دوست ‌دارم به جای من یک کشور خوشحال شود

علیرضا فغانی در شرایطی به عنوان یکی از داوران رقابت‌های جام ملت‌های آسیا (دی ماه ـ استرالیا) انتخاب شده است که به نظر می‌رسد حضور در این رقابت‌ها با توجه به سال موفقی که پشت‌سر گذاشتید دور از ذهن نبود، خودتان فکر می‌کنید سال 2014 چگونه گذشت؟

خوشبختانه با توجه به این ‌که پروژه حضور در جام جهانی از سه سال پیش برای من، حسن کامرانی‌فر و رضا سخندان با کاندیدا شدنمان برای حضور در برزیل آغاز شده بود و پس از آن که در تورنمنت‌های مختلف فیفا، روزهای خوبی را پشت‌سر گذاشتیم در نهایت برای جام جهانی برزیل انتخاب شدم و در جام جهانی به عنوان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی فوتبال جهان به عنوان تیم ذخیره حضور پیدا کردیم و این شانس را داشتم در هفت مسابقه ازجمله دیدار افتتاحیه این رقابت‌ها که بین تیم‌های برزیل و کرواسی بود، حضور داشته باشم. علاوه بر این در بازی‌های مختلف لیگ قهرمانان آسیا ازجمله فینال این رقابت‌ها قضاوت کردیم و هفته گذشته نیز فینال کاپ آسیا را بین تیم‌های مالزی و تایلند در مالزی سوت زدیم. در مجموع سال خیلی خوبی بود و سعی کردم در هر بازی که ماموریت قضاوت بر عهده‌ام بود به بهترین شکل ممکن این ماموریت را انجام دهم. امیدواریم در رقابت‌های پیش‌رو ازجمله جام ملت‌های آسیا و در نهایت جام جهانی 2018 حضور موفقی داشته باشم.

به هر حال حضور به عنوان داور حتی از نوع ذخیره آن در جام جهانی خود افتخاری ارزشمند است، اما به هر ترتیب قضاوت کردن در جام جهانی چیز دیگری است. چه احساسی داشتید از این‌ که در هفت مسابقه تا یک قدمی این افتخار بزرگ رفتید، اما نشد... .

بالاخره من همیشه سعی کردم هر چیزی را که مقدر شده بپذیرم، داوری جام جهانی 2014 هم همین بود. نمی‌خواهم وارد جزئیات چگونگی انتخاب داوران نهایی جام جهانی بشوم، اما به هر ترتیب سعی کردم به عنوان داور چهارم نیز در جهت تجربه‌اندوزی نهایت تلاشم را بکنم و امیدوارم بتوانم از تمام تجربیاتی که در برزیل 2014 به دست آوردم استفاده لازم را برای پیشرفت بیشتر ببرم تا به امید خدا بتوانم در جام جهانی 2018 به عنوان داور اصلی حضور داشته باشم.

تجربیات جام جهانی در امر قضاوت مشخصا چیست و به عبارتی اگر بخواهید در این باره مصداق یا مصداق‌هایی ذکر کنید، تفاوت علیرضا فغانی قبل از جام جهانی با بعد از جام جهانی را در چه می‌بینید؟

بیشتر تاکید و کاری که در جام جهانی وجود داشت آماده‌سازی جسمانی در درون زمین بود، سعی کردیم از این بخش درس بگیریم و خودمان را به داوری دنیا نزدیک کنیم.

همچنین نکته دیگری که عینا آن را لمس کردیم این‌ که حتی بهترین داوران دنیا نیز از نقطه‌نظر تشخیصی اشتباه داشتند و اشتباه اجتناب‌ناپذیر است، اما نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت بود این‌که سعی‌کنیم خودمان را به استاندارد از نقطه‌نظر جابه‌جایی و جایگیری در درون زمین برسانیم، این هم از درس‌های جام جهانی بود.

