شناسایی هویت دو شهید گمنام با روش ایرانی

دکتر محمود تولایی، عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک ایران و مجری و طراح تعیین هویت ژنتیک شهدای گمنام با اعلام این خبر افزود: پیکر مطهر شهید عبد الرحمان گلچینی، عضو ستاد مرکزی سپاه در عملیات جستجوی کمیته مفقودین در سال 90 کشف شده و به عنوان شهید گمنام در باغ موزه دفاع مقدس به خاک سپرده شده بود. پیکر شهید علیرضا گلچینی، برادر این شهید گمنام نیز که فرمانده گردان عمار از لشگر 10 سید الشهدا بود به تازگی تفحص و شناسایی شده بود که بررسی های ژنتیکی هویت این دو برادر شهید را مشخص کرد. به این ترتیب با موافقت خانواده این شهدای بزرگوار، شهید عبدالرحمان گلچینی در باغ موزه دفاع مقدس میزبان برادر شهید خود خواهد بود تا پس از 31 سال در کنار یکدیگر آرام بگیرند.

وی افزود: شهید عبد الرحمان گلچینی در بیست سالگی همراه برادرش علیرضا گلچینی که 22 سال داشت در منطقه عملیاتی مجنون به شهادت رسیده بودند.

رییس مرکز تحقیقات ژنتیکی نور که مسئولیت شناسایی شهدای گمنام را برعهده دارد درباره نحوه تشخیص هویت ژنتیکی شهدا گفت: اساس کار ما بر بررسی الگوی ژنتیکی نمونه های استخراج شده از پیکر شهدای گمنام است که این الگو با این که در هر فرد به صورت کاملا اختصاصی و متفاوت با والدین است ولی حدود 50 درصد با هر یک از والدین مشابهت دارد. در روند تشخیص هویت الگوی ژنتیکی استخراج شده از نمونه شهدا را در لوکوس‌های مختلف بررسی کرده و از مجموعه این لوکوس‌ها یک پروفایل و در واقع طرح‌واره آماده می‌کنیم.

وی افزود: سپس همان نقاط ژنتیکی را روی نمونه‌های گرفته شده از خانواده شهدا دنبال می‌کنیم البته بررسی و مقایسه همزمان بیش از 100 مؤلفه روی یک نمونه با نمونه‌های مشابه کار بسیار پیچیده‌ای است. خصوصا وقتی بانک اطلاعاتی مربوط به 10 هزار نفر از خانواده‌های شهدای مفقود پیش رو است. بدین منظور از نرم افزارهای ویژه که در کشور تهیه شده استفاده می کنیم.

تولایی در خصوص نحوه بررسی پیکرهای مطهر شهدای گمنام گفت: پیکرهایی که توسط گروه‌های تفحص شهدا کشف می‌شوند، پس از انتقال به معراج شهدا به این مرکز منتقل ‌شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند. در اینجا، ابتدا شرایطی که پیکر در آن پیدا شده و پس از آن بدن از لحاظ آناتومیکی مورد ارزیابی قرار می گیرد تا مشخص شود مثلاً اجزای بدن با پیکر دیگری مخلوط شده یا جدا است. با بررسی آناتومیک، با ابعاد و اندازه استخوان‌ها می‌توان قد فرد مورد نظر را تخمین زد. هر نوع اطلاعات دیگر مانند اینکه سن او چقدر است و یا اینکه مثلاً دندان عقل او کشیده شده یا موارد دیگر، همه ثبت می‌شود.با این حال باید شرایط محیطی را نیز در نظر گرفت. مواردی مانند مناطق باتلاقی یا سنگرهایی که در کنار آب بوده‌اند و احتمال اینکه بخشی از پیکر را آب برده باشد و ... نیز جزو مواردی است که باید در نظر داشت.

عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک ایران افزود: تمام این موارد با عملیات‌های انجام شده در آن ناحیه، گردان‌های عمل‌کننده، تعداد افراد مفقود، مشخصات آن افراد و ... تطبیق داده می‌شود. به عبارتی مجموعه اطلاعات قبل از شهادت، رخدادهای عملیات، صحنه‌های عملیات، اظهارنامه‌های خانواده‌ ها، مشاهدات و معاینات پیکرشناسی، انجام تحقیقات آزمایشگاهی و استخراج ژن و در آخر انطباق این مجموعه اطلاعات با یکدیگر به تشخیص منجر می‌شود.

رییس مرکز تحقیقات ژنتیکی نور گفت:با توجه به گذشت سالها از پایان جنگ کار استخراج DNA و تشخیص، بسیار سخت و زمانبر است. نمونه‌هایی که بعد از حدود 30 ، 40 سال به دست می‌آیند، در شرایط مختلف آسیب دیده اند. مثلاً در هور، مناطق باتلاقی، شوره‌زار و حتی مواردی که در سرزمین عراق پیدا می‌شوند ممکن است سال‌ها در معرض خورشید و عوارض طبیعی باشند بنابراین به دست‌آوردن نمونه مطلوب که قابل بررسی باشد، قدری سخت و زمانبر است.

نخستین کنگره بین المللی و سیزدهمین کنگره ژنتیک ایران، سوم تا پنجم خردادماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی برگزار می شود.(مهر)