اثرات دارویی پیاز قرمز

عصاره پیاز قرمز غنی از ترکیبات فنلی است که این ترکیبات شیمیایی در واقع دارای فعالیت ضدسرطانی است.

پیاز غنی‌ترین منبع فلاونوئید در رژیم غذایی انسان است. یکی از ترکیبات موثر در بین فلاونوئیدها ماده‌ای به نام کورستین است.

کورستین فلاونوئیدی است که در آن پنج گروه هیدروکسیل وجود دارد. در مطالعات دارویی، بالاترین مقدار کورستین از بین 28 سبزی و 9 میوه که مقدار کورستین در آنها بالاست، به سبزی پیاز تعلق گرفته است. علاوه بر این گزارش شده است در لایه‌های مختلف پیاز، فرولیک اسید و پروتوکاتکویک اسید وجود دارد.

فرولیک اسید، آنتی‌اکسیدانی است که در ساخت ترکیبات معطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. از فرولیک اسید علاوه بر خواص آنتی‌اکسیدانی، خواص ضدباکتریایی نیز گزارش شده است. فرولیک اسید مانند بسیاری از فنول‌های طبیعی، یک آنتی‌اکسیدان است، به این معنا که نسبت به رادیکال‌های آزاد از جمله گونه‌های اکسیژن فعال واکنش‌پذیر است و می‌تواند آنها را مهار و از اثرات مخرب آنها جلوگیری کند. پروتوکاتکویک اسید نیز یک نوع اسید فنولیک است که دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است.

انواع مختلفی از پیازها وجود دارد که در دو رنگ با عطر و طعم متفاوت شناخته می‌شود. آنها حاوی غلظت‌های مختلف از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها هستند.

گرچه پیاز را سرشار از خصلت ضداکسیدانی می‌دانیم، اما باید یادآور شویم فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی و ضد رادیکال آزاد بشدت وابسته به محتوای ترکیبات فنلی است.

فعالیت آنتی‌اکسیدانی پیاز به طور قابل توجهی از برگ‌های خارجی به سمت برگ‌های داخلی کاهش می‌یابد.

عصاره اسانس پیاز که توسط تقطیر با بخار به‌دست آمده است، فعالیت ضدباکتری علیه دو باکتری استافیلوکوک اورئوس که از طریق عفونت‌های پوستی منتقل می‌شوند و باکتری سالمونلا را که یکی از متداول‌ترین علل مسمومیت‌های غذایی انتقال یافته از تخم‌مرغ خام است نشان می‌دهد.

پوست پیاز میزان قابل توجهی فلاونوئید دارد که این مقدار بالاتر از فلاونوئیدهای بخش خوراکی این سبزی است بنابراین بسیار جالب است بدانیم پوست پیاز - که به عنوان زباله دور ریخته می‌شود - می‌تواند به عنوان یک منبع تجاری ویژه از ترکیبات فنلی مورد استفاده قرار گیرد.

گزارشی تهیه شده است که در آن از پوست و قسمت‌های خوراکی پیاز قرمز به طور جداگانه عصاره تهیه شد. هدف، بررسی محتوای ترکیبات فنلی بود تا فعالیت آنتی‌اکسیدانی و قدرت مهار رادیکال آزاد. در این آزمایش، فعالیت ضدمیکروبی عصاره استخراج شده از پوست و قسمت‌های داخلی پیاز قرمز با هم مقایسه شد.

مقادیر بالای ترکیبات فنولی و بخصوص کورستین که به عنوان عوامل ضدمیکروبی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی طبقه‌بندی می‌شوند در عصاره استخراج شده از بخش‌های خوراکی پیاز قابل توجه بود؛ اما مقدار ترکیبات فنلی و کورستین جدا شده از پوست پیاز حدود سه تا پنج برابر بیشتر از بخش‌های خوراکی پیاز بود.

فعالیت آنتی‌اکسیدانی قسمت‌های خوراکی پیاز و به دام انداختن رادیکال‌های آزاد توسط عصاره استخراج شده از بخش‌های خوراکی بسیار قابل توجه بود، اما مهار فعالیت رادیکال‌های آزاد توسط عصاره استخراج شده از پوست پیاز بسیار قدرتمندتر بود.

فعالیت‌های ضدمیکروبی پوست پیاز و قسمت خوراکی آن در برابر باکتری‌های باسیلوس سرئوس، اشرشیاکولی و سودوموناس که عوامل ایجاد بیماری‌های مختلف است نیز مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی، عصاره حاصل از پوست پیاز اثرات بازدارنده قوی‌تری نسبت به عصاره قسمت‌های خوراکی در برابر سه باکتری مورد آزمایش نشان داد.

در واقع باکتری‌ها در مجاورت عصاره استخراج شده از پوست پیاز بهتر از بین رفت. بررسی دقیق‌تر اجزای فنولی استخراج شده از پوست پیاز قرمز نشان داد پوست پیاز قرمز یک منبع غنی از کورستین است.

گرچه عصاره استخراج شده از قسمت‌های خوراکی پیاز غنی از آنتی‌اکسیدان است، اما عصاره استخراج شده از پوست پیاز از نظر وجود آنتی‌اکسیدان بسیار غنی‌تر است بنابراین پوست پیاز قرمز که در واقع بخش دورریختنی این سبزی است، سرشار از ترکیبات شیمیایی است که می‌تواند از بدن انسان‌ها در برابر سرطان محافظت کند و علاوه بر این می‌تواند یک منبع آنتی‌باکتریال باشد. شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد حضور آنتی‌اکسیدان‌های استخراج شده از پوست پیاز در صنعت باشیم.ضمیمه سیب

دکتر مهدیه انتظاری - استادیار شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی