۴ سبک برقراری ارتباط با دیگران

سبک ارتباطی مستقیم: مشخصه اصلی این سبک، ابراز وجود کردن و برقراری ارتباط به شیوه مستقیم است که بهترین و مفیدترین سبک ارتباطی است. در یک موقعیت ابراز وجود دو طرف گفت وگو راضی و آرام هستند. هدف از رفتارکردن به شیوه ابراز وجودی، حفظ و برقراری اصول مهم ارتباط است که همان احترام به خود و دیگران است. هنگامی که ابراز وجود می کنید، تمایل دارید که محکم بایستید و به چشمان طرف مقابل نگاه کنید. در این زمان، تن صدای شما آرام، رسا، مطمئن و محترمانه است. زمانی که شما به شیوه ابراز وجود با دیگران ارتباط برقرار می کنید برای بیان احساساتتان از واژه «من» به جای واژه «شما» استفاده می کنید. برای مثال به جای این که بگویید: «شما باعث عصبانیت من شدید» خواهید گفت: «من عصبانی هستم.» به خاطر سپردن سه عبارت «من فکر می کنم، من احساس می کنم و من می خواهم» به شما کمک می کند تا بهتر بتوانید به شیوه ابراز وجودی، خواسته هایتان را بیان کنید.

سبک ارتباطی پرخاشگرانه: هنگامی که شما پرخاشگر هستید، هدف شما تسلط یافتن بر موقعیت، کنترل دیگران و رسیدن به خواسته هایتان است حتی اگر برخلاف اصول و میل دیگران باشد. به عبارت دیگر، پرخاشگری نوعی تحکم و قلدری است. پرخاشگری همراه با تن صدای بلند و خشمگین، لحن تهدیدآمیز، نگاه خیره، بیان استدلال های نامربوط برای مسخره کردن طرف مقابل، تکان دادن انگشت اشاره به نشانه تهدید و یا آسیب رساندن فیزیکی به شخص مقابل است.فرد پرخاشگر حتی بعد از پایان یافتن بحث و مجادله هم احساس خشم و ناراحتی می کند. این روش برای تغییر دادن رفتار دیگران و یا کمک خواستن از آن ها، شیوه مناسبی نیست.

سبک ارتباطی منفعلانه: هنگامی که شما منفعل و سلطه پذیر هستید، هدف شما حفظ صلح و آرامش، تایید شدن از سوی دیگران و پرهیز از تعارض است. با منفعل بودن، شما این پیام را می رسانید که «افکار و ارزش های دیگران مهم تر از افکار من است» و یا «من می دانم که شما اشتباه می کنید ولی به ریسک کردن و بحث در این مورد تمایلی ندارم.» فرد منفعل معمولا آهسته، با تردید و مکث صحبت می کند و هنگام صحبت کردن ارتباط چشمی برقرار نمی کند. این فرد هنگامی که باید بگوید «نه» مجبور می شود بگوید «بله». میان رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه ارتباط مستقیم وجود دارد. هنگامی که فردی منفعلانه رفتار می  کند، نیازهای خودش را به خاطر نیازهای دیگران نادیده می گیرد. این فداکاری، ممکن است باعث به وجود آمدن خشم و ناراحتی شود. هرچه فرد بیشتر به رفتار منفعلانه خود ادامه دهد، خشم درونی او بیشتر می شود و دیر یا زود این خشم فوران و او نیازها و خواسته هایش را با فریاد بیان می کند.

سبک ارتباطی غیرمستقیم: هنگامی که شما به روش غیرمستقیم رفتار می کنید، هدف شما در دست گرفتن کنترل امور و تصمیم گیری به کمک فرصت طلبی است. افرادی که غیرمستقیم رفتار می کنند، در ارتباط برقرار کردن بدگمان هستند و دیگران را مسخره می کنند. این افراد گاهی اوقات به نظر باهوش و زیرک می رسند و از نقش بازی کردن لذت می برند. آن ها به دیگران اعتماد ندارند و بنابراین فقط وانمود می کنند که به احساسات دیگران اهمیت می دهند.

بدون شک شما در بعضی از موقعیت ها و در برخورد با بعضی افراد منفعلانه رفتار می کنید درحالی که در موقعیت های دیگر و با افراد دیگر این گونه رفتار نمی کنید. فراموش نکنید که احساسات شما نقش مهمی در رفتار شما دارد. بنابراین شما در موقعیت هایی که آسیب پذیر هستید با احتمال بیشتری نسبت به مواقع عادی منفعلانه رفتار می کنید. اما سبک مستقیم می تواند از خشم و ناراحتی ذهن خوانی و ارتباط نافرجام میان طرفین جلوگیری کند. به خاطر بسپارید که تقاضا کردن از دیگران یک امر طبیعی است. هیچ فردی نمی تواند ذهن طرف مقابل را بخواند و بدون این که طرف مقابل حرفی بزند خواسته هایش را برآورده کند.مشخصه اصلی سبک مستقیم، ابراز وجود است. ابراز وجود به معنای توانایی بیان افکار و احساسات به صورت روشن و صادقانه است. ابراز وجود همچنین به معنای توانایی درخواست کردن به صورت واضح و روشن و پافشاری روی رعایت کردن اصول شخصی در روابط بین فردی با رعایت حقوق دیگران است. ابراز وجود یعنی توانایی نه گفتن به چیزهایی که نمی خواهید.بنابراین بسیار مهم است که این مهارت را بیاموزید. برای یادگیری آن فقط به تمرین نیاز دارید. به خاطر داشته باشید که به کاربردن این مهارت ارزشمند به نفع رابطه و همچنین سلامتی شماست. بنابراین حتی اگر تصمیم گرفتید آن را در تمام موقعیت ها به کار نبرید می توانید آن را بیاموزید و در مواقعی که می توانید از آن استفاده کنید.

فرض کنید همسر شما کمی زودتر به منزل برمی گردد ولی بر خلاف انتظار شما به جای کمک کردن به شما در آماده کردن شام یا مراقبت از فرزندتان، به تماشای تلویزیون مشغول می شود. شما احساس ناامیدی می کنید و می خواهید که همسرتان به شما کمک کند. در این شرایط چه می کنید؟ با کمک مهارت ابراز وجود می توانید نیاز خود را با یکی از این راه ها بیان کنید:

- «من فکر می کنم که شما می توانید امروز در شستن ظرف ها به من کمک کنید»، «من می خواهم که شما به من در شستن ظرف ها کمک کنی و بعد از آن با هم به تماشای تلویزیون بنشینیم.» به خاطر بسپارید که در ابراز وجود، علاوه بر صحبت کردن و بیان خواسته ها و افکار، شیوه بیان کردن و زبان بدن نیز بسیار اهمیت دارد. مواردی مانند تن و لحن کلام، ژست و حالت بدن در برداشت اطرافیان از صحبت های شما تاثیر دارد. به کمک زبان بدن می توان احساسات را بهتر منتقل کرد و از به وجود آمدن سوء تفاهم جلوگیری کرد.
>> خراسان/ صفرزایی (کارشناس ارشد روان شناسی بالینی)