عفو الهی بکند کار خویش

از منظر عرفان، اندیشیدن و سیر و جولان فکر معنوی در عوالم روحانی موجب درخشش ذهن و تلطیف روح آدمی گشته و تداوم آن تعالی روحی را در بر داشته و انسان را به انس با مبانی معنویت الهی هدایت می‌نماید.

قدرت قوه خیال در انسان عطیه‌ای است الهی که می‌تواند مرکب اندیشه او گشته و فکرش را به مقصود هدایت نماید و عرفای حقیقی از آن خیال بهره‌مند شده و دریافت‌های اشراقی را اراده کرده‌اند، یعنی اندیشه متعالی انسان بر اثر ممارست و مداومت در امور معنوی رقیق گشته و جلا یافته تا قابل دریافت افاضه تفضلی و دریدن پرده‌ها گردد.

اما شب قدر و ارتباط آن با اندیشه و اندیشیدن آدمی بسیار مهم و اساسی است، چه اگر بخواهیم قدری پا فراتر نهاده و از ورای اعمال و اورادو اذکاری که در این شب‌های عظیم وارد شده بنگریم، خواهیم دید هدف و غایت تمام این اعمال متوجه کردن انسان به سوی مبادی روحانی و معنوی است تا وسیله این توجه تام بتواند کسب فیض نماید. پس اگر این اعمال از روی عادت و روزمرگی و بدون توجه به اصل و اساس صورت پذیرد نمی‌توان به هدف غایی و مقصود اصلی دست یافت.

این قدرت اندیشه و فکر است که می‌تواند بر اثر توجه به مبانی روحی و معنوی در این شب موجبات فهم عمیق‌تر را فراهم سازد و به فراخور درک و حال هرکس بهره‌ای نصیبش گرداند.

شب قدر شبی است که در آن قرآن بر قلب و جان پیامبر نازل گردیده و ملائکه و روح نزول اجلال می‌نمایند و زمینیان در این شب مهمان کروبیان خواهند بود که اندیشیدن به این معانی و مبانی چون عظمت نزول قرآن و بواطن مستتر آن یا تنزیل روح همراه با ملائکه و اشتغال فکر و اندیشه انسان در این شب به این معانی و سعی در منکشف کردن اسرار آن در این شب بنابر گفته اهل معرفت بسیار در خور خواهد بود.

خواص عرفا در این باره معتقدند اندیشیدن به معانی روحانی بخصوص در شب قدر می‌تواند جذب این مفاهیم را کرده و انسان ناسوتی را از خوان نعمات ملکوتی بهره‌مند سازد و آن مائده آسمانی را به سوی خویش کشیده و روح را از زلال غیبی سیراب گرداند.

پس شب قدر که افضل شب‌های سال است نه تنها شب اعمال عبادی است بلکه شب تفکر، اندیشه و توجه به ساحت جانان است و این اندیشیدن و فهم عمیق از قدر خود می‌تواند اعمال انسان را نیز ژرفا بخشیده و به معبود محبوب نزدیک‌تر و نزدیک‌تر گرداند تا امانت الهیه را که همانا گوهر انسانی است به مسبب الاسباب حقیقی بازگرداند.

شب قدر و اندیشه قدر

از منظر عرفان شب، زمانی مناسب برای راز و نیاز با معبود ازلی و ابدی است، چون در تاریکی شب که همه را به خواب فرا می‌خواند چشم عارف بیدار است و تنها و بی‌صدا و فارغ از غوغای روز، روی خویش را به سوی معبود همیشه بیدار می‌گرداند و در سکوت عمیق شب نجوا می‌کند و راز دل خویش را پنهان از اغیار با دوست در میان می‌نهد که غیر دوست کیست که شب، در روی عاشقان گشاید.

شب خیز که عاشقان به شب راز کنند‌

گرد در بام دوست پرواز کنند

هر جا که دری بود به شب در بندند‌

الا در دوست را که شب باز کند

اما در میان این شب‌ها، شبی است که قدر و منزلتش را نمی‌توان وصف کرد، چون فقط وصفش را خداوند کرده است و مخلوق از توصیفش عاجز است، چرا که نه معنای حقیقی و بهره کافی و وافی نزول قرآن برایمان آشکار است و نه مفهوم ملائکه و نه معنا و حقیقت روح را می‌توان فهمید، پس در نتیجه منظور و غایت از تنزیل هر سه اینها در این شب مبارک را دریافتن و فهمیدن خارج از استطاعت ما انسان‌های عادی است، مگر به افاضه تفضلی از حضرت حقیقت‌الوجود، البته به این معنا نیست که ما محروم از این خوان نعمت گسترده باشیم، چرا که فضل خداوند به صور مختلف افاضه شده و گونه‌های بیکران دارد و هرکس را به قدر تشنگی، بلکه بیشتر از آن متنعم خواهد کرد و بهره‌ای از این شب برایش منظور خواهد شد.

حال در این خصوص و از منظر عرفان اندیشه و اندیشیدن و جولان فکر معنوی در عوالم روحانی موجب درخشش ذهن و تلطیف روح آدمی گشته و تداوم آن تعالی روحی را در بر داشته و انسان را به انس با مبانی معنویت الهی هدایت می‌نماید.

اما شب قدر و ارتباط آن با اندیشه و اندیشیدن آدمی بسیار مهم و اساسی است، چه اگر بخواهیم قدری پا فراتر نهاده و از ورای اعمال و اوراد و اذکاری که در این شب‌های عظیم وارد شده بنگریم، خواهیم دید هدف و غایت تمام این اعمال متوجه کردن انسان به سوی مبادی روحانی و معنوی است تا به این وسیله و توجه تام بتواند کسب فیض نماید. پس اگر این اعمال از روی عادت و روزمرگی و بدون توجه به اصل و اساس صورت پذیرد نمی‌توان به هدف غایی و مقصود اصلی دست یافت.

این قدرت اندیشه و فکر است که می‌تواند بر اثر توجه به مبانی روحی و معنوی در این شب موجبات فهم عمیق‌تر را فراهم سازد و به فراخور درک و حال هرکس بهره‌ای نصیبش گرداند.

در نهایت در شب قدر، خداوند متعال شاید دو گونه گناه انسان را که عبارتند از ظلم نسبت به خود و نسبت به خدا ببخشد و عفو نماید، اما گونه سوم از ظلم که همان حق‌الناس است، خداوند نخواهد بخشید و این عفو بخشش بیکران در این شب خود مژده‌ای است برای انسان‌ها که در این شب‌های مبارک پناه ببرند به حصن حصین و دژ مستحکم الهی و خود را بهره‌مند از الطاف بیکران حضرت سبحان نمایند و مرغ جان خویش را پر بگشایند تا منزل جانان شاید تلاقی لحظات راستین به فرجام رسد و مقداری از توجهات عالم بالا بر جان و دل مخلوق ساطع گردد.

هاتفی از گوشه میخانه دوش‌

گفت ببخشند گنه می‌ بنوش

عفو الهی بکند کار خویش‌

مژده رحمت برساند سروش

عفو خدا بیشتر از جرم ماست

نکته سر بسته چه گویی خموش