ایمنی در برابر بیماری‌های زنانه

جام جم سرا: شاید هفته ملی سلامت بانوان (هفته آخر مهر) بهترین بهانه برای اطلاع از بیماری‌های شایع زنانه و انجام چکاپ‌های اختصاصی باشد. ما مهم‌ترین آنها را برایتان بازگو می‌کنیم.

شاید شما هم جزو افرادی هستید که با شنیدن نام سرطان، ترس تمام وجودتان را فرا می‌گیرد و آن را بیماری غیرقابل درمانی می‌دانید، اما با وجود پیشرفت‌های پزشکی امروز این موضوع چندان واقعیت ندارد و درصد بالایی از سرطان‌ها به کمک راه‌های درمانی کوتاه مدت و بلند مدت درمان می‌شوند. البته آزمایش‌هایی هم وجود دارد که خانم‌ها می‌توانند با آنها بسیاری از انواع سرطان را زودتر تشخیص بدهند و روند درمانی را هم سریع‌تر شروع کنند تا احتمال بهبود بیشتر شود.

سرطان پستان شایع‌ترین سرطان بین خانم‌ها محسوب می‌شود. گرچه گاهی آقایان نیز به این سرطان مبتلا می‌شوند، اما تعداد آقایان مبتلا به این بیماری تقریبا یک صدم خانم هاست. در بعضی خانم‌ها عوامل مستعد‌کننده‌ای وجود دارد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و از بین آنها می‌توان به وجود سابقه سرطان پستان در بستگان بویژه بستگان درجه اول فرد (مادر، خواهر، عمه و...)، کم تحرکی و چاقی پس از سن یائسگی، مصرف چربی زیاد، افزایش سن، سابقه سرطان سینه و عود مجدد بیماری، یائسگی دیررس (بعد از ۵۵ سالگی)، بچه دار نشدن یا حتی تولد اولین فرزند بعد از ۳۰ سالگی اشاره کرد. البته خانم‌ها نباید منتظر این علائم باشند، بلکه از ۲۵ سالگی باید سالی یکبار از سوی پزشک معاینه شوند و بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی باید هر دو سال یکبار و از ۵۰ تا ۷۰ سالگی به صورت سالانه ماموگرافی پستان انجام دهند، اما خانم‌هایی که عوامل مستعد‌کننده مانند سابقه فامیلی و سرطان پستان در سنین پایین در آنها وجود داشته باشد، باید ماموگرافی را تحت نظر پزشک از سنین پایین‌تر شروع کنند. همچنین مراجعه به پزشک ربطی به این‌که خانم متاهل یا مجرد است، ندارد و گاهی توده‌ها در خانم‌های مجرد هم دیده می‌شود.

پاپ اسمیر، علیه سرطان رحم

پاپ اسمیر آزمایش نمونه‌های سلولی برداشته شده از قسمت گردن رحم در خانم‌هاست. این آزمون بهترین روش برای شناسایی عوارض پیش سرطانی و مخفی تومورهای کوچکی است که به سرطان گردن رحم منتهی می‌شوند. این در حالی است که اگر سرطان گردن رحم زود شناسایی شود، می‌توان آن را درمان کرد. به طور کلی همه خانم‌های متاهل باید سالی یکبار، برای آزمون پاپ اسمیر به متخصص زنان مراجعه کنند، اما انجام این آزمون برای دختران مجرد ضرورتی ندارد. از طرفی خانم‌هایی که سه سال مداوم نتیجه آزمایش‌شان منفی باشد می‌توانند با نظر پزشک‌ تست را هر سه سال یکبار، انجام دهند، اما افرادی که به زگیل و عفونت مبتلا شده‌اند بیش از بقیه مستعد ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند و باید با فاصله زمانی کمتری آزمون پاپ اسمیر را انجام بدهند. در این بین بهترین زمان انجام این آزمون بعد از اتمام قاعدگی یعنی حدود روز ۱۲ یا ۱۳ سیکل قاعدگی است که ضخامت مخاط دهانه رحم بیشتر و سلول‌های بیشتری در پاپ اسمیر قابل برداشت است. بنابراین قبل از انجام آزمون با پزشک خود مشورت کنید تا از شرایط آن مطلع شوید؛ به عنوان مثال باید بدانید تا ۴۸ ساعت قبل از آزمایش پاپ اسمیر نمی‌توانید رابطه زناشویی داشته باشید.

