رازهای نگفته کلاهبرداران حرفه‌ای

سرهنگ فریدون رهبریان، معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی کشور معتقد است کلاهبرداری‌های تلفنی همچنان از مهم‌ترین روش‌های کلاهبرداری در کشور است که بی‌توجهی به هشدارها همچنان قربانی می‌گیرد.

　مهم‌ترین روش‌هایی که کلاهبرداران از آن استفاده می‌کنند چیست؟

کلاهبرداری‌های تلفنی، فروش مال غیر، پیش‌فروش ملک و امور بازرگانی و تجاری مهم‌ترین روش‌های کلاهبرداری در کشور است. امسال وقوع کلاهبرداری‌ها در کشور 15 درصد رشد داشته که اغلب این پرونده‌ها به دلیل غفلت قربانیان رخ می‌دهد.

مدتی است که پلیس درباره کلاهبرداری‌های تلفنی هشدار می‌دهد، چرا باز هم بازار این روش همچنان در کشور داغ است؟

درست می‌گویید. پلیس بارها هشدار داده و غفلت مالباختگان همچنان آنها را در دام کلاهبرداران گرفتار می‌کند. این روش پنج سال قبل برای اولین بار از سوی یک زندانی و با استفاده از تلفن زندان مورد استفاده قرار گرفت. با مشخص شدن این روش برای پلیس با همکاری سازمان زندان‌ها سیستمی را فعال کردیم که اعلام کند این تماس از زندان انجام می‌شود. با این ابتکار زندانیان شگردشان را تغییر داده و به سراغ تلفن همراه رفتند. مشخص نیست چگونه تلفن همراه وارد زندان‌ها می‌شود. زندانیان در این روش با خواندن آگهی‌های روزنامه‌ها با صاحبان صنایع و کالا تماس گرفته و تقاضای خدمات می‌کنند. آنها پس از سفارش، از فروشنده می‌خواهند برای دریافت پول خدمات به دستگاه خودپرداز مراجعه کند و در ادامه به جای واریز پول حساب طعمه خود را خالی می‌کنند. این زندانیان با همکاری همدستانشان در خارج زندان با مدارک جعلی حساب بانکی باز کرده و پول‌های سرقتی را پس از واریز به این حساب‌ها جابه‌جا می‌کنند.

این کلاهبرداران که خیلی بااستعداد هستند در برخی موارد با همراهان بیماران تماس گرفته و خود را پزشک بیمار معرفی کرده و برای هزینه عمل یا داروی خاص از آنها می‌خواهند پول به حسابشان واریز کنند.

مجرمان تلفنی در روشی دیگر در تماس با مردم خود را تهیه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی معرفی و مدعی می‌شوند آنها در قرعه‌کشی برنامه برنده شده‌اند و پول به حسابشان واریز می‌شود در حالی که وقتی فرد برای چک کردن حسابش به دستگاه خودپرداز مراجعه می‌کند به جای واریز پول حسابش خالی می‌شود.

یکی دیگر از روش‌هایی که این کلاهبرداران از آن استفاده می‌کنند تماس با طعمه‌ها و معرفی خود به عنوان نماینده وزارت ارتباطات است. مجرمان در این تماس که بیشتر با شهرستان‌ها گرفته می‌شود اعلام می‌کنند که خط فرد در قرعه‌کشی اپراتورها برنده شده و برای دریافت جایزه به دستگاه‌های خودپرداز مراجعه کنید.

آنها در روشی دیگر با تبلیغ در برنامه‌های ماهواره‌ای به بهانه ارسال دارو یا لوازم آرایش و کالا از قربانیان پول گرفته و کالایی ارسال نمی‌کنند. در این روش همچنین با افرادی که در مسابقات ماهواره‌ای شرکت می‌کنند تماس گرفته شده و آنها برنده قرعه‌کشی معرفی می‌شوند، سپس از آنها خواسته می‌شود برای ارسال جایزه هزینه پیک را واریز کنند، پس از واریز هزینه، هدیه‌ای برای فرد ارسال نمی‌شود.

در اینجا باید به هموطنان هشدار دهم که برای واریز وجه به حساب نیازی به حضور در پای دستگاه خودپرداز نیست و تنها ارائه شماره کارت برای واریز وجه کفایت می‌کند. ضمن این که افراد به هیچ وجه نباید اطلاعات بانکی خود را در اختیار دیگران قرار دهند. متاسفانه کلاهبرداری تلفنی یا کارت به کارت به بیرون از زندان نیز کشیده شده و عده‌ای از کلاهبرداران که از زندان آزاد شده‌اند این روش را در پیش گرفته‌اند.

مدتی است کلاهبرداری در قالب شرکت‌های لیزینگ خودرو افزایش یافته و اغلب این شرکت‌ها بدون مجوز فعالیت می‌کنند. برای برخورد با این روش برنامه‌ای دارید؟

خرید و فروش خودرو به صورت لیزینگی از سوی شرکت‌ها باید با مجوز بانک مرکزی باشد. در حال حاضر تنها 30 شرکت از بانک مرکزی مجوز لیزینگ دارند که اسامی آنها درسایت بانک مرکزی وجود دارد. گاهی اوقات آگهی‌هایی درخصوص شرکت‌های لیزینگ در روزنامه‌ها و بیلبورد‌های تبلیغاتی منتشر می‌شود که این موضوع نشان‌دهنده مجوز یا تائید فعالیت این گونه شرکت‌ها نیست. رسانه‌ها برای دریافت پول آگهی اقدام به چاپ تبلیغ می‌کنند و در مورد مجوز نیز تحقیقی نمی‌شود. اگر فردی قصد خرید خودرو به صورت لیزینگ را دارد برای جلوگیری از کلاهبرداری باید به سایت بانک مرکزی مراجعه کند و تنها از مراکز مجاز خرید کند. در این روش باز هم کلاهبرداران از شگرد وسوسه قربانی استفاده کرده و با وعده‌هایی فریبنده چشمان آنها را روی واقعیت می‌بندند. چندی قبل یکی از این شرکت‌ها مدعی بود با روزی هزار تومان صاحب خودرو شوید مشخص است که این ادعا برای کلاهبرداری است، اما شاهد هستیم برخی هموطنان برای دریافت خودرو به حساب این شرکت پول واریز کرده بودند.