با توجه به این ‌که شما به عنوان داور ذخیره در این رقابت‌ها حضور داشتید و عنایت به این نکته که در فوتبال کشورمان برخی مربیان خیلی با داوران و ازجمله داور ذخیره صحبت می‌کنند، برخورد مربیان بزرگ دنیا را در جام جهانی با داوران چگونه دیدید؟

آنجا هم آدم‌ها از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف آمده بودند و بدیهی است که همه مثل هم نبودند؛ به عنوان مثال فیلیپه اسکولاری سرمربی تیم ملی برزیل یک مربی پرخاشگر بود. با وجود این در مجموع مربیان به صورت حرفه‌ای عمل می‌کردند. ما داوران و مربیان نیز در فوتبال کشورمان باید چنین رویه‌ای را در پیش بگیریم و رفتار حرفه‌ای در قبال هم داشته باشیم. به هر حال همه باید بدانند که اشتباهات در داوری اجتناب‌ناپذیر است و این مهم را در عمل درک کنند، تا به جای اعتراض کردن زیاد به داور، روی کار خود متمرکز شوند. در این باره معتقدیم فوتبال کشورمان بتدریج به این سمت و سو حرکت می‌کند که به رای داور باید تمکین کرد و آن را پذیرفت.

وقتی صحبت از جام جهانی برزیل می‌شود علاقه مندان به فوتبال کشورمان یاد دیدار با آرژانتین و قضاوت بحث برانگیز مازیچ داور صربستانی می‌افتند و آن صحنه مشکوک خطا روی اشکان دژاگه، نکته‌ای که به شکایت فوتبال ایران از این داور منجر شد و ظاهرا شما از این داور بابت هجمه‌ای که در صفحات مجازی بر علیه اش شده بود، شاکی شدید.

به عنوان یک داور که در رقابت‌های بین‌المللی قضاوت می‌کنم خودم را جای این داور صربستانی می‌گذارم. همان طور که گفتم اشتباه جزئی از داوری است و اگر قرار باشد به دلیل یک اشتباه یک داور چنین مورد هجمه قرار گرفته و از او شکایت شود که دیگر هیچ داوری امنیت خاطر برای داوری نخواهد داشت. بنابراین با وجود این که صحبت از متضرر شدن تیم ملی ایران بود و من به عنوان یکی ایرانی از این موضوع متاثر شدم، اما معتقد بودم نباید از او شکایت می‌شد و همان طور که معتقدم نباید به او توهین می‌شد.

به نکات آموزنده جام جهانی اشاره کردید، به هر حال یکی از شائبه‌هایی که همواره درباره داوران وجود دارد بحث سوت‌های مشکوک و به قولی غش کردن داوران به سمت یک تیم است، در تورنمنت بزرگی چون جام جهانی که مباحث شرط‌بندی در پیرامون آن در اوج قرار دارد، فیفا چگونه از داوران مراقبت می‌کرد؟

از نظر شرط‌بندی کنترل خیلی خاصی هست و حتی در هتل داوران افراد خیلی غریبه نمی‌توانند تردد کنند، از طرفی با توجه به این‌ که همه شرایط داوران تحت کنترل فیفا قرار داشت دور از ذهن بود که یک داور در چنین فضایی بخواهد به خاطر پول یا منافعش آلوده شده و آینده شغلی و اعتباری خود را خدشه‌دار کند.

با توجه به این ‌که جام جهانی بالاترین سطح فوتبال دنیاست که به قول شما می‌شود از آن درس‌های زیادی آموخت، فکر می‌کنید در زمینه مراقبت از داوران نیز باید از فیفا الگوبرداری کرد و می‌شود چنین شرایطی را برای مراقبت از داوران فوتبال کشورمان ایجاد کرد؟

توجه داشته باشید آنجا هم وقتی داوران به گشت و گذار می‌رفتند، احتمال خیلی از مسائل بود، اما داوران حواسشان جمع بود. شاید خارج از مجموعه داوری و در بحث‌های شرط‌بندی در حاشیه جام جهانی اتفاقاتی می‌افتاد و کارهایی انجام می‌شد، اما مطمئنا به داوران کشیده نشد. در فوتبال ایران هم حرف و حدیث‌های زیادی در مورد داوران به راه افتاده بود، اما وقتی بررسی شد متوجه شدند بیرون از خانواده داوری یک سری مسائل اتفاق می‌افتد که ارتباطی به داوران ندارد.

یعنی همه چیز در حد شایعه است؟

شاید تخلفاتی هم صورت گرفته باشد، اما داوران روحشان خبردار نیست.

پیرامون قضاوت‌های برون‌مرزی شما در سال 2014 همان طور که اشاره داشتید یکی از بازی‌هایی که قضاوت کردید دیدار الهلال عربستان و وسترن سیدنی در فینال لیگ قهرمانان بود؛ دیداری که نماینده عربستان هم به قضاوت شما و هم به قضاوت میشی مورا داور ژاپنی اعتراض کرده و دلیل باخت را به شما نسبت دادند.

