ریشه‌های مشکلات دارویی اخیر و درمان آن

بازار دارو و ارز در ایران، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هرگونه نوسانی در بازار ارز به طور مستقیم بر بازار دارویی کشور نیز تاثیر مستقیم می‌گذارد. پس از آن‌که در سال 91 و بخصوص در نیمه دوم این سال، قیمت ارز با شیب تندی افزایش پیدا کرد، قیمت داروها نیز به موازات افزایش قیمت ارز دستخوش تغییر شد، زیرا بسیاری از داروهای توزیع شده در کشور‌ ـ‌ بخصوص داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج ‌ـ‌ از کشورهای دیگر وارد شده و در بازار دارویی داخل کشور توزیع می‌شود.

حتی مواد اولیه برخی داروهای ساخت داخل نیز از کشورهای دیگر وارد می‌شود و با این اوصاف می‌توان گفت بازار دارویی کشور به نوعی متکی به واردات است.

نوسان قیمت ارز در نهایت موجب شد حدود یک ماه قبل، معاون امور دارویی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت عنوان کرد داروهای ساخت داخل، حدود 40 درصد و داروهای خارجی نیز حدود 90 درصد افزایش قیمت داشت و البته گفته می‌شود میزان دقیق افزایش قیمت دارو طی ماه‌های اخیر، بسیار بیشتر از آمارهای رسمی اعلام شده است.

از کمبود اعتبارات تا بیمه‌های کم‌اثر

با توجه به این‌که وزارت بهداشت با سیاست‌هایی همچون پرداخت یارانه دارو تلاش می‌کند تا حدی با این بحران دارویی مقابله کند، اما دو موضوع بیمه‌ها و اعتبارات، مانع از آن شده است که بازار دارویی کشور به حالت عادی گذشته برگردد. از سویی قرار بود در سال 91، حدود 10 درصد از درآمد یارانه ها، معادل پنج هزار میلیارد تومان به بخش سلامت اختصاص پیدا کند، اما سال گذشته حتی یک ریال از این اعتبارات به حوزه سلامت تخصیص پیدا نکرد؛ در صورتی که اگر حتی نیمی از این اعتبارات به بخش سلامت و درمان اختصاص پیدا می‌کرد، آن‌گاه می‌شد امیدوار بود مردم با دغدغه مالی کمتری، از پس مشکلات دارو و درمان برآیند.

امسال هم بیش از 5 درصد از بودجه‌های بخش سلامت کم شده است و با این حساب می‌توان گفت با توجه به کمبود بودجه فعلی وزارت بهداشت، این وزارتخانه نمی‌تواند بیماران را در مقابل سیل افزایش قیمت دارو حمایت کند.

از سوی دیگر، ساختار بیمه در ایران نیز به نحوی نیست که بتواند افزایش قیمت داروها را پوشش دهد و طی یک سال اخیر، سازمان‌های بیمه‌گر بارها اعلام کرده‌اند نمی‌توانند با توجه به اعتبارات موجود، افزایش قیمت بسیاری از داروهای گرانقیمت را تقبل کنند. حتی در فاصله زمانی اردیبهشت و تیر امسال که یکباره ارز با جهش قیمت قابل توجهی مواجه شد، سازمان تامین اجتماعی رسما اعلام کرد این ما‌به‌التفاوت افزایش قیمت داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج را پرداخت نمی‌کند.

از آنجا که بیمه‌ها در ایران، زیر مجموعه وزارت رفاه است، اما تامین داروی بیماران در حیطه وظایف وزارت بهداشت است، همین موضوع نیز باعث شده است بیمه‌های درمانی بیشتر از آن‌که رویکرد سلامت مردم را در پیش بگیرند، به درآمدزایی بیشتر فکر کنند؛ در حالی که کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند برای رفع مشکلات دارو و درمان مردم، بیمه‌ها باید تجمیع شده و زیر مجموعه وزارت بهداشت قرار بگیرند یا تحت نظر شورای عالی بیمه سلامت ایرانیان فعالیت کند. با توجه به مشکلات ذکر شده، ساختار بیمه‌ها در ایران برای خنثی سازی اثرات افزایش قیمت دارو بسیار کمرنگ است و در زمینه رفع مشکلات دارویی کشور نمی‌توان از بیمه‌ها انتظار چندانی داشت.

تحریم هم بی‌اثر نیست

یکی دیگر از مشکلات عمده بازار دارویی کشور، بحث تحریم‌ها و تاثیر مستقیم آن بر عرضه دارو در کشور است. با توجه به این‌که در ظاهر، کشورهای مختلف در حوزه دارو تحریم نمی‌شوند، اما وقتی نمی‌توان ارز را به حساب شرکت‌های خارجی تولیدکننده دارو واریز کرد و سیستم بانکی محدود شود، در نتیجه به طور غیر رسمی، دارو هم در زمره تحریم سایر کالاها قرار می‌گیرد.