یکی از روش‌های قدیمی کلاهبرداری در ایران رمالی و فالگیری است، قربانیان این روش را چه افرادی تشکیل می‌دهند؟

آمار پرونده‌های رمالی و فالگیری با افزایش آگاهی جامعه رو به کاهش بوده و قابل اعتنا نیست، اما در برخی پرونده‌ها مشاهده می‌شود جوانان از روی کنجکاوی به سمت این افراد کشیده شده و از طریق تبلیغات و محافل در دام رمالان و فالگیران گرفتار می‌شوند. چندی قبل در یکی از استان‌های جنوبی مرد رمالی که با چرب زبانی و تبلیغات محفلی از تعدادی از مردم این شهر کلاهبرداری میلیونی کرده بود، شناسایی و دستگیر شد. این مرد به چند مورد کلاهبرداری از مردم شهر به بهانه بخت‌گشایی و فالگیری اعتراف کرد. قربانیان این روش افراد ساده‌لوح و با اعتماد به نفس پایین هستند که این شیادان آنها را به خوبی می‌شناسند و با حرف‌های امیددهنده آنها را فریب می‌دهند.همیشه اعلام شده اگر این افراد از آینده خبر داشته و می‌توانستند مشکلات را حل کنند، برای کسب درآمد نیازی به رمالی نداشتند.

یکی از دغدغه‌های مردم در سال‌های گذشته فعالیت شرکت‌های هرمی بود، وضع این شرکت‌ها در حال حاضر چگونه است؟

وضع شرکت‌های هرمی همانند چند سال گذشته نیست و با برخوردهای پلیس آگاهی میزان فعالیت آنها به حداقل رسیده است. مردم نیز می‌دانند که اینگونه فعالیت‌ها کلاهبرداری است و در این شرکت‌ها بیش از 90 درصد افرادی که سرمایه‌گذاری می‌کنند ضرر کرده و کمتر از 7 درصد به سود می‌رسند. خوشبختانه با تصمیمات وزارت صنعت، معدن و تجارت بازاریابی شبکه‌ای نهادینه شده و کمتر کسی به سمت شرکت‌های هرمی می‌رود. البته در برخی استان‌ها این شرکت‌ها فعال هستند، اما فعالیت آنها به صورت گسترده نیست.

همیشه در کنار کلاهبرداران فعالیت جاعلان نیز پررنگ است. در کشور جاعلان بیشتر سراغ جعل چه مدارکی می‌روند؟

وقوع و افزایش جعل در کشور قابل پیش‌بینی است و بررسی آمارهای پنج ساله نشان می‌دهد شیب وقوع این جرم ملایم است. براساس آمارها اوراق بانکی با 27 درصد، اسناد شناسایی با 23 درصد، اسناد مالکیت با 19 درصد، اسناد دولتی با 7 درصد، علائم صنعتی با 3 درصد و مدارک تحصیلی با یک درصد بیشترین اوراق جعلی کشور را تشکیل می‌دهند.

یکی از مهم‌ترین ابزارهای کلاهبرداری حساب‌های بانکی جعلی است برای مسدود کردن این حساب‌ها چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

تعاملاتی را با بانک مرکزی انجام دادیم تا بانک‌ها از سامانه هویت افراد استفاده کنند. ضمن این‌که نقاط ضعف را در جلسات مشترک اعلام کرده‌ایم. خوشبختانه امسال میزان افتتاح حساب با مدارک جعلی 17 درصد کاهش داشته است.

توصیه شما برای جلوگیری از جعل اسناد مالکیتی؟

چهار سال است که بنگاه‌های املاک دارای کد رهگیری هستند به همین دلیل توصیه می‌کنیم افراد برای نقل و انتقال املاک از بنگاه‌های دارای کد رهگیری استفاده کنند. ضمن این‌که در صورت اعتماد به طرف معامله، این اعتماد را کنار گذاشته و بر مبنای قانون و به صورت کتبی معاملات را انجام دهند. در مورد خرید و فروش خودرو نیز فروشندگان می‌توانند در وکالتنامه‌ها محدوده زمانی مشخص کنند تا از جعل مدارک و سوءاستفاده جلوگیری شود.

مهم‌ترین پرونده‌هایی که امسال در حوزه جعل کشف شده است چیست؟

در یک پرونده باند تبهکاری در یکی از استان‌های مرکزی کشور با اسناد جعلی اقدام به آزادی زندانیان می‌کرد و از این طریق میلیون‌ها تومان پول به جیب زده بودند. اعضای این باند با جعل اسناد ملکی، آن را به خانواده زندانیان می‌فروختند و آنها نیز از این اسناد برای آزادی زندانیان استفاده می‌کردند. کشف پرونده‌هایی در حوزه جعل کارت معافیت هم از دیگر کشفیات مهم امسال بود.

مجید غمخوار / تپش (ضمیمه چهارشنبه روزنامه جام جم)