داعش‌پروری آمریکا برای مقابله با داعش

خارج از این طنز اما​ خیزش و گسترش گروه داعش موضوعی بسیار جدی‌ است. اکنون که آمریکا و متحدانش بالاخره نسبت به خطر گسترش گروه‌های افراطی آگاه شده اند، نگرانی مسکو این است که متوهم‌های نشسته در پنتاگون و مقر ناتو در بروکسل، در حالی که مواضع داعش را مورد حمله قرار می‌دهند برخی​اهداف دیگر​، از جمله مواضع ارتش سوریه را نیز مورد هجوم قرار دهند.

باراک اوباما که طرح خود را برای مقابله با داعش اعلام کرده، متعهد شده ​ «ائتلاف گسترده‌ای» را برای عقب راندن و شکست داعش رهبری کند. با این حال، نگرانی‌هایی در مسکو وجود دارد مبنی بر این‌که آمریکا این فرصت را دستاویزی برای دخالت در امور سوریه قرار دهد.

سناریوی لیبی

براساس گفته والری فِنِنکو، از مرکز امنیت بین‌الملل مسکو، آمریکا در واقع می‌تواند از گروه داعش در سوریه، بهانه‌ای برای اجرای آنچه «سناریوی لیبی» خوانده می‌شود، استفاده کند. او می‌افزاید: آمریکا خود را ملزم می‌داند که شکست پاییز گذشته خود را جبران کند. در ابتدا حمله‌های هوایی را در برابر تروریست‌ها صورت خواهد داد و به موازات آن​ به نیروهای میانه‌رو​ مخالف دولت سوریه نیز کمک خواهد کرد. در واقع، ارتش آمریکا دخالت خزنده‌ای را​ همانند آنچه در بوسنی رخ داد، شروع خواهد کرد.

به هر ترتیب، روسیه تلاش‌های دیپلماتیک متنوعی را در دستور کار خود قرار داده است. بنا به گفته یکی از منابع روسی، مسکو تلاش دارد به همان طریقی که سال گذشته عمل کرد، این‌بار نیز از حمله‌های هوایی آمریکا، انگلیس و دیگران به سوریه جلوگیری کند. سال گذشته تلاش‌های بسیاری برای یافتن راه‌حلی مناسب، از سوی افرادی که طرفدار این رویکرد روسیه در پایتخت‌های عربی و اروپایی بودند، صورت گرفت. خطر این جنگ منطقه‌ای که بسرعت می‌تواند تبدیل به جنگی جهانی شود، توسط روسیه جدی گرفته شده و این سناریو دوباره مورد توجه قرار گرفته است.

مسکو بر این گمان است که در جلسه اخیر ناتو در نیوپورت ولز، فرصت مناسبی که برای مشارکت روسیه در پیدا کردن راه‌حلی برای جلوگیری از گسترش داعش و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی در عراق و به‌طور کلی خاورمیانه​ پدید آمده بود مورد غفلت قرار گرفت. آشکار است ​ خطر واقعی این خشونت‌طلبان ورود به کشورهای اروپایی و حتی دستیابی به آمریکاست.

یکی از ژنرال‌های سابق روسیه که مسئول عملیات ضدتروریستی بود با بیان این‌که روسیه حتی پیش از گسترش جنگ شهری در سوریه به آمریکا در خصوص خطرات مسلح کردن مخالفان دولت سوریه، هشدار داده بود، می‌افزاید: «هیچ شانسی وجود ندارد برای این‌که تسلیحاتی که برای نیروهای مخالف میانه‌رو در نظر گرفته شده، نهایتا در دستان گروه‌هایی چون داعش قرار نگیرد. همچنان‌که بسیاری از تسلیحات از گروه «لیبی آزاد» به‌دست آمده است.»

همان راهزن‌ها

روسیه از این‌که دولت اوباما گفت‌وگو با بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه درباره تلاش مشترک برای شکست داعش را قویا رد کرده، اظهار نگرانی کرده است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اخیرا عنوان کرده که غرب به دولت عراق برای مبارزه با داعش کمک می‌کند اما از همکاری با اسد برای مقابله با «همان راهزن‌ها» امتناع می‌کند.

برخی تحلیلگران روسی بر این اعتقادند که مهم‌ترین مساله در بحران جاری این است که اعضایی نه تنها از خاورمیانه که از اروپا نیز به استخدام گروه داعش درآمده‌اند. در چند ماه گذشته در مورد تعداد اروپاییان حاضر در گروه داعش، اعداد متفاوتی گزارش شده است، اما اگر تعداد کل جنگجویان داعش را مد نظر قرار دهیم، که طبق تخمین روس‌ها از حدود 6000 نفر در ماه ژوئن تا حدود 30 هزار اکنون هستند، می‌توان از شمار هزاران نفر مسلمان جوان اروپایی یاد کرد که برای جنگیدن در آنچه معتقدند جهاد مقدس است، به داعش پیوسته‌اند.

جنگ بی‌دلیل در غزه نیز به افزایش جذب نیرو برای داعش کمک کرد زیرا این گروه راحت‌تر می‌توانست این ادعا را عمومی کند که آمریکا و اسرائیل کمر به محو مسلمانان خاورمیانه بسته‌اند. البته این سوال همچنان گشوده می‌ماند که چرا نیروهای مسلح اسرائیل در ماه مقدس رمضان به غزه یورش بردند و با حملات هوایی، تلفات سنگینی به غیرنظامیان وارد کردند؟

از منظر کارشناسان روسی، جنگ غزه بیشتر سرپوشی بر شکست‌های آمریکا در عراق و لیبی بوده تا تلاش برای خلع سلاح حماس و حذف نظامیان ارشد آن. از دیدگاه نظامی نیز، جنگی که نتانیاهو به راه انداخت هیچ دستاوردی برای او نداشت و فقط به افزایش محبوبیت حماس در انظار عمومی کمک کرد.

از سویی، خطری که داعش برای روسیه دارد از این جهت است که برخی اعضای آن از چچن و داغستان، دو جمهوری مسلمان‌نشین در جنوب روسیه، جذب شده‌اند و این خطر وجود دارد که این افراد حامیان و پیروان خود را در منطقه بیابند و شروع به تشکیل شبکه‌ای در قفقاز کنند. به همین دلیل است که مسکو از همه احزاب دعوت کرده تا در اقدامی مشترک، پیش از آن‌که داعش گروهی بین‌المللی شود، آن‌ را نابود کنند.

با این حال، همان‌گونه که کنستانتین سیوکوف رئیس آکادمی مسائل ژئوپلیتیک اشاره دارد، گزینه نظامی تنها بخشی از راه‌حل مهار داعش است و حملات هوایی به تنهایی کافی نیست​. بلکه مبارزه با بنیان‌های فکری این گروه و قطع منابع مالی آنها که اکنون به‌صورتی کاملا قانونی از طریق کانال‌های بانکی تامین می‌شود نیز حیاتی است. جنگ علیه داعش سرشار از خطراتی است که بیم آن می‌رود از کنترل خارج شود و تمام منطقه را در کام جنگی تمام‌عیار فرو برد.

الکساندر نکراسوف ‌/‌ مترجم: امین پاکزاد