رژه موتورسیکلت‌های برقی در تهران

به همین دلیل بیشتر سازندگان مطرح به ساخت ماشین‌های هیبریدی و برقی روی آورده‌اند. هرچند استفاده از این خودروها هنوز به طور کامل جایگزین خودروهای بنزینی نشده است، اما طرح‌هایی برای گسترش استفاده از آنها در کشورهای مختلف در حال اجراست. ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و چندی پیش مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در یک نشست خبری اعلام کرد طرحی برای جایگزینی ۴۰۰ هزار موتورسیکلت برقی با موتورسیکلت‌های فرسوده در کلانشهر تهران در حال بررسی است.

به گفته نصرت‌الله سیفی در صورت اجرایی شدن این طرح به ازای تولید هر موتورسیکلت برقی ۳۰۰ دلار به سازندگان پرداخت می‌شود. با وجود مزیت‌های فراوان این طرح، آنچه باعث نگرانی می‌شود جای خالی زیرساخت‌های لازم برای اجرای این‌گونه طرح‌هاست. با نگاهی گذرا به سطح شهر نشانی از ایستگاه‌های شارژ، پارکینگ‌های مخصوص و فرهنگسازی نمی‌بینیم.

اولین زیرساخت‌ها در منطقه ۱۲

پروژه موتورسیکلت برقی تهران در فاز اول به ‌صورت محدود در منطقه 12 ناحیه بازار ـ که یکی از پررفت‌و‌آمدترین مناطق تهران است ـ اجرا می‌شود. به این ترتیب در این مرحله حدود ۱۵ هزار موتورسیکلت برقی به ‌صورت آزمایشی وارد منطقه می‌شود. کامبیز باباپور، رئیس امور فناوری خودروهای سنگین شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم درباره این طرح تصریح می‌کند: «موتورسیکلت‌های برقی در یک مرحله آزمایشی اولیه و چند مرحله تکمیلی وارد ناوگان حمل و نقل خواهند شد. مرحله اولیه فراهم کردن فرصت کافی برای ایجاد زیرساخت‌ها و گرفتن بازخورد کاربران و ایجاد فرهنگ استفاده از موتورسیکلت‌های برقی خواهد بود.»

باتوجه به این‌که تعدادی از موتورسیکلت‌های برقی برای اجرای مرحله آزمایشی تا چند ماه آینده وارد تهران می‌شود، فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ورود این تعداد موتورسیکلت برقی بسیار ضروری است. دکتر حسین افشین، مدیر پروژه موتورسیکلت برقی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم درباره زیرساخت‌ها می‌گوید: «زیرساخت‌ها در مرحله اول فقط در منطقه ۱۲ قرار خواهد گرفت و به‌دنبال موقعیت‌یابی برای ایجاد ایستگاه‌های شارژ و پارکینگ مورد نیاز برای موتورسیکلت‌های برقی هستیم.» با توجه به این‌که این تسهیلات فقط در این منطقه خاص در نظر گرفته شده، شاید این تصور پیش بیاید که اگر موتورسیکلتی از این منطقه خارج شود، برای شارژ و استفاده از دیگر امکانات مشکل پیدا کند، اما دکتر افشین توضیح می‌دهد: «هریک از موتورسیکلت‌های برقی با هر بار شارژ شدن 80 تا 100 کیلومتر راه می‌رود و باتوجه به این‌که متوسط پیمایش موتورسیکلت‌های تهران70 تا 80 کیلومتر است، مشکلی برای شارژ پیدا نخواهند کرد. ضمن این‌که افراد را به دو دسته مشترکین معمولی و پرمصرف (مانند پیک موتوری) تقسیم می‌کنیم و مزایای مختلفی برایشان در نظر می‌گیریم.

همچنین در نظر داریم مکان‌هایی را در تمام سطح شهر برای تعویض باتری قرار دهیم.» همچنین اگر تصور می‌کنید دو ماه آینده دیگر هیچ موتورسیکلت معمولی در خیابان‌های منطقه ۱۲ رفت ‌و ‌آمد نمی‌کند باید بدانید اشتباه می‌کنید، زیرا به گفته دکتر افشین نمی‌توان به‌صورت ناگهانی تردد موتورسیکلت‌های معمولی را در این منطقه ممنوع کرد، بلکه باید آهسته این اتفاق بیفتد. از طرف دیگر رئیس امور فناوری خودروهای سنگین شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت زمان کامل شدن زیرساخت‌ها را بصراحت اعلام نکرد و آن را به بعد از اجرای مرحله اول این طرح و بررسی داده‌های بازخورد اجتماعی، استقبال عمومی کاربران و عملکرد مسئولان ذی‌ربط موکول کرد.

