روابط اقتصادی ایران و عمان باید مثل روابط سیاسی گرم باشد

اما با وجود زمینه‌های همکاری مشترک و برخورداری این دوستان از موقعیت منحصربه‌فرد سوق‌الجیشی، به دلایل کوچک حجم همکاری‌های دو کشور قابل توجه نبوده است. سعید‌بن صالح الکیومی، رئیس اتاق بازرگانی عمان که در هتل آزادی تهران روبه‌روی ما نشسته است نیز همین را می‌گوید. وی تاکید دارد روابط اقتصادی دو کشور باید مانند روابط سیاسی‌شان گرم، پرحجم و پررونق باشد و دوستان در یک بازی برد ـ برد از ظرفیت‌های یکدیگر بهره ببرند.

آقای الکیومی! هیات تجاری عمان به سرپرستی شما وارد ایران شد. هدف اصلی شما برای حضور در ایران چه بود؟

هدف اصلی ما گسترش روابط تجاری و اقتصادی است. این‌که ما بتوانیم راحت‌تر با ایران رابطه داشته باشیم و همچنین ایران با کشور عمان. فعالسازی حرکت واردات و صادرات از طریق بندر شناص در عمان و نیز فعال‌کردن نقش شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران عمانی و ایرانی از دیگر برنامه‌های ماست که زمینه را برای سفر بیشتر هیات‌های تجاری میان دو کشور فراهم خواهد کرد. همچنین طرح اعطای ویزاهای چند منظوره سه ماهه برای سفر تاجران ایرانی به عمان برای تقویت و افزایش سطح مبادلات تجاری مورد بررسی قرار گرفته است و طرح تاسیس دفتر اتاق بازرگانی عمان در تهران نیز از دیگر برنامه‌های عمان برای افزایش تبادل تجاری بین دو کشور است.

شرکت‌های ایرانی و عمانی در زمینه‌های مختلف تجاری مانند تجهیزات نفت و گاز، الکترونیک و کامپیوتر، بانکی و سرمایه‌گذاری، مشاوره، ساختمانی و حمل و نقل به مذاکره پرداختند که خدا را شکر تاکنون نتایج خوبی به دست آمده است.

ایران و عمان از نظر سیاسی بسیار به هم نزدیک هستند، اما از نظر اقتصادی چنین چیزی کمتر مشاهده می‌شود. به نظر شما دلیل این موضوع چیست؟

همان‌طور که اشاره کردید با توجه به روابط سیاسی قوی دو کشور، ما به ایران آمدیم تا روابط اقتصادی هم مانند روابط سیاسی نزدیک شود. روابط سیاسی ما قوی است، اما متاسفانه روابط تجاری و اقتصادی ما قوی نیست. گر چه روابط سیاسی و اجتماعی این دو کشور از گذشته‌های دور خوب بوده، اما سفرهای رئیس‌جمهور ایران به عمان و نیز سلطان عمان به ایران سبب شد روزبه‌روز روابط تجاری و اقتصادی دو کشور تقویت شود. البته باید این موضوع هم مورد توجه قرار گیرد که با توجه به این‌که روابط سیاسی دو کشور همیشه در بالاترین سطح بوده است و مسئولان و مقامات دو کشور تلاش می‌کنند روابط اقتصادی ارتقا یابد، باید دو کشور با ایجاد تسهیلات برای بازرگانان و تجار، زمینه‌های همکاری مشترک و دوجانبه را بیش از پیش فراهم کنند.

ما به دنبال این هستیم که روابط تجاری دو کشور به پای روابط سیاسی برسد و برای رسیدن به این مهم تلاش زیادی از سوی دو کشور انجام شده است. فرصت‌ها زیاد هستند و بازار ایران بازاری بسیار بزرگ و با پتانسیل بالاست. سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ عمانی برای سرمایه‌گذاری در ایران به همراه هیات تجاری آمدند و با شرکت‌های مربوط مذاکره کردند که بزودی نتایج این مذاکرات اعلام می‌شود. درباره بازار عمان هم باید بگویم بازار عمان نیز بسیار بزرگ است و ایران فرصت دارد که از طریق عمان کالاهای خود را به دیگر نقاط جهان برساند. ایران و عمان با توجه به همجواری یکدیگر می‌توانند سکوی پرتابی برای اقتصاد کشورشان باشند و ما برای دستیابی به این مهم تلاش خواهیم کرد.

