مقایسه «هفت» جیرانی و «هفت» گبرلو از زبان دو سینماگر

این روزها بار دیگر انتقادها به هفت افزایش یافته. هفت صبح در گفتگو با سید ضیا هاشمی و ابوالحسن داودی دلایل این اتفاق را بررسی کرده است. این دو سینماگر معتقدند هفت جدید جذابیت و جسارت ندارد. آیا گبرلو می تواند برنامه اش را نجات دهد؟

هفت جدید، هفت قدیم. هفت جیرانی، هفت گبرلو. قرار دادن دو هفت در ادبیات گفتاری و نوشتاری اهالی سینما، یعنی اینکه محمود گبرلو کارش همانقدر سخت است که فریدون جیرانی در بدو راه اندازی برنامه دشوار بوده، هفت از همان آغاز مورد نقد و فراتر از آن اتهام جریان های مختلف درونی و بیرونی سینما بوده و مطمئنا با تغییرات احتمای این نقد و نظرها تمام نخواهد شد. با آمدن گبرلو، انتظار این بود که هفت ضمن برطرف کردن مشکلات سری قبل، سرو و شکلش با طراوت تر شود. مجری – سردبیر جدید اما روشی دیگر در پیش گرفت. این شیوه به مذاق مخاطبان معمولی خوش نیامد و به مرور با جدی تر شدن برنامه و مباحث مطرح شده در آن دایره بینندگانش محدودتر شد. با این حال گبرلو همچنان اصرار دارد برنامه ای تخصصی و به دور از حاشیه ها و جذابیت های بالقوه سینما روی آنتن ببرد و حتی حاضر نبود نقدهای عامه پسند مسعود فراستی را برای حفظ مخاطبانش نگه دارد. درباره هفت جدید، اهالی سینما و رسانه های مختلف زیاد نوشته و گفته اند اما در چند روز اخیر حجم اتفاقات پیرامون این برنامه بار دیگر زیادشده. نکته ای که نمودش بیش از بقیه بیشتر است تکرار این جمله است: «هفت مخاطب ندارد.»

برنامه جسارت ندارد

بعد از جذابیت، جسارت مهمترین عامل افزایش مخاطبان یک برنامه تلویزیونی است. سید ضیاء هاشمی، رئیس جامعه صنفی تهیه کننداگان سینمای ایران جمعه میهمان برنامه هفت بود و اتفاقا بحث داغی با امیرحسین علم الهدی درباره اکران داشتند. همین اتفاق باعث شد نظر این تهیه کننده را درباره وضعیت هفت جویا شویم. او به هفت صبح می گوید: «من مدت ها است برنامه هفت را به طور کامل نمی بینم. از وقتی فریدون جیرانی از این برنامه رفته، هفت جسارتش را از دست داده. برنامه اینقدر خسته کننده است که من غالب اوقات می خوابم!»
این جواب برای کسی که همین چند روز پیش در برنامه حضور داشت عجیب به نظر می رسد ولی به هر حال به نظر او یکی از عوامل کمرنگ شدن جسارت برنامه، نبود نقدهای جدی از جنس فراستی است، این تهیه کننده می گوید: «آقای گبرلو باید تعارف را کنار بگذارد و جسارت را به برنامه برگرداند. با این رویه برنامه دیده نمی شود در صورتی که قبلا مسائل مطرح شده در آن خیلی زود دهان به دهان می چرخید و حتی باعث معروف شدن میهمانان می شد.»

به فریدون نقد داشتم ولی ...

هفت جیرانی هم از انتقاد مبرا نبود. خیلی ها درباره کیفیت آن نظر می دادند و در مجموع از خروجی برنامه رضایت نداشتند. این مسئله را با هاشمی مطرح می کنم. او در پاسخ می گوید: «من هم به برنامه فریدون نقد داشتم ولی او برای برنامه اش استراتژی داشت. الان هفت برنامه ریزی مشخصی ندارد و معلوم نیست به کدام مسیر می رود؟»

او بار دیگر بر لزوم جسارت در برنامه تاکید می کند و می گوید: «جیرانی در مناظره آدم های مختلف را روی خط می آورد و اجازه می داد حرف شان را بزند، گبرلو اینطور نیست و خودش مانع در گرفتن بحث می شود. برنامه الان خنثی است و اگر بحثی بشود به خاطر خود میهمان است نه مجری.»
همه چیز از نو بنا شود

خیلی ها معتقدندبا تغییراتی در نوع اجرا، گرافیک برنامه، کیفیت آیتم ها و مسائلی از این دست، هفت می تواند بار دیگر جای خود را میان مردم باز کند. هاشمی اما نظر دیگری دارد و معتقد است این بنا باید از نو ساخته شود: «به نظر من کل برنامه باید عوض شود. محمد گبرلو مجری نیست، او نباید جلوی دوربین باشد. جای او سردبیری و تهیه کنندگی است.»

این تهیه کننده مشکل دیگر برنامه را آیتم های ضعیفش می داند: «یک برنامه تلویزیونی خودش باید جریان ساز باشد. هفت به جای اخبار تولیدی دست اول از اخبار روزنامه ها و سایت ها استفاده می کند. در شرایطی که غالب مخاطبان برنامه به این منابع خبری دسترسی دارند، معلوم است اخبار هفت و آیتم های آن برایش جذابیتی ندارد.»

