بیماریهایی که از انسانهای اولیه به ما رسیده است

این انتقال ژن نتیجه آمیزش اجداد انسان‌های امروزی با نئاندرتال‌هاست که بین ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش در خاورمیانه و در جریان مهاجرت انسان‌های اولیه از قاره آفریقا صورت گرفته است و دو تا چهار درصد ژن انسان‌های امروزیِ آسیایی و اروپایی محصول آمیزش اجداد آنها با نئاندرتال‌ها است.

در این تحقیق وسیع، دانشمندان فرمول ژنتیکی حدود هزار نفر از انسان‌های امروزی را با DNA استخوان شست پای یک زن نئاندرتال که در غاری در سیبری کشف شده بود، مقایسه کردند.

آنها سال گذشته ژنوم تقریبا کامل این زن را تعیین و منتشر کرده بودند.

در میان این هزار نفر ۱۷۶ نفر نیز از مردم صحرای جنوب آفریقا بودند. این گروه به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شده بودند؛ زیرا DNA نئاندرتال‌ها در مردم شرق آسیا و اروپا یافت می‌شود اما بومیان آفریقا فاقد ژن نئاندرتال‌ها هستند چون اجداد آنها به قاره‌های دیگر مهاجرت نکردند و با نئاندرتال‌ها آمیزش نداشتند.

این مقایسه نشان داد که ژن نئاندرتال‌ها به صورت همگون در تمام ژنوم انسان‌های امروزی پراکنده نیست اما بعضی از نواحی هم کاملا عاری از ژن نئاندرتال‌ها است.

سریرام سانکارارامان یکی از محققانی که بر روی ژن نئاندرتال‌ها تحقیق کرده، گفت: مناطقی در ژنوم انسانهای امروزی وجود دارد که کاملا عاری از ژن‌های نئاندرتال‌هاست چون انتخاب طبیعی باعث حذف ژن‌های مضر و بد شده است.

این مناطق عاری از ژن نئاندرتال​ها بویژه در ژن‌های تولید اسپرم بر روی کروموزوم X (کروموزوم مونث) دیده می​شوند. به این ترتیب شاید بتوان به این نتیجه رسید که باروری فرزندان انسان - نئاندرتال کم بوده است، درست مثل حیوانات گونه‌های نزدیک که با هم جفتگیری می‌کنند.

پروفسور دیوید رایش، استاد ژنتیک دانشگاه هاروارد معتقد است در تفسیر یافته​های این پژوهش باید احتیاط کرد چرا که ژن نئاندرتال‌ها بخش اندکی از ژنوم ما را تشکیل می‌دهد اما در کل "ژن‌های نئاندرتال‌ها بیشتر ژن‌های بد بوده تا ژن خوب."

آن مقدار که از ژن نئاندرتال‌ها در ما باقی مانده، باعث ایجاد شماری از بیماری‌هاست، البته بعضی از آنها هم باعث کاهش بیماری می‌شوند؛ مثلا ژن نئاندرتال‌ها هم باعث افزایش و هم باعث کاهش بیماری کرون، نوعی بیماری التهابی دستگاه گوارش، می​شود.

به علاوه، ژن‌های نئاندرتال‌ها در ژن‌های پوست و مو و ناخن غیر آفریقایی‌ها بیشتر دیده می‌شوند.

انسان​های اولیه که به بیرون از قاره آفریقا مهاجرت می‌کردند باید در آب و هوای سرد دوام می​آوردند در حالی که نئاندرتال​ها از مدت‌ها قبل خود را با آب و هوای سرد تطبیق داده بودند بنابراین برای پوست، مو و ناخن ضخیم​تر و محکم‌تر به ژن​های آنها نیاز بود.

علاوه بر این پوست نقش مهمی در دفاع بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا دارد.

این بررسی همچنین نشان داد ژن‌های نئاندرتال‌ها در بیماری‌های خودایمنی نقش دارند و همچنین ژن اعتیاد به سیگار بویژه در اروپایی‌ها هم از نئاندرتال​ها به ارث رسیده است.

البته این به آن معنا نیست که نئاندرتال‌ها به چیزهایی مانند سیگار عادت داشته​اند بلکه نشان می‌دهد این ژن احتمالا کارکردهای مختلفی دارد و یکی از تاثیرات آن ترک سیگار را دشوار می‌کند.

دانشمندان البته هنوز نمی‌توانند به این سوال جواب بدهند که آیا ژن‌های بیماری‌زای نئاندرتال‌ها در خود آنها هم باعث این بیماری‌ها می‌شده یا جهش ژنتیکی باعث بیماری‌زا شدن این ژن‌ها برای ما شده است.

نئاندرتال ها 30 هزار سال پیش منقرض شدند اما دقیقا روشن نیست چرا. برخی معتقدند این شاید نخستین نسل کشی تاریخ بوده و هومو ساپینس‌ها پسرعموهای نئاندرتال خود را قتل‌عام کرده‌اند.

برخی دیگر نیز دلایل دیگری از جمله آب و هوا یا بیماری را دلیل محو شدن نئاندرتال​ها از صحنه روزگار می‌دانند اما به هر حال نئاندرتال‌‍‌ها هنوز در ما حضور دارند و با ما زندگی می‌کنند و بر زندگی ما تاثیر می‌گذارند و شاید هم انتقام خون اجدادشان را می‌گیرند.

از حدود 150 سال پیش که برای اولین بار استخوان‌های یک نئاندرتال در غار نئاندر در نزدیکی دوسلدورف آلمان کشف شد، دانشمندان درباره اینکه نئاندرتال‌ها زیرگونه انسان‌های امروزی (هومو ساپینس) بوده‌اند یا گونه‌ای جداگانه اختلاف نظر دارند.

بر اساس بررسی‌های ژنتیکی حدود 400 هزار سال پیش اجداد انسان‌های امروزی یا به اصطلاح انسان‌های اولیه و نئاندرتال ها از جد مشترک (انسان هایدلبرگی) جدا شده‌اند. انسان هایدلبرگی حدود یک میلیون سال پیش در آفریقا، اروپا و شرق آسیا زندگی می‌کرده است. گفته می‌شود آنها که ساکن آفریقا بوده‌اند به سمت انسان‌های امروزی تکامل یافتند و ساکنان اروپا به سمت نئاندرتال‌ها.

نئاندرتال‌ها دماغ بسیار بزرگ و در محل ابروها و گونه​ها استخوان​های برجسته و بدنی قوی و ورزیده داشتند. آنها با آب و هوای سرد سازگار بودند و مغزشان به اندازه انسان امروزی یا حتی بزرگتر بوده است. (مهر)