بهترین نوشته نانوشته است

وقتی چشم از دیدن چیزی خسته شود، پرده سینما یا قاب تلویزیون را رها می‌کند و در صورت به وجود آمدن این شرایط باید دانست فیلم سینمایی یا اثر تلویزیونی، بیننده خود را از دست داده است؛ البته می‌توان برای ایجاد تنوع در تصویر و جلوگیری از خستگی و دلزدگی بیننده، میان نطق‌های طولانی یک شخصیت به چهره شنونده برش زد. اما این کار هم مشکلات تازه‌ای به‌‌وجود می‌آورد. از این‌رو وقتی منبع صدا در تصویر دیده نمی‌شود، امکان لب‌خوانی هم برای مخاطب وجود ندارد. از این رو ریتم سخن گفتن باید کندتر و شمرده‌تر باشد و تلفظ‌های دقیق‌تری در ادای کلمات صورت بگیرد،‌ زیرا درک آنچه گفته می‌شود تا 50 درصد یا بیشتر به دیدن گوینده بستگی دارد. از طرفی، وقتی شخصیت خارج از تصویر صحبت می‌کند، بیننده زیرمتن گوینده را از دست می‌دهد، اما همچنان زیرمتن شنونده را در اختیار دارد.

بنابراین در نگارش فیلمنامه‌هایی با گفتارهای طولانی باید بسیار عاقلانه و دقیق عمل کرد. البته اگر در بخشی از متن نیاز است تا یک شخصیت تمام حرف‌ها را بزند و دیگری صرفا شنونده باشد، نوشتن گفتار‌های طولانی ایراد نخواهد داشت. اما باید این را هم در نظر گرفت که در زندگی روزمره تک‌گویی موردی نادر است و زندگی بر پایه گفت‌وگو و کنش و واکنش بنا شده است. زندگی نوعی بداهه‌پردازی است صرفنظر از این که خود را به لحاظ ذهنی چقدر برای لحظات حساس آماده کرده‌ایم. پس با شکستن گفتارهای طولانی به الگوهای کنش و واکنشی که به رفتار گوینده شکل می‌دهند، می‌توان درک زیبایی‌شناسانه نویسنده از فیلم را ثابت کرد. از این رو حرف‌ها را می‌توان با واکنش‌های بی‌کلام که باعث می‌شود گوینده لحظه را تغییر دهد، خرد کرد.

از سویی، یک اصل مهم در فیلمنامه‌نویسی وجود دارد و بهترین توصیه برای نوشتن گفت‌وگوهای فیلم همان ننوشتن است. بنابراین اگر در صحنه‌ای می‌توان با تصویر حرف زد، دیگر حتی به نوشتن یک سطر هم نیاز نیست. این اصل در فیلمنامه‌نویسی قانون «بازگشت‌های نزولی» نامیده می‌شود. یعنی هرچه گفت‌وگوی بیشتری نوشته شود از تاثیر گفت‌وگو کم خواهد شد. بنابراین اگر شخصیت‌های یک داستان دائم در حال صحبت کردن باشند، دیالوگ‌های خوب میان این سیل کلمات تاثیر خود را از دست خواهد داد. اما اگر تصویر در یک صحنه بر دیالوگ غلبه داشته باشد، بیان یک جمله از سوی شخصیتی از داستان خودنمایی می‌کند. استفاده از گفت‌وگو برای تنوع در چیزی که اساسا و در وهله اول تصویری است، بسیار تاثیرگذار و قدرتمند به نظر می‌رسد.

رکسانا قهقرایی