موتورسیکلت‌های برقی وطنی یا وارداتی

طبق قوانین و مقررات صادرات و واردات سال ۱۳۹۳، تعرفه واردات خودروهای هیبریدی و برقی حذف شده است. علت صفر شدن تعرفه گمرکی این خودروها کاهش قیمت خودروهای وارداتی هیبریدی عنوان شده تا مردم بیشتری به خرید آنها جذب شوند و مصرف سوخت و مشکلات زیست‌محیطی کاهش یابد. این قانون درباره موتورسیکلت‌های برقی‌ که قرار است وارد تهران شود نیز صدق می‌کند و قیمت نهایی این موتورسیکلت‌ها برای مصرف‌کننده براساس مدلشان بین ۵ تا ده میلیون خواهد بود. به گفته دکتر افشین، تاکنون ۳۰ شرکت سازنده موتورسیکلت‌های برقی در فراخوان آنها به‌صورت فعال شرکت کرده‌اند که بیشتر این شرکت‌ها از چین، ژاپن و کره هستند، اما پیش‌بینی می‌شود چین سهم بیشتری داشته باشد.

مساله مهم دیگر نگرانی از خدمات پس از فروش و نقص فنی موتورسیکلت‌های برقی است که دکتر افشین درباره خدمات پس از فروش آنها به جام‌جم می‌گوید: «شرکت حمایت از مصرف‌کنندگان علاوه بر نظارتی که روی قیمت این خودروهای برقی وارداتی دارد، تا هنگامی که از خدمات پس از فروش آنها اطمینان پیدا نکند، اجازه ورود آنها را به کشور نمی‌دهد. از طرف دیگر بسیاری از این شرکت‌ها اکنون در تهران فعال هستند و دفاتر نمایندگی دارند که کار برای آنها بسیار راحت‌تر است. فقط کافی است خدمات پس از فروش خودروهای برقی را به خدمات خود اضافه کنند.»

باباپور نیز از ایجاد مراکز خدمات پس از فروش توسط تامین‌کنندگان موتورسیکلت‌های برقی با توجه به شبکه‌ای که تولیدکنندگان دارند، خبر می‌دهد و می‌گوید: «قرار است شهرداری تهران با دیگر نهادهای ذی‌ربط از جمله وزارت نیرو در این خصوص همکاری لازم را داشته باشد.»

هرچند براساس بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۳ و همچنین با توجه به سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی اولویت استفاده از تجهیزات داخل است و چند شرکت داخلی نیز در حال تغییر خطوط تولید خود و تبدیل آن به خط تولید موتورسیکلت‌های برقی هستند، اما به نظر نمی‌رسد در مرحله اول ورود موتورسیکلت‌های برقی به تهران خبری از خودروهای تولید داخل باشد. دکتر افشین درباره لزوم دست به کار شدن سازندگان داخلی می‌افزاید: «ما از موتورسیکلت‌های برقی ساخت داخل استقبال می‌کنیم، اما متاسفانه موتورسیکلت‌های برقی ساخت داخل هنوز کیفیت لازم را ندارند. مثلا بعضی از سازندگان، موتور بنزینی را به برقی تبدیل می‌کنند که این باعث بالانس نشدن موتور و بالا رفتن احتمال تصادف می‌شود. مساله دیگر ساخت باتری‌های لیتیوم است که در موتورهای برقی استفاده می‌شوند. این باتری‌ها اگر استانداردها را رعایت نکنند، باعث آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شوند. بنابراین امیدواریم هرچه زودتر ساخت داخلی با توجه به استانداردهای بین‌المللی گسترش یابد.»

همچنین با‌توجه به این‌که موتورهای برقی هیچ صدایی تولید نمی‌کند و در سکوت کامل حرکت می‌کند، ممکن است عابری که همیشه از روی صدا متوجه حضور موتور می‌شد، سردرگم شود و احتمال تصادف بالا رود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی و بالاتر بردن سطح ایمنی پیشنهاد طراحان پروژه به پلیس این است که روی موتورهای برقی وارد شده صدا گذاشته شود.