آنها ابتدا به ساکن اعتراض داشتند که چرا داور ایرانی برای بازی رفت انتخاب شده است، اما پس از بازی رفت اعتراضی در این باره نداشتند، اما وقتی بازی رفت و برگشت را در مجموع شکست خوردند به قضاوت هر دو مسابقه اعتراض کردند، اعتراضی که خوشبختانه با بازبینی فیلم مسابقه از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا بی‌مورد تشخیص داده شد و قضاوت ما مورد تائید قرار گرفت و قضاوت ما مشکل خاصی نداشت.

در حالی که نیم‌فصل اول لیگ برتر فوتبال کشورمان به پایان رسیده است شما به عنوان یکی از داوران قضاوت‌کننده این رقابت‌ها، در مجموع قضاوت داوران را در نیم فصل اول چگونه دیدید؟

خوشبختانه با توجه به پخش مسابقات لیگ کشورهای صاحب نام فوتبال در تلویزیون این امکان برای همه وجود دارد که مقایسه‌ای بین لیگ برتر فوتبال کشورمان با لیگ‌های معتبر فوتبال دنیا داشته باشند. این مقایسه نشان می‌دهد که حتی در چنان سطحی از فوتبال دنیا اشتباه داوری وجود دارد و کسی نمی‌تواند این قضیه را انکار کند. در مورد فوتبال کشورمان نیز شرایط به همین ترتیب است در فوتبال ما هم طبیعتا اشتباهات داوری وجود دارد، اما باید توجه داشت با توجه به این ‌که چند داور بزرگ از داوری کنار رفتند و داوران جوان جایگزین آنها شدند این داوران جوان عملکرد خوبی داشتند. از طرفی باعث خوشحالی است که در این فصل مربیان نسبت به گذشته بیشتر به تصمیمات داوران احترام می‌گذارند و این مهم نیز در بحث قضاوت‌های خوب نیم فصل اول موثر بود.

گفتید داوران جوان؛ شما به عنوان یکی از بزرگ‌ترهای داوری حال حاضر فوتبال کشورمان، اعتماد به نفس لازم را در این داوران جوان می‌بینید و شده به آنها مشاوره بدهید؟

بله معمولا تماس می‌گیرند و صحبت می‌کنیم، اما به هر ترتیب اعتماد به نفس کامل زمانی ایجاد می‌شود که همه ارکان فوتبال اعم از تیم‌های مربیان و باشگاه ها، فضای لازم را همچون نیم‌فصل اول برای قضاوت داوران جوان فراهم کنند.

یعنی در مجموع شما شرایط را رضایت‌بخش می‌دانید؟

بله با توجه به نکاتی که به آن اشاره شد خوشبختانه وضعیت خوب بود.

نظرتان در مورد برخورد قهری با داوران چیست از طرفی نمی‌شود به صرف اشتباه داور را کنار گذاشت و از طرفی دیگر اگر داور به دلیل اشتباهش تنبیه نشود این احتمال وجود دارد هیچ تلاشی برای به حداقل رساندن اشتباهاتش نداشته باشد. شما چه فکر می‌کنید؟

در جام جهانی سیستم به این ترتیب بود که هر کس قضاوت بهتری داشت تعداد بازی‌های بیشتری به او سپرده می‌شد و هر کس قضاوت بدی داشت بازی‌های کمتری به او می‌رسید و چیزی به اسم محرومیت وجودنداشت.

یعنی شما فکر می‌کنید این بهترین روش برای تشویق و تنبیه داوران است؟

بله، این روالی است که در همه جای دنیا اجرا می‌شود و به نظر بهترین روش برای تشویق و تنبیه داوران است.

با آموزش ، اشتباهات به حداقل می‌رسد؟

نمی‌توان گفت با آموزش اشتباه به طور کامل از بین می‌رود، اشتباه وجود دارد، فیفا سه سال داوران را آموزش داد و دیدیم در جام جهانی باز هم شاهد اشتباهات بودیم، اما به هر حال نمی‌توان گفت آموزش بی تاثیر است.