تست تشخیص عفونت‌های رحمی

اگر ازدواج کرده‌اید و دچار عفونت‌های رحمی و واژن هستید، باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا با درمان‌های دارویی بیماری‌تان برطرف شود. همچنین برای اطمینان از بهبود و برطرف شدن عفونت به‌طور منظم برای معاینه مراجعه کنید. اگر خانمی هستید که ازدواج نکرده‌اید، اما دچار عفونت‌های زنانه شده‌اید، باز هم باید برای رفع مشکل و اطمینان از بهبود تحت‌نظر پزشک باشید. عفونت‌های مکرر نیز در صورت بی‌توجهی می‌تواند زمینه‌ساز برخی انواع سرطان باشد.

همه چیز درباره بیماری خاموش

به گفته متخصصان، ذخیره شدن کلسیم در استخوان قبل از تولد آغاز می‌شود و تا ۳۰ سالگی ادامه دارد؛ به طوری که توده استخوان هر فرد معمولا در ۳۰ تا ۳۵ سالگی به بیشترین میزان خود می‌رسد و پس از این سن کاهش توده استخوانی به صورت یک روند طبیعی آغاز می‌شود و به طور کلی ۳۰ درصد خانم‌هایی که به ۷۵ سالگی می‌رسند دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان خواهند شد. البته به کمک آزمون سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان می‌توان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان‌های بدن را تعیین کرد که برای انجام آن راه‌های متفاوتی وجود دارد، ولی رایج‌ترین روش آن استفاده از DEXA است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده می‌کند و برای همه خانم‌ها از ۶۰ سال و برای آقایان از ۷۰ سالگی برای تشخیص زودهنگام و درمان بموقع پوکی استخوان و جلوگیری از پیشرفت آن توصیه می‌شود. برای افرادی که سابقه شکستگی یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، این تست باید از ۴۰ تا ۴۵ سالگی و به صورت سالانه انجام شود.

افسردگی علیه خانم‌ها

بر اساس بررسی‌ها خانم‌ها بیشتر از آقایان دچار افسردگی می‌شوند. گاهی تغییرات هورمونی، بویژه بعد از حاملگی و زایمان و در دوران یائسگی می‌تواند شروعی برای افسردگی باشد. یادتان باشد همان‌طور که سلامت جسمی شما مهم است، سلامت روان شما هم اهمیت زیادی دارد. پس حتی‌الامکان از چشم و هم‌چشمی‌ها و استرس‌ها دوری کنید، به باشگاه ورزشی بروید یا حداقل روزی نیم ساعت در هوای آزاد پیاده روی کنید و با خانواده و افرادی که دوستشان دارید رفت و آمد داشته باشید. در صورتی که دچار مشکل شدید از آنهایی که مورد اعتمادتان هستند مشورت بگیرید، اصول مدیریت بحران را یاد بگیرید و اگر هم بیشتر اوقات احساس غمگینی و افسردگی دارید، حتما با روان‌پزشک مشورت کنید.