مشوق‌های خرید

برای این‌که صاحبان موتورسیکلت معمولی، موتورسیکلت خود را کنار بگذارند و به استفاده از برقی آن روی بیاورند، باید مشوق‌هایی برای خریداران درنظر گرفته شود. به گفته رئیس امور فناوری خودروهای سنگین شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت براساس بند «ق» تبصره ۲ به وزارت نفت اجازه داده شده تا سقف صد میلیارد دلار در اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت به ازای میزان صرفه‌جویی محقق شده حمایت کند. با توجه به این قانون وام‌هایی توسط مجریان طرح مذکور به متقاضیان خرید موتورسیکلت برقی اعطا خواهد شد. دکتر افشین نیز به‌عنوان مدیر این پروژه ضمن تائید این خبر اعلام می‌کند: «یکی از این مشوق‌ها ۸۰ درصد وام بدون بهره سه ساله از بانک شهر برای خریداران موتورسیکلت‌های برقی خواهد بود. درباره تخفیف بیمه‌ای هم در حال مذاکره با نهادهای ذی‌ربط هستیم.»

کم شدن هزینه بنزین از هزینه‌های یک خانواده نیز می‌تواند مشوق خوبی باشد، زیرا به گفته مدیر پروژه هزینه شارژ شدن هر موتور برقی با استفاده از برق شهری و در منزل فقط ۲۴۰ تومان است. در پارکینگ‌های عمومی نیز امکان شارژ رایگان فراهم خواهد شد.

مساله دیگر فرهنگسازی است که به نظر می‌رسد هنوز اقدام جدی برای آن صورت نگرفته است و لازم است برنامه جامعی برای اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی مردم از طریق رسانه‌های مختلف، روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون صورت بگیرد. هرچند این طرح در گذشته در کلانشهرهای دیگر مانند اصفهان نیز اجرا شده، اما موفقیت چندانی نداشته است. به گفته دکتر افشین توان موتورهای استفاده شده در شهر اصفهان پایین بود و خریداران از آن رضایت نداشتند، در حالی که موتورهایی که قرار است وارد شهر تهران شوند، کیفیت بسیار بالایی دارند. او معتقد است اگر کلانشهرهای بزرگ کشور مانند شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد همزمان با پایتخت این طرح را آغاز کنند، نتیجه بسیار بهتر خواهد بود.

بهینه‌سازی مصرف سوخت

یکی از مهم‌ترین مشکلات شهرهای بزرگ، آلودگی هواست که تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت فراوانی روی کیفیت زندگی ساکنان آنها می‌گذارد. سال گذشته تهران فقط سه روز هوای پاک داشته و 194 روز در شرایط هوای سالم و 159 روز در شرایط ناسالم قرار داشته است. میزان زیادی از این آلودگی از خودروهای بنزینی به دلایل متعدد ازجمله کیفیت سوخت، احتراق ناقص، مشکل فنی ناشی می‌شود. به نقل از مهر، سیدجعفر تشکری هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل شهرداری تهران درباره آلایندگی موتورسیکلت‌های بنزینی گفته است: «موتورهای بنزینی در بهترین شرایط هشت برابر خودروهای یورو۲ آلایندگی تولید می‌کند. این در حالی است که بیشتر موتورهای موجود از حداقل استانداردها برخوردار نیست و میزان آلایندگی آنها چند برابر بیشتر است.» بنابراین گسترش استفاده از خودروهای هیبریدی می‌تواند در کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کیفیت بهتر هوا بسیار تاثیرگذار باشد.

باباپور، رئیس امور فناوری خودروهای سنگین شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم درباره میزان کاهش مصرف سوخت در صورت استفاده از موتورسیکلت‌های برقی توضیح می‌دهد: «با توجه به سهم ۶ درصدی موتورسیکلت‌ها از سفرهای روزانه شهر تهران و همچنین ابطال کارت سوخت هر موتورسیکلت بنزینی جایگزین شده با موتورسیکلت برقی و با توجه به سهمیه ماهانه ۲۵ لیتری آنها پیش‌بینی می‌شود، برای کل طرح در مدت زمان پنج ساله آن بالغ بر ۶۰۰ میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی داشته باشیم. این میزان منجر به 1.6 میلیون تن کاهش در انتشار آلاینده‌های زیست محیطی خواهد شد.»

مائده گیوه‌چین / جام​جم