نکته‌ای که همواره پیرامون داوری‌های فوتبال ایران مطرح می‌شود این است که داوران ما گاه چشم را بر قانون بسته و رفتارهای عرفی و مصلحتی را به اجرای قانون ترجیح می‌دهند؛ مثلا جایی که به ضرر یک تیم یک پنالتی اعلام نمی‌کند در ادامه بازی یک تصمیم بر علیه تیم مقابل نیز می‌گیرد، شما این انتقاد را از داوران فوتبال ایران می‌پذیرید؟

به هیچ وجه این کار درستی نیست و در داوری جبران اشتباه با اشتباه اصلا معنی ندارد چرا که در این صورت شما اشتباه دوم را مرتکب شده‌اید و باید یک داور توجه داشته باشد وقتی اشتباهی مرتکب شده و متوجه می‌شود اشتباه مرتکب شده باید آن سوت خود را فراموش کرده و در ادامه با دقت، جدیت و آرامش به اجرای قانون بپردازد و تحت تاثیر سوت‌های قبلی خود قرار نداشته باشد.

به هر حال داور یعنی قانون و قانون هم هر از گاهی دچار تغییر می‌شود و به روز بودن داور برای اجرای دقیق و صحیح قوانین روز ضروری است شما فکر می‌کنید در فوتبال کشورمان تا چه حد براساس قوانین روز داوران سوت می‌زنند؟

فدراسیون‌های ملی زیرمجموعه فوتبال قاره خود و در نهایت فیفا هستند. باید قوانین آنها را با دقت اجرا کنند. ما هم تابع قانون فیفا هستیم و خوشبختانه در کلاس‌های آموزشی که پیش از فصل و در خلال هر فصل فوتبالی برگزار می‌شود سعی می‌کنیم خودمان را هرچه بیشتر به سمت قوانین فیفا نزدیک کنیم.

این دوره‌های آموزشی موثر هم بوده است؟

قوانین روز از سوی فیفا به اطلاع کمیته داوران ما می‌رسد و ما هم سعی می‌کنیم در دوره‌های آموزشی خودمان را با این قوانین هماهنگ کنیم، پس نمی‌تواند غیرموثر باشد.

شما ازجمله داورانی هستید که در رقابت‌های جام ملت‌های آسیا نیز سوت خواهید زد. دقیقا چه زمانی عازم استرالیا خواهید شد؟

به همراه آقایان رضا سخندان و محمدرضا ابوالفضلی، دوازدهم دی عازم استرالیا می‌شویم و از چهاردهم برنامه‌هایمان در آنجا شروع می‌شود.

ایده آل علیرضا فغانی در رقابت‌های جام ملت‌های آسیا چیست؟

در وهله اول آرزو می‌کنم تیم ملی کشورمان در این رقابت‌ها موفق باشد و بعد از آن همواره فکر و ذکر من این است که هر مسابقه‌ای را به من محول می‌کنند به بهترین شکل آن را قضاوت کنم. زیاد به این مساله فکر نمی‌کنم که می‌خواهم چه مرحله و چه مسابقه‌ای را سوت بزنم.

اما به هر حال قضاوت در فینال تورنمنت معتبر جام ملت‌های آسیا برای یک داور افتخار است، شما دلتان نمی‌خواهد در فینال قضاوت کنید؟

مطمئنا هیچ داور آسیایی بدش نمی‌آید فینال را قضاوت کند.

و اگر تیم ملی کشورمان فینالیست شود؟

طبیعتا این آرزوی همه ماست و هرچند باعث خواهد شد من در فینال سوت نزنم، اما آرزو می‌کنم تیم ملی ایران فینالیست شود؛ چرا که در این صورت یک کشور خوشحال خواهد شد.

اما اگر یک ایرانی هم داور فینال باشد به هرحال نماینده ایرانیان است و در نوع خود افتخار محسوب می‌شود.

مطمئنا، اما بی‌تردید افتخار فینالیست شدن تیم ملی فوتبال چیز دیگری است و همه ما آرزوی فینالیست شدن تیم ملی و در نهایت قهرمانی این تیم را داریم.

به نظر شما کدام داور شانس رقابت در فینال را دارد؟

12 تیم داوری در این مسابقات حضور دارند که 11 تیم از آسیا و یک تیم از اقیانوسیه هستند و همه داوران شانس حضور در این مسابقات را تا روز آخر دارند، اما عملکرد در هر بازی که به ما سپرده می‌شود، مهم است.

