دلایل و راههای درمان درد کف و پاشنه پا

جام جم سرا به نقل از عصر ایران: درد پشت پاشنه معمولا به علت التهاب تاندون آشیل و یا بورسیت (التهاب کیسه‌ای که حاوی کمی مایع است و بین تاندون و استخوان قرار می‌گیرد) ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت ایجاد کننده درد کف پا التهاب نوعی بافت همبند است که در این ناحیه قرار گرفته است و در اصطلاح آناتومی به آن فاشیا گفته می‌شود.

مکانیسم آسیب دیدگی چگونه است؟

- وارد شدن مکرر نیروی کششی و فشاری به قوس کف پا.
-اختلال آناتومی کف پا که نیروی زیادی را به این ناحیه وارد کند مانند کف پای صاف.
- وجود دوره‌هایی از آسیب دیدگی و بهبود این ناحیه.
- سپس در اثر آسیب واسطه‌های شیمیایی التهابی آزاد می‌شوند که درد ایجاد می‌کنند.
- در برخی موارد کف پای صاف ممکن است در مواردی در این ناحیه به صورت خودبخود دچار پارگی شود.
- در اثر التهاب بافت آسیب دیده به صورت بافت همبند (اسکار) ترمیم می‌شود و آهکی شدن بافتی (کلسیفیکاسیون) ایجاد می‌شود که دردناک خواهد بود.

عوامل خطر:

سن بالای ۴۰ سال
اضافه وزن
بی‌تحرک بودن فرد
کاهش حرکات رو به بالای مچ پا (دورسی فلکشن)
راه رفتن مکرر روی سطوح سخت
پوشیدن کفش تخت

شواهد کافی مبنی بر ارتباط شغل با التهاب بافت همبند کف پا (فاشئیت پلنتار) وجود ندارد و نمی‌توان آن را یک آسیب شغلی دانست.

علائم:

درد ممکن است در یک محل مشخص احساس نشود. ممکن است درد در زیر پاشنه، پشت پا یا در مچ پا احساس گردد. اما اگر درد به قسمت جلوی پا، پنجه‌ها و یا به ساق پا انتشار پیدا کند ممکن است آسیب نخاع کمری مطرح باشد. درد در اوایل صبح و با گذاشتن پا روی زمین بد‌تر می‌شده و پس از یک دوره استراحت بهتر می‌شود اما معمولا در طول روز و با حرکت بیشتر پا‌ها درد بهتر می‌شود. ماهیت درد حالت کششی و از هم گسیختگی دارد.

در معاینه خم کردن مچ پا به بالا (حرکت دورسی فلکشن) به علت ایجاد کشش در بافت همبند کف پا (فاشیا) موجب ایجاد درد می‌شود. معمولا تورم وجود ندارد یا کم است.

تشخیص‌های افتراقی:

اگرچه شایع‌ترین علت درد پاشنه التهاب بافت همبندی کف پا (فاشیای پلنتار) است اما عوامل دیگری نیز می‌توانند عامل این مشکل باشند و به خصوص اگر مشکل بیمار به درمان جواب ندهد باید مد نظر قرار گیرند.

سندرم پاشنه کبود:

این مشکل در افراد مسن چاق یا افراد جوانتری که ورزشکار هستند و روی سطوح سخت ورزش می‌کنند ممکن است روی دهد. درد معمولا عقب‌تر و در ناحیه خلفی تری است و زیر بالشتک چربی استخوان پاشنه احساس می‌شود. کفی‌های مخصوص ممکن است تجویز شوند و یا درمانهای دیگری صورت گیرند.

بورسیت زیر پاشنه:

بورسیت یا التهاب کیسه‌ای که حاوی کمی مایع است و بین تاندون و استخوان قرار می‌گیرد.
ممکن است در ناحیه زیر استخوان پاشنه ایجاد شود که بیشتر در افراد مسنی که کفش جدیدی را پوشیده‌اند روی می‌دهد. ممکن است یک تورم حساس به لمس در زیر پاشنه ایجاد شود که درد با خم کردن پنجه و حرکت مچ پا تغییری نمی‌کند. درمان با بیرون کشیدن مایع ملتهب و یا تزریق دارویی ممکن است موثر باشد.

سندرم تونل تارس:

یکی از عصب‌های پا از زیر عناصری عبور می‌کند که برخی اوقات ممکن است تحت فشار عناصر اطراف خود قرار گیرد. در این صورت درد، بی‌حسی و احساس سوزش در قسمت داخلی پا، مچ یا حتی ساق پا روی می‌دهد. این علائم در یک محل خاص احساس نمی‌شود و شب‌ها بد‌تر می‌شود. این مشکل ممکن است با دیابت، کم کاری تیروئید، التهاب مفاصل و اختلالات آناتومیک پا مانند کف پای صاف مرتبط باشد. تزریق استروئید در کنار درمان عامل زمینه‌ای می‌تواند کمکم کننده باشد.

علل دیگر:

در موارد نادری ممکن است درد پاشنه علت مهمتری داشته باشد به خصوص اگر درد علیرغم درمان ۶-۳ ماه طول بکشد.

نقرس در موارد نادری ممکن است با علائمی شبیه به التهاب بافت همبند کف پا بروز کند.
در موارد نادری مشکلات دیگری مثل فیبروسارکوما، متاستاز، جسم خارجی، اوستئومیلیت، توبرکلوزیس نیز می‌توانند علت این مشکل باشند.

تشخیص:

تشخیص معمولا بالینی و از طریق معاینه است اما ممکن است در مواردی نیاز به انجام رادیوگرافی، ‌ آزمایش خون و یا آزمایشات هدایت عصبی باشد. اگر پس از سه ماه درمان مشکل برطرف نشود در مواردی سونوگرافی ویا‌ام. آر. آی ممکن است درخواست شوند.

درمان:

درمان به شدت علائم بستگی دارد.

در موارد خفیف:
آموزش به منظور کاهش فشاری که بر پا‌ها وارد می‌شوند، کاهش وزن و عدم فعالیت بر روی سطوح سخت، کفی کفش طبی و مناسب، تمرینات کششی غیر فعال، استفاده از سرما و گرما، ماساژ مالشی کف پا، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی توصیه می‌شوند.

در موارد درد با شدت متوسط:
در این موارد ممکن است فرد به سطوح تخصصی‌تر ارجاع داده شود. علاوه بر درمان‌های فوق، ‌فیزیوتراپی، تزریق داروهای بی‌حس کننده و ضد التهاب، ‌ آتل شبانه از جنس سخت و آتل غیر ثابت هنگام راه رفتن.

در موارد شدید و یا مواردی که به درمان پاسخ نمی‌دهند:
ارجاع به سطوح فوق تخصصی و ارزیابی مجدد برای بررسی عامل ایجاد کننده و در مواردی جراحی توصیه می‌شود.