سال‌های سرگردانی «هایدی»

البته در بین آنها، مجموعه کارتونی ژاپنی آن بیشترین شهرت را بین تماشاگران بین‌المللی دارد و قبل از این چند بار از شبکه‌های مختلف تلویزیون ایران هم پخش شده است، ولی محبوبیت کلان این مجموعه، مانع موفقیت کم و زیاد نسخه‌های دیگر آن نشد. مجموعه تلویزیونی هایدی که این روزها از شبکه تماشا پخش می‌شود، یکی از همین مجموعه‌هاست. این محصول مشترک سوئیس و آلمان سال 1978 تولید و پخش شد. فیلمنامه این نسخه زنده هم براساس قصه کتاب پرخواننده « هایدی، سال‌های سرگردانی و یادگیری » نوشته شده است. جاناتان اسپایری، نویسنده این کتاب اهل کشور سوئیس است و آن را سال 1880 نوشت. این کتاب خیلی زود محبوبیت عظیمی بین کودکان و نوجوانان سراسر جهان پیدا کرد و با اختراع سینما و تلویزیون، کاملا مشخص بود که از سوی تهیه و تولیدکنندگان تلویزیونی و سینمایی مورد توجه قرار خواهد گرفت.

نسخه آلمانی هایدی در 26 اپیزود تهیه شد و کاتیا پولتین در نقش شخصیت اصلی آن بازی کرد. محبوبیت این مجموعه در محدوده سوئیس و آلمان نماند و بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی جهان - و از جمله آمریکا و انگلستان-‌ هم آن را برای پخش خریداری کردند. البته علاقه آلمانی‌ها به داستان‌ هایدی​ به این مجموعه ختم نمی‌شود و هنرمندان آلمانی چند فیلم و مجموعه دیگر هم براساس آن تولید کرده‌اند. کاتیا پولتین، بازیگر اصلی نسخه تلویزیونی سال 1978 یک هنرمند اتریشی‌تبار متولد سال 1967 است. او در این درام خانوادگی در نقش هایدی بازی می‌کند.

یواخیم هس، کارگردان اصلی مجموعه است که کارگردانی 9 قسمت آن را به عهده گرفت. لوئیس المن و تونی فلاوت دو کارگردان دیگر آن هستند. سه فیلمنامه‌نویس تلویزیونی آلمانی هم کار نگارش قسمت‌های مختلف هایدی را انجام دادند. کاتیا پولتین بجز مجموعه هایدی، کار هنری دیگری را در کارنامه خود ندارد، فقط در سال 2004 در یک فیلم مستند در نقش خودش بازی کرد و به انجام یک مصاحبه پرداخت. برخورد منتقدان با این مجموعه، برخوردی معمولی بود. در حالی که برخی آن را طولانی و خسته‌کننده ارزیابی کردند، گروهی دیگر از آن به‌عنوان کاری مفرح و سرگرم‌کننده اسم بردند.

اما نکته‌ای که عموم منتقدان روی آن تاکید داشتند - و این را درباره دیگر نسخه‌های سینمایی و تلویزیونی هایدی هم تکرار می‌کنند-‌ برتری قصه کلاسیک جاناتان اسپایری بر فضا و حال و هوای مجموعه بوده است، آنها می‌‌گویند بار اصلی مجموعه روی دوش قصه کلاسیک آن است و سازندگانش با دنبال کردن مو به موی این قصه، اقتباسی معمولی و غیرابتکاری از آن ارائه داده‌اند. به گفته منتقدان تلویزیونی، برای کسانی که نسخه‌های دیگر هایدی را دیده‌اند این نسخه حرف تازه‌‌ای برای گفتن ندارد و موضوع تازه‌ای به تماشاگران خود ارائه نمی‌کند. البته این دیدگاه درباره بقیه نسخه‌های قصه هایدی هم صدق می‌کند و منتقدان هنری،‌ همین جمله را درباره آنها هم تکرار می‌کنند. هایدی قصه دختری پنج ساله است که پس از مرگ پدر و مادرش در یک سالگی، توسط خاله خود به نام دت بزرگ شده است. او در کنار دت و پدربزرگش در کوه‌های آلپ زندگی می‌کند و در هر اپیزود مجموعه ‌با یک داستان و ماجراجویی تازه روبه‌رو می‌شود.

به گفته رسانه‌های گروهی تا به امروز حدود 20 فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی براساس داستان کلاسیک هایدی ساخته شده است. برخی از آنها، شهرتی بین‌المللی و فراگیر دارند. نسخه تلویزیونی انیمیشنی ژاپنی آن - که سال 1974 تهیه شد - محبوبیتی عظیم در قاره آسیا و اروپا دارد. این مجموعه در اسپانیا لقب پربیننده‌ترین کار تلویزیونی این کشور اروپایی را گرفته است. آلمانی‌ها در کنار مجموعه تلویزیونی دهه 1970 میلادی خود، یک نسخه سینمایی در سال 1952 تهیه کرده‌اند که لوئیجی کومنچینی، فیلمساز مطرح ایتالیایی کارگردان آن است. ‌کل صحنه‌های این فیلم در سوئیس فیلمبرداری شد و الیزابت زیگموند، نقش اصلی آن را بازی کرد. موفقیت مالی و انتقادی فیلم باعث تولید قسمت دوم آن در سال 1955 با نام «هایدی و پیتر» شد و زیگموند دوباره در آن در نقش هایدی بازی کرد. صنعت سینمای آلمان ​ سال 1965 هم دوباره قصه هایدی را به یک فیلم سینمایی تازه تبدیل کرد. این بار ورنر جاکوبز کارگردان آن بود. ماکسیمیلیان شل، بازیگر سینمای آلمان ​ سال 1968 در فیلم سینمایی تلویزیونی هایدی بازی کرد که یک محصول مشترک اروپایی بود. مایکل ردگریو و جنیفر ادواردز هم دیگر بازیگران آن بودند.

شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی سال 1974 سراغ داستان هایدی رفت و با بازی امابلیک نسخه انگلیسی‌زبان آن را ارائه کرد. تیم دو نفره سرشناس هانا ـ باربارا هم سال 1982 فیلم انیمیشنی براساس این قصه به نام «آواز هایدی» تولید کرد. جین سیمور، جیسون روباردز و نولی تورنتون هم سال 1993 در مجموعه دو قسمتی هایدی بازی کردند. زمان صحبت از هایدی نمی‌توان به نسخه سینمایی سال 1937 آن اشاره نکرد. این نسخه که قدیمی‌ترین نسخه تصویری براساس داستان معروف کلاسیک‌ هایدی است، با بازی شرلی تمپل در نقش اصلی ساخته شد. (منبع: Tvguide/ مترجم: کیکاووس زیاری / جام‌جم)