تهدیدی به نام دیابت

براساس پژوهش‌های اخیر محققان انگلیسی خانم‌ها بیش از آقایان مستعد ابتلا به دیابت نوع دو هستند. این در حالی است که بر اساس آمار، سن ابتلا به دیابت نوع دو در کشور 20 سال کاهش یافته و از 30 سالگی به 10 سالگی رسیده است. همچنین یک نفر از هر سه نفر در شهرهای بزرگ دیابتی یا در آستانه دیابت هستند. هر چند بی تحرکی، چاقی و تغذیه نامناسب از جمله مهم‌ترین عوامل بروز دیابت نوع دو است، اما با آزمایش قند خون ناشتا می‌توان در مراحل اولیه، این بیماری شایع را تشخیص داد و با کنترل بیماری از عوارض چشمی، کلیوی و قلبی ـ عروقی پیشگیری کرد. آزمایش تشخیص زودرس دیابت نوع دو شامل اندازه‌گیری قند خون پس از هشت ساعت ناشتایی است. میزان طبیعی این آزمایش، کمتر از ۱۱۰ میلی‌گرم در دسی لیتر و میزان قند خون طبیعی دو ساعت پس از صرف غذا نیز کمتر از ۱۴۰ است. اگر عدد به دست آمده بیشتر از این مقادیر باشد، فرد در آستانه ابتلا به بیماری دیابت قرار دارد و باید تحت نظر متخصص غدد قرار بگیرد. از طرفی همه افراد سالم بالای ۴۵ سال بدون سابقه خانوادگی دیابت لازم است هر شش ماه یکبار، قند خون‌شان را اندازه‌گیری‌کنند و آنهایی که در معرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت هستند، مثلا افراد دارای اضافه وزن یا افرادی با سابقه ژنتیک بعد از ۲۵ سالگی باید هر سه ماه یکبار، به آزمایشگاه مراجعه کنند و با یک آزمایش خون ساده چکاپ شوند.

آزمون فشار خون

فشارخون براساس میزان خونی که قلب شما پمپ می‌کند و مقاومتی که شریان‌های شما در برابر آن نشان می‌دهد، اندازه‌گیری می‌شود. در این بین هر چه قلب شما بخواهد خون بیشتری پمپ کند و شریان‌های شما هم تنگ‌تر باشد، قلب برای پمپ کردن همان میزان خون باید کار بیشتری انجام دهد و هر چه بالا بودن فشارخون دیرتر تشخیص داده شود، خطر حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و آسیب‌های کلیوی هم افزایش می‌یابد. به طور کلی فشارخون یک فرد بالغ و سالم در صورتی به عنوان فشارخون بالا تخمین زده می‌شود که فشارخون ماکزیمم بالای ۱۴۰ و فشارخون مینیمم بالای ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر فشار ماکزیمم بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ یا فشارخون مینیمم بین ۸۵ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد، فشارخون، «مرزی» تلقی می‌شود. بنابراین خانم‌ها بعد از ۴۰ سالگی باید هر دو سال یکبار، و آنهایی که فشارخون حد مرزی دارند هر سه تا شش ماه یکبار، فشارخون‌شان را اندازه بگیرند.

آزمون چربی خون

باید بدانید بالا بودن کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید (TG) و پایین بودن کلسترول خوب (HDL) خطر ایجاد تصلب شرایین و بروز سکته را افزایش می‌دهد. به همین دلیل افراد بالای ۳۰ سال، اگر کلسترول LDL آنها کمتر از ۱۳۰ باشد، هر پنج سال یکبار، و اگر کلسترول‌LDL ‌شان بین ۱۳۰ تا ۱۶۰ (در حد مرزی) باشد، باید هر یک تا سه سال یکبار، آزمایش چربی خون انجام دهند، اما در صورتی که فرد، مبتلا به مشکلات قلبی عروقی باشد و از الگوی غذایی ناسالم و پرچربی پیروی کند، این آزمایش هر شش ماه یکبار، باید تکرار شود.​ برای تشخیص سرطان‌های پوستی، معاینه کامل پوست بدن لازم است. جامعه سرطان آمریکا توصیه می‌کند بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی هر سه سال یکبار و پس از ۴۰ سالگی هر سال باید معاینه پوست انجام شود تا با بررسی وضع سلامت آن و در صورت بروز مشکل، بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و بلافاصله فرد تحت درمان قرار بگیرد.

پریسا اصولی ‌/‌ جام‌جم