نگاه کنفدراسیون فوتبال آسیا به داوری ایران چیست؟

در سال‌های قبل هم داوران ایرانی مانند فوتبالمان در رده اول یا دوم آسیا بودند، اما به هر حال چند وقتی بود که سهمیه داورانمان در آسیا کم شده بود، اما خوشبختانه محسن ترکی با بازگشت به داوری، تست‌های آمادگی را پاس کرد و به گروه داوران بین‌المللی برگشت و موعود بنیادی‌فر هم وارد فهرست الیت شد که به این ترتیب ما سه داور الیت و پنج کمک داور الیت داریم و امیدوارم کامرانی‌فر هم بتواند ماه آینده این تست‌ها را پاس کند.

برخی معتقدند اگر علیرضا فغانی همین‌طور ادامه دهد می‌توان نام بهترین داور تاریخ فوتبال ایران را روی او گذاشت. با این نظر موافق هستید؟

داوران ایرانی همه زحمتکش هستند و من هم در هر رقابت بین‌المللی که شرکت می‌کنم، به‌ عنوان نماینده داوری ایران هستم. امیدوارم با قضاوت‌هایم باعث افتخار و سربلندی ایرانیان شوم و این برایم مهم‌ترین چیز است. البته من هم مثل دیگر داوران اشتباهاتی می‌کنم و روزهای خوب و بد داشتم. من هم قضاوت بد داشته‌ام و الان نمی‌توانم خودم را با داوران نسل‌های قبلی مقایسه کنم.

حرف آخر؟

در دوره گذشته جام ملت‌های آسیا به عنوان داور ذخیره حضور داشتم، حضور در دوره قبل این رقابت‌ها تجربه خوبی برای من بود و یقین دارم با استفاده از آن تجارب در این دوره عملکرد خوبی خواهم داشت. کمیته داوران فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) وکنفدراسیون فوتبال آسیا (ای‌اف‌سی) در هر تورنمنتی عملکرد داوران را ارزیابی خواهد کرد. با توجه به این‌که روند انتخاب داوران جام جهانی 2018 از سال آینده آغاز می‌شود، قضاوت در جام ملت‌های آسیا برای داوران مانند انتخابی جام جهانی است. با توجه به این‌که از نظر شرایط انتخاب داوران برای جام جهانی، شرایط حضور در دوره آینده جام جهانی را دارم؛ به همین دلیل تمام تلاشم را برای ارائه عملکرد مناسب و انتخاب برای جام جهانی خواهم کرد.

چند خط بیشتر از فغانی

بدون اغراق علیرضا فغانی، داور بین‌المللی فوتبال کشورمان یکی از بهترین داوران سطح قاره آسیاست، کسی که در سال 1357 در کاشمر خراسان به دنیا آمده است و شغل اصلی او کارمندی است. فغانی سال 73 به طور رسمی قضاوت را شروع کرد و سال 82 وارد عرصه لیگ برتر شد. او که از سال 2008 به فهرست داوران بین‌المللی فیفا اضافه شد در جام جهانی 2014 به عنوان داور ذخیره حضور داشت.

فغانی در جریان رقابت‌های جام جهانی در هفت دیدار برزیل ـ کرواسی (گروه A ـ افتتاحیه جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴)، کلمبیا ـ یونان (گروه C، بلژیک ـ الجزایر)، (گروه H، اروگوئه ـ انگلیس)، (گروه D، کره جنوبی ـ الجزایر)، (گروه H، انگلیس ـ کاستاریکا)، (گروه D، فرانسه ـ نیجریه) و (یک‌شانزدهم نهایی) به عنوان داور ذخیره حضور داشت.

نام فغانی در روزهای گذشته در بین کاندیداهای نهایی کسب عنوان بهترین داور سال جهان از نگاه «گلوب ساکر اواردز» قرار گرفت. این جایزه هر سال در دبی امارات اهدا می‌شود. در بخش کاندیدای بهترین داور سال که در آن نام علیرضا فغانی، داور بین‌المللی کشورمان هم گنجانده شده است و رقبای وی در کسب این عنوان عبارتند از: نیکولا ریتزولی (ایتالیا)، بورن کویپرس (هلند)، یوئیچی نیشیمورا (ژاپن)، جانی سیکازوه (زامبیا)، باکاری پایا گاساما (گامبیا)، عبدالقادر زیتونی (تاهیتی)، نوبرت هائاتا (تاهیتی)، ویلمار رولدان (کلمبیا)، ساندرو میرا ریچی (برزیل)، روبرتو گارسیا (مکزیک) و مارکو آنتونیو (مکزیک).

امید توفیقی ‌/‌ گروه ورزش