به طور مشخص برنامه‌های شما برای افزایش روابط اقتصادی دو کشور چیست؟

بگذارید ابتدا به این موضوع اشاره کنم که در حال حاضر این روابط تجاری که برقرار است اصلا از نظر دو کشور راضی‌کننده نیست و این میزان از یک میلیارد دلار کمتر است. این موضوع برای هر کشوری که در مجاورت یکدیگر قرار دارند و از نظر سیاسی به هم نزدیک هستند بسیار پایین است و باید برای افزایش این مقدار برنامه‌های ویژه‌ای اجراکنیم. با تلاش اتاق ایران و عمان امیدواریم این روابط تجاری را افزایش دهیم. با توجه به مشکلاتی که در روابط تجاری بخصوص در مساله بانکی وجود دارد تلاش می‌شود مشکلات را پشت سربگذاریم تا مبادلات کالا آسوده‌تر شود. اولین برنامه ما این است که عمان یک نقطه عبور برای کالاهای ایرانی به دیگر نقاط جهان باشد. برنامه دوم ما هم این است که یکسری اصلاحات رویه‌ای انجام دهیم. به طوری که سرمایه‌گذاران ایرانی بتوانند در عمان یا سرمایه‌گذاران عمانی در ایران سرمایه‌گذاری کنند. ان‌شاءالله به همه این اهداف خواهیم رسید.

همچنین در زمینه​‏های مالی و بانکی، بازرگانی، نفت و گاز، حمل ونقل و صنعت و معدن فعالیت خواهیم داشت. همچنین از مهم‌ترین اهداف سفر ما به ایران، توسعه روابط اقتصادی بین بخش خصوصی دو کشور است و در این راستا حل مشکلات تجاری در دستور کار مشترک اتاق بازرگانی و صنایع عمان و اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عمان قرار دارد.

عمان از کشورهایی است که بیشترین قرابت سیاسی و تجاری را میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس با ایران دارد و مسئولان دو کشور قصد دارند با برقراری تعاملات دو سویه، ضمن حفظ ارتباط تجاری در حوزه انرژی، روابط بازرگانی را نیز گسترش دهند و توانمندی‌های تولیدی و صادراتی ایران را نیز ارائه کنند.

شما تفاهم‌نامه‌ای با ایران در خصوص افزایش روابط تجاری امضا کردید. درباره این تفاهم‌نامه توضیح دهید.

ابتدا بررسی کردیم که چرا سطح روابط پایین است ودراین زمینه متوجه برخی موانع شدیم که بیشتر آنها را حل کردیم. مشکلات بانکی و نقل و انتقال کالا یکی از آنها بود. همچنین پی بردیم که نبود خط کشتیرانی میان ایران و عمان دو کشور را از فرصت‌های زیادی دور می‌کند به همین دلیل تلاش کردیم با ایران یک خط کشتیرانی برای مبادلات تجاری برقرار کنیم.

بر اساس این تفاهم‌نامه هر 15 روز یکبار یک کشتی از ایران به سمت عمان و بالعکس حرکت می‌کند. اکنون بزرگ‌ترین شرکت‌های عمانی که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند با همتایان خود در ایران دیدار کردند. با هماهنگی‌ انجام شده، امکان افتتاح خط حمل و نقل دریایی مستقیم بین دو کشور فراهم شده و این مساله در افزایش میزان واردات و صادرات و بخصوص صادرات مجدد کالاهای ایرانی از این کشور به کشورهای منطقه موثر خواهد بود. بخش خصوصی ایران با حمایت اتاق مشترک ایران و عمان و اتاق بازرگانی و صنایع عمان، اقدام به راه‏اندازی خط کشتیرانی مستقیم بین بندرعباس و بندر صحار کرده است که امید داریم این تفاهم‌نامه عامل اصلی برای به حرکت درآمدن اقتصاد دو کشور باشد.

