پیکر فرای را سوزاندند تا دعواها پایان یابد

فرای پیش از مرگ وصیت کرده بود پیکرش را در کنار رودخانه زاینده رود دفن کنند اما پس از گذشت 73 روز از مرگ او، وقتی خانواده اش دیدند خبری از پاسخ مثبت دولت ایران در این زمینه نیست، پیکرش را از سردخانه ای در بوستون تحویل گرفتند و به سنت برخی از مسیحیان، آن را سوزاندند تا دیگر روحش دچار عذاب نباشد.

خبرگزاری فرانسه که حالا این خبر را منتشر کرده، گفته است که خانواده ریچارد فرای روز 8 ژوئن - 18 خرداد - جسد او را سوزانده اند. فرای روز 27 مارس - 7 فروردین - درگذشت.

او که در سن 94 سالگی درگذشت، بنیانگذار کرسی مطالعات ایران در دانشگاه‌های کلمبیا و هاروارد امریکا بود و کتابها و مقالات متعددی در باره تاریخ ایران نوشته بود.

فرای که در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی و احمدی نژاد چند بار به ایران سفر کرده بود، پیش از مرگ وصیت کرده بود در آرامگاه آرتور اوپهام پوپ و فیلیس آکرمن، دو آمریکایی ایران‌شناس، در کرانه‌های زاینده رود در اصفهان دفن شود.

دکتر احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری خود به پاس خدمات و علاقه فرای به ایران حتی خانه‌ای تاریخی را در شهر اصفهان به او هدیه کرده بود. فرای چندی بعد گفت که خانه مذکور فقط برای حضور و اقامت او در اصفهان بوده است؛ نه به صورت دائمی و ملکی.

درگذشت فرای و فاش شدن وصیت او برای دفن پیکرش در ایران به یک جنجال سیاسی تبدیل شد، به گونه ای که برخی، با توجه به برخی نوشته های فرای، او را جاسوس سیا خواندند و عده ای دیگر نیز هشدار دادند دقن او را در اصفهان تحمل نخواهند کرد.

در این میان، آنگونه که خبرگزاری ایسنا گزارش داده است صدای اهالی فرهنگ به جایی نرسید و دولت ترجیح داد در این زمینه سکوت کند تا فرای نه سهمی در کنار زاینده‌رود داشته باشد و نه در قبرستان ارامنه، نه بیابان آران و نه نارنجستان قوام شیراز.

به نوشته ایسنا، تنها چیزی که باقی ماند، چهره‌ای از اصفهان و وعده‌های دولتمردان ایران در جامعه‌ جهانی است که در یک دولت، وعده‌ای می‌دهند و خوانی هفت‌رنگ می‌گسترانند و در دولتی دیگر، همان وعده‌ها پتکی سیاسی می‌شود که وعده‌دهندگان بر سر خود می‌کوبند و آنچه باقی می‌ماند، قضاوت نسبت به چهره‌ اصفهان فرهنگی است.

سیروس شفقی - اصفهان‌شناس - با بیان این‌که وصیت یک ایران‌شناس معتبر برای دفن شدن در ایران و در کنار زاینده‌رود، افتخار بزرگی برای ایران و اصفهان بود، به ایسنا گفت: اصفهانی‌ها این شانس را از دست دادند که در یک مقبره‌ کوچک، ریچارد فرای را در اصفهان داشته باشند.

وی افزود: اظهار کرد: با توجه به این‌که ایران به‌دنبال جذب گردشگر است و اصفهان از نظر گردشگری در قلب ایران قرار دارد، با دفن فرای می‌توانستیم یک امتیاز مثبت در گردشگری کسب کنیم.

به گفته شفقی، حتی حالا که پیکر فرای سوزانده شده است، می‌توان خاکستر فرای را به اصفهان آورد و به‌صورت سمبلیک، آن را در جایی قرار داد زیرا کم پیدا می‌شود یک آمریکایی آن‌قدر یک کشور را دوست بدارد که آن را وطن خودش بداند. همین خاکستر هم می‌تواند به‌طور سمبلیک در نگاه دیگران به ایران تأثیر بگذارد.

محمدعلی بصیری - استاد رشته‌ روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان - هم با بیان این‌که دفن ریچارد فرای تحت‌الشعاع تنش و اختلاف سیاسی 35 ساله میان ایران و آمریکا بود، گفت: ریچارد فرای آمریکایی بود و این بدبینی نسبت به او وجود داشت و اگر به کشورهایی مانند آلمان و اتریش تعلق داشت، شاید این اتفاق‌ها نمی‌افتاد، زیرا با توجه به تحریم‌های غیرعادلانه، تسخیر لانه‌ جاسوسی و جنگ، یک بدبینی بین ایران و آمریکا ایجاد و سبب شد، برخی گروه‌ها روی دفن یک آمریکایی این‌گونه حساسیت نشان دهند.

وی با بیان این‌که قضاوت کاملا منفی یا مثبتی نمی‌توان از اتفاق‌هایی که در دوماه گذشته رخ داده است، انجام داد، اظهار کرد: با توجه به این‌که ایران به سمت تنش‌زدایی در روابط خود با آمریکا، بویژه در پرونده‌ انرژی هسته‌یی و بحران عراق پیش می‌رود، با این عمل می‌شد، یک گام مثبت در این راستا برداشت؛ ولی با مخالفت‌های بسیار و جدیت نشان ندادن دولت برای دفن فرای در اصفهان، این گام برداشته نشد.

بصیری افزود: اگر این پرونده با حساسیت کمتر و در جایی دیگر مانند گورستان ارامنه یا شیراز دفن می‌شد، شاید یک حرکت اعتمادساز و اقدامی فرهنگی تلقی می‌شد، ولی ظاهرا در این رابطه، وزن مخالفان بر موافقان غلبه کرد.

از سوی دیگر، احمد سالک - نماینده‌ مردم اصفهان در مجلس- که از مخالفان دفن ریچارد فرای در اصفهان بود، با شنیدن خبر سوزاندن پیکر وی به خبرنگار ایسنا گفت: بهتر که سوزانده شد، حالا دیگر نمی‌خواهد به آن بپردازید و آن را بزرگ کنید.

او درباره‌ احتمال آوردن خاکستر ریچارد فرای به اصفهان، اظهار کرد: چه کسی حال دارد یک مشت خاکستر را به اصفهان بیاورد. مگر مردم می‌گذارند خاکستر او در اصفهان دفن شود!