبدیل شده است.

تیم ملی کشورمان در دور نهایی لیگ جهانی 2014 به مصاف تیم روسیه رفت و در نهایت با یک بازی زیبا در مقابل این تیم با نتیجه 3 بر 2 شکست خورد. به جرات می‌توان گفت افتخارات و قدرت تیم روسیه با وجود بازیکنانی همچون موزرسکی با قد 2 متر و 18 سانتی‌متر و الکسی اسپریدونوف و میخائیلوف لرزه بر وجود آدم می‌اندازد، اما وقتی به رقابت‌های لیگ جهانی 2014 نگاهی می‌اندازیم، کشاندن تیمی چون روسیه به ست پنجم و در رده‌بندی نهایی لیگ جهانی، یک پله بالاتر از این تیم ایستادن، حاکی از دست و پا بسته نبودن و به قدرت رسیدن تیم ملی کشورمان بوده و هیچ بعید نیست در لیگ جهانی 2015 با شکست این تیم، بار دیگر نام کشورمان را بر زبان جهانیان بیندازیم.

از سوی دیگر با رفتن کاپیتان تیم ملی، سعید معروف به تیم زنیت کازان روسیه و همبازی شدن با بازیکنان روسی از جمله اسپریدونوف و قرار گرفتن در جو و اجرای تاکتیک‌های آنها، چشم امیدی برای گشودن رمز و راز فرمول‌ها و تاکتیک‌های ماشینی روس‌ها شده است؛ هرچند حضور کاپیتان معروف بلندمدت نبود، اما با هوش و ذکاوتی که سعید ما دارد، یادگیری این تاکتیک‌ها غیرممکن نخواهد بود.‌ ایمان داریم اگر ما عنوان چهارم لیگ جهانی 2014 و ششمی قهرمانی جهان را به دست آوردیم، می‌توانیم در مقابل تیمی همچون روسیه با قدرت ایستاده و این بار ما طمع شکست را بر آنان بچشانیم.‌ روسیه با سرمربیگری ورونکوف آلکنو پاسور و کاپیتان قدیمی، اثرات ماکاروف را در لیگ جهانی ندارد، اما به پاس‌های سرگئی گرانکین و الکساندر بانکوف با تجربه اتکا دارد. این تیم غول‌پیکر که سرگئی تتیخین نامدار را برای جام جهانی ژاپن فراخوانده است، ضعف ‌قطر پاسورش را با حضور ماکسیم میخائیلوف پر کرده ‌ و باز تیمی است که در همه پست‌ها خوب و کم اشتباه عمل می‌کند، سرویس‌هایش کشنده و دفاع روی تورش آهنین است.

والیبال، ‌غریب در آمریکا

تیم ملی والیبال ایالات متحده آمریکا، قدرت جهانی اما ناشناخته در کشور خودش است.

تیم آمریکا به طور یقین یکی از شایسته‌ترین تیم‌ها در تورنمنت‌های مختلف بوده که با کسب مقام‌های مختلف توجه جهان والیبال را به خود جلب کرده است.

اگر کمی به عقب بازگردیم و نگاهی به والیبال جهان بیندازیم، می‌بینیم هرگاه اسم والیبال می‌آید، ناخودآگاه افکار ما متوجه تیم‌هایی همچون روسیه، برزیل و ایتالیا می‌شود؛ تیم‌هایی که با قهرمانی‌های پی‌درپی و با چشاندن طعم شکست بر تیم ملی کشورمان در ذهن همگی ما حک شده است، اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که بعد از لیگ جهانی 2014 نام یک رقیب سرسخت‌تری در ذهن ما نقش بسته و آن تیمی نیست جز تیم ملی والیبال آمریکا.

آمریکا در هیچ دوره‌ای تیم دست و پا بسته‌ای نبوده و مقام‌های بسیار ارزشمندی برای کشور خود به ارمغان آورده است. این تیم 4 دوره قهرمانی المپیک در سال‌های 1984، 1988، 1992 و 2008، مدال طلای قهرمانی والیبال جهان در سال 1986 و قهرمانی لیگ جهانی والیبال در سال 2008 را کسب کرده است. نکته جالب و حائز اهمیت این که تیم ملی والیبال آمریکا در کشور خود در حد یک ورزش دانشگاهی است و مردم این کشور علاقه چندانی به ورزش والیبال ندارند و به جرات می‌توان گفت که این تیم تحت سلطه فوتبال آمریکایی، بیسبال، بسکتبال و هاکی این کشور قرار گرفته است.

در آمریکا حتی یک لیگ خوب و پویا برای بازیکنان ملی وجود ندارد و بیشتر بازیکنان آن در لیگ‌های روسیه ، ایتالیا و لهستان مشغول بازی هستند و این نشانگر علاقه کم این کشور نسبت به این ورزش است.

آمریکا شاید دارای یک لیگ پویا نیست، اما دارای مسابقاتی همچون جام والیبال مردان پان‌آمریکن و آمریکن کاپ است که امسال نیز تیم ملی کشورمان تیم انتخابی این دوره از مسابقات آمریکن کاپ بود.

تیم ملی والیبال کشورمان در این دیدارها از تیم آمریکا شکست خورد و در نهایت این جام نصیب خود آمریکایی‌ها شد؛ هرچند تیم ملی کشورمان در تورنمنت یاد شده شکست خورد، اما با تجربه‌ای که از روش بازی و نکات فنی این تیم به دست آورد، توانست در مسابقات جهانی والیبال لهستان در یک دیدار حساس و در حالی که به امتیاز این بازی احتیاج داشتیم، در عین ناباوری تیم آمریکا را با نتیجه 3 بر 2 شکست دهیم.

با تمام این حرف‌ها تیم ملی والیبال آمریکا با داشتن مربی‌ای همچون جان اسپارو و مهره‌هایی مانند مت اندرسون دریافت‌کننده قدرتی این تیم که در حال حاضر در لیگ روسیه و تیم زنیت‌کازان مشغول بازی است و بهترین دریافت‌کننده و باارزشمندترین بازیکن لیگ جهانی 2014، تیلور ساندر که در تیم ورونا ایتالیا بازی می‌کند، توانسته به یکی از قدرت‌های جهان تبدیل شود.

حال نام این تیم قدرتمند در گروه تیم ملی کشورمان در تورنمنت لیگ جهانی 2015 قرار گرفته و تیم ما برای شکست این تیم راه سختی پیش‌رو خواهد داشت. ایران و آمریکا بازی‌های اول خود را طی روزهای 10ـ 8 خرداد در لس‌آنجلس برگزار می‌کنند.

جمشید حمیدی/ جام جم