البته شما دو تفاهم‌نامه با ایران امضا کردید، اما درباره یکی از آنها توضیح دادید. در خصوص تفاهم‌نامه دیگر هم توضیح بدهید.

بله. ما دو تفاهم‌نامه با ایران امضا کردیم. یکی تاسیس یک شرکت مشترک ایرانی و عمانی متشکل از سرمایه‌گذاران دو کشور و تفاهم‌نامه دوم راه‌اندازی خطوط کشتیرانی برای تردد آسوده‌تر. اگر بخواهم توضیح بیشتری در این زمینه بدهم باید بگویم ما یک شرکت مشترک برای سرمایه‌گذاری و انجام مبادلات تجاری تاسیس کردیم که کارهای اقتصادی را راحت تر انجام دهیم. این موضوع در آینده نزدیک محقق خواهد شد.

نقش ایران در آینده اقتصاد عمان چیست؟

ایران کشوری است که اهمیت زیادی برای ما دارد و ما در بسیاری از موضوعات اقتصادی و بازرگانی مکمل یکدیگریم. با توجه به این‌که ایران با کشورهای آسیای میانه در ارتباط است و ما با کشورهای آفریقایی و کشورهای دیگر جهان در ارتباطیم. همکاری دو کشور می‌تواند به رشد و شکوفایی هرچه بیشتر روابط اقتصادی و تجاری و حتی سیاسی بینجامد. کشورهای ایران و عمان با توجه به نزدیک بودن فاصله سرزمینی می‌توانند همکاری‌های خود را در حوزه تجارت توسعه دهند و با توجه به این که سیستان و بلوچستان با کشور عمان همجوار است با توسعه زیرساخت‌های بندری چابهار، روابط تجاری با کشور ما تا حد زیادی می‌تواند گسترش یابد و می‌توان از عمان به عنوان پلی برای ورود به بازارهای شرق آفریقا استفاده کرد. ایران در بسیاری از موارد می‌تواند با عمان همکاری داشته باشد و عمان در هر زمینه‌ای آماده همکاری است. ایران می‌تواند در حوزه‌های صدور خدمات فنی ـ مهندسی در زمینه‌های راهسازی، نفت و گاز، پل‌سازی، استخراج معادن و احداث نیروگاه با کشور ما همکاری داشته باشد. تفاهم‌نامه تجارت آزاد عمان با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اروپا و آمریکا نیز یک فرصت خوب برای تجار ایرانی است. صدور گواهی مبدا براساس استانداردهای بین‌المللی صورت می‌گیرد و شرکت‌های ایرانی فعال در عمان باید به موضوع کیفیت کالاها برای دریافت گواهی مبدا از عمان بیشتر توجه کنند.

بازار ایران و عمان هر دو از توان بالایی برخوردار است و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌توانند سرمایه‌گذاری انجام دهند.

شما کدام بخش را در عمان به سرمایه‌گذاران ایرانی پیشنهاد می‌کنید؟ متقابلا خود نیز در کدام بخش قصد سرمایه‌گذاری دارید؟

بگذارید بررسی‌ها به نتیجه نهایی برسد و بعد در این مورد صحبت کنیم. در خصوص سرمایه‌گذاری عمانی هم باید بگویم بزرگ‌ترین شرکت‌های عمانی در ایران با شرکت‌های ایرانی در حال مذاکره هستند. بگذارید بعدا در این مورد صحبت کنیم.

آیا مذاکرات ایران با کشورهای غربی را دنبال می‌کردید؟ نظر شما نسبت به توافق هسته‌ای ایران با 1+5 چیست؟

خبرها را با دقت فراوان پیگیری می‌کردیم. خبرهای مسرت بخش توافق کشورهای 1+5 با ایران را با دقت دنبال کرده‌ایم و بیش از شما خواهان به نتیجه رسیدن این توافق هستیم و این موضوع به نفع تمام کشورهای منطقه و در صدر آنها ارتباط میان دو کشور ایران و عمان خواهد بود. پیوندهای سیاسی، فرهنگی و تاریخی دو کشور بسترساز همکاری‌های اقتصادی و ایجاد ارتباط بیشتر بین تجار خواهد بود. باید یادآور شویم همواره فرهنگ منفعت طرفین و بی‌ادعایی در عین سادگی از خصلت تجار عمانی بوده است که امیدواریم با این روحیه کارهای قابل توجه و قراردادهای مهمی در دیدارها به امضای طرفین برسد.

شما برای پایداری روابط تجاری ایران و عمان چه اقدامی انجام دادید؟

بگذارید ابتدا این موضوع را بگویم که سفیر عمان در تهران سطح مطلوب سیاسی میان دولت‌های ایران و عمان را ارج نهاد. من هم امیدوارم سطح روابط اقتصادی نیز همگام با روابط سیاسی رشد و توسعه پیدا کند.

ما از دولت عمان برای حضور یک رایزن بازرگانی در تهران درخواست کرده‌ و همواره مسئولان بخش‌های خصوصی را به برقراری و توسعه روابط با ایران تشویق کرده‌ایم. از سوی دیگر قرار است هر 15 روز یکبار کشتی تجاری به سمت کشور عمان حرکت کند ما خواهان کوتاه‌تر شدن زمان حرکت کشتی‌ها به دوره‌های هفتگی و روزانه هستیم و برای تسهیل سفر تجار ایرانی، روادید چند بار ورود به عمان را با همکاری و حمایت اتاق‌های مشترک خواستاریم. همچنین با قراردادی که با شرکت عمان‌ایر منعقد شده، همه وابستگان مرکز تجاری ایران و عمان برای سهولت در رفت و آمد به این کشور از تخفیف برخوردار خواهند بود.

در خصوص گردشگری نیز مذاکره داشتید؟

ما خیر. اما یک هیات به صورت جداگانه دراین باره به ایران آمدکه فکر می‌کنم سال گذشته بود. ما یک هیات به استان مازندران ایران فرستادیم و در این استان نتایج خوبی به دست آمده است. آقای النهبانی، رئیس اتاق بازرگانی و صنعت عمان همراه هیاتی برای بازدید از این استان به آنجا سفر کردند. بنابر اخباری که به دست من رسید این سفر به منظور آشنایی با توانمندی‌های این استان بوده است. عمده فعالیت‌های این هیأت بازرگانی در حوزه‌های تجارت عمومی بوده و مابقی در حوزه‌های گردشگری، مصالح ساختمانی، حمل و نقل، صنعت فایبرگلاس و پلاستیک، مواد غذایی و صنعت آهن فعال هستند. خود آقای النهبانی که ریاست این هیات را به عهده دارد در بخش گردشگری فعالیت می‌کند.

نگاهی به روابط اقتصادی ایران و عمان

مبادلات تجاری ایران و عمان سالانه حدود 877 میلیون دلار است و با توجه به کاهش منابع نفتی در عمان، این کشور در پی راهی برای خروج از اقتصاد تک‌محصولی مبتنی بر نفت و گسترش سهم خود از بازرگانی بین‌المللی است. به گفته گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال گذشته شمسی، عمان بیست و یکمین واردکننده کالاهای غیرنفتی ایران بوده است. ایران در سال 94معادل 145.8 میلیون دلار از کالاهای غیرنفتی خود را به عمان صادر و 441.7 میلیون دلار کالا از این کشور وارد کرده است.

عمده صادرات ایران به عمان را کالاهای صنعتی و محصولات کشاورزی تشکیل می‌دهد و ایران نیز عمدتا سنگ آهن و برخی کالاهای معدنی از عمان وارد می‌کند. همچنین بتازگی در مذاکرات مقامات سیاسی و اقتصادی دو کشور، طرف عمانی اشتیاق خود را برای خرید گاز از ایران اعلام کرده است.

در همین حال این دیدگاه میان مسئولان ایرانی وجود دارد که چرا باید ایران با امارات در سال 13 میلیارد دلار مبادلات تجاری داشته باشد، اما با عمان که از نظر سیاسی با کشورمان در یک سمت و سوست، حجم مبادلات به یک میلیارد دلار هم نرسد. چنین دیدگاهی از سوی مسئولان هر دو کشور باعث پیگیری راه‌های گسترش همکاری‌های اقتصادی شد تا جایی که بزرگ‌ترین هیات تجاری عمان هفته جاری به ایران آمد و گام‌هایی عملی درباره افزایش روابط اقتصادی برداشته شد. پیش از این یک هیات از تجار ایرانی به سرپرستی غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران به عمان سفر کرده بود. در این سفر که نوزدهم آبان سال گذشته انجام شده بود مذاکراتی در خصوص سرمایه‌گذاری تجار ایرانی برای احداث بیمارستان در عمان صورت گرفته بود که علی بن مسعدر السنیدی، وزیر بازرگانی و صنعت عمان، ضمن ابراز خرسندی از حضور تجار ایرانی و با امید به توسعه روابط تجاری دو کشور گفته بود: ساخت بیمارستان از سوی سرمایه‌گذاران ایرانی، مهم‌ترین فعالیت مشترک میان دو کشور است که برای این منظور زمین وسیعی را در نظر گرفته‌ایم و امیدواریم این پروژه در کمترین زمان ممکن به پایان برسد. وی خاطرنشان کرده بود: قرار است برای انجام معاینات اولیه از این بیمارستان استفاده کنیم و به منظور انجام اعمال جراحی یا معاینات پزشکی دقیق‌تر افراد را به ایران اعزام کنیم. وی تصریح کرده بود تأسیس این بیمارستان می‌تواند به توسعه همکاری‌های ایران و عمان در حوزه گردشگری سلامت منجر شود. در همین حال و بنابر اعلام اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، بزودی در عمان یک مرکز خرید ایرانی دایر می‌شود که ظرفیت آن برای افزایش روابط اقتصادی با این کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

با توجه به این اقدامات، کارشناسان اقتصادی معتقدند در آینده‌ای نزدیک حجم تجارت میان ایران و عمان طوری افزایش خواهد یافت که ممکن است در آینده از سطح کنونی روابط اقتصادی ایران با امارات نیز پیشی بگیرد و عمان به قطب تجارت مجدد کالاهای ایرانی در منطقه تبدیل شود؛ در حالی که عمان نیز بشدت درحال سرمایه‌گذاری روی بهبود وگسترش زیرساخت‌های تجاری خود است. سرمایه‌گذاری عمان ـ چین در بندر بقومکه در دهانه اقیانوس هند به گونه‌ای است که می‌تواند رقیبی جدی و خطرناک برای بندر جبل علی امارات باشد. در همین باره سال گذشته تفاهم‌نامه چند جانبه‌ای میان ایران، عمان، ترکمنستان و قزاقستان امضا شد که براساس آن یک شاهراه تجاری با واسطه ایران برای تجارت کالا از آسیای میانه تا شرق آفریقا ایجاد خواهد شد. این شاهراه تجاری می‌تواند علاوه بر رشد حجم تجاری در منطقه، رونق خاصی برای برخی استان‌های محروم ایران از جمله سیستان و بلوچستان و بندرچابهار به ارمغان بیاورد. اینچنین است که این بار روابط خوب سیاسی دو کشور دوست در منطقه حساس خلیج‌فارس می‌رود تا زمینه‌ساز یکی از بزرگ‌ترین تحولات اقتصادی و تجاری شود؛ تحولاتی که به نفع همه کشورهای منطقه است.

محمدحسین علی‌اکبری ‌/‌ گروه اقتصاد