هفت می تواند پشت پرده رو کند؟

هفت ابتدا با برنامه پرطرفدار نود مقایسه می شد. مقایسه ای که جیرانی بارها اعلام کرد به خاطر جنس و رویه متفاوت این دو برنامه اصلا درست نیست. در این قیاس یکی از فاکتورهای جذابیت نود ورود این برنامه به حیطه های شخصی تر فوتبال عنوان می شد. از هاشمی می پرسم هفت حتی اگر بخواهد به مرزهای باریک سینما ورود کند با انتقاد خود سینمایی ها مواجه می شود. او اینطور پاسخ می دهد: «فریدونی جیرانی هیچ وقت به حیطه های خصوصی ورد نمی کرد ولی چون حرفه ای کار می کرد حاشیه های سینما هم برای مخاطب جذاب می شد. ضمن اینکه الان آقای گبرلو درباره مسائل سینما جهت گیری می کند.»

البته گبرلو به عنوان مجری – کارشناس این حق را دارد که نظرش را بیان کند. هاشمی این حرف را می پذیرد اما عقیده دارد صحبت های گبرلو فراتر از نظر دادن است و به جای افکار عمومی قضاوت می کند.

یک سویه نگری؛ پاشنه آشیل هفت

احتمالا شما هم از جدل رسانه ای حمید فرخ نژاد و ابوالحسن داودی خبر دارید. ماجرا از این قرار است که برنامه هفت بخشی از گفته های فرخ نژاد خطاب به داودی که در ماهنامه 24 مطرح کرده بود را نقل می کند. داودی هم دست به قلم می شود و پاسخ فرخ نژاد را می دهد. در این بین از برنامه هفت هم به خاطر نوع پوشش این اتفاق انتقاد می کند. ابوالحسن داودی در توضیح بیشتر به هفت صبح می گوید: «با توجه به لایه ای که پشت برنامه هفت هست این موضع گیری خیلی دور از ذهنم نبود. در واقع مدت ها است این برنامه نشان داده که موضع گیری بی طرفانه ندارد. این البته شاید به شخص آقای گبرلو برنگردد و مشکل از تفکر پشت برنامه باشد.»

این کارگردان عقیده دارد یک جانبه گری مشکل هفت جدید نیست: «این اشکال در برنامه جیرانی هم بود منتهی کمتر نمود بیرونی داشت. الان یک سویه نگری خیلی جاها ملموس است.»

و این نکته ای است که به زعم داودی پاشنه اشیل برنامه و ریزش مخاطبان آن شده: «من هم جزو کسانی ام که گاهی اوقات و اتفاقی هفت را می بینم.» البته می توان خوشبینانه تر هم نگاه کرد و اتفاقی که در برنامه این هفته برای داودی رخ داد را حاصل ضعف ساختاری آیتم دانست. او می گوید: «امیدوارم اینگونه باشد. دوست ندارم همه چیز را از زاویه توهم توطئه ببینم. بسیار خوشحال می شوم اگر اینگونه بوده باشد. به هر حال انسان جایزالخطا است. اگر اشتباه انسانی باشد از نظر من قابل قبول تر است.»

همه چیز از نو بنا نشود

داودی برخلاف هاشمی که معتقد به تغییر صفر و صدی هفت است، عقیده دارد تغییرات باید در تفکر پشت پرده برنامه بیفتد نه در ترکیب ظاهری آن: «موضع گیری هایی که در خلال برنامه می شود خود به خود به بیننده این نکته را یادآوری می کند که انگار زاویه نگاه خاصی بر آن حاکم است و گاهی کفه ترازو به نفع جریانی خاص سنگین می شود. دوستان بهتر می دانند اشکال برنامه کجاست. نیاز به یادآوری من نیست. اگر این نگرش اصلاح شود حتما برنامه سرنوشت بهتری خواهد داشت.»

مسیر سخت هفت

نیاز به تکرار نیست که هفت در هر شرایط مثل دیگر مقولات فرهنگی کشور ناظران بیرونی زیاد دارد. سازندگان هفت هر روشی پیش بگیرند. باز هم صدای اعتراغضی هست که بلند شود. در درون خود سینما هم به هزار و یک دلیل خیلی ها شیوه و روش برنامه را برنمی تابند. نمونه اخیرش متنی است که ابراهیم داروغه زاده (عضو هیات انتخاب بخش مسابقه جشنواره سی و دوم فیلم فجر) در صفحه شخصی اش منتشر کرده: «فکر می کنم جشنواره فیلم فجر امسال قراره از طرف تلویزیون تحریم بشه. اینو میشه از رفتار برنامه هفت با جشنواره امسال و مقایسه اون با سال قبل به راحتی فهمید».

با اینحال مشکل هفت فراتر از این مسائل است. اگر با هفت جیرانی طیف ارزشی که از عوامل تعطیلی برنامه بودند، مشکل داشتند، هفت گبرلو از هر دو جریان مورد انتقاد است. دلیل اصلی آن هم عدم ثبات فکری در برنامه و رعایت نکردن استانداردهای برنامه سازی تلویزیون است. هفت بعد از رفتن تیم قبل، به جای ارتقای کیفیت آیتم ها، گرافیک و برنامه های تولیدی اش دچار افت کیفی شد و کم کم جذابیتش را از دست داد. محمود گبرلو تجربه اجرا نداشته ولی برای جبران ضعف های اجرایش، نه تنها کیفیت آیتم های برنامه را بالا نبرد که به شدت اصرار دارد برنامه استودیو محور باشد. هنوز هم دیر نشده او می تواند به جای الگو گرفتن از فردوسی پور و نودش، برنامه فوتبال 120 را الگو قرار دهد. این برنامه آیتم محور است و اتفاقا با وجود پخش از شبکه تازه تاسیس ورزش، کلی طرفدار دارد. هفت شاید اینگونه به مسیر قبلی اش برگردد در غیر اینصورت آش همان آش است و کاسه همان کاسه.

روزنامه هفت صبح: