تنها بنای برج آرامگاهی اصفهان در تصرف منازل مسکونی

بقعه امامزاده جعفر از جمله تک بنا های برج ماندی است که از قرن هشتم هجری و دوران حکمرانی ایلخانان مسلمان مغول در اصفهان ایجاد شده است و در آن شخصیت های متعددی مدفون شده اند.

بنای هشت ضلعی بقعه سابق بر این در وسط صحن وسیعی قرار داشته که متاسفانه امروز اطراف آن را خانه های مسکونی فرا گرفته است به طوری که نیمی از بقعه در حیاط یکی از خانه های مسکونی مجاور بقعه قرار گرفته دارد. 

این سرنوشت  تنها بنای برج آرامگاهی  اصفهان با  معماری دروه ایلخانی است که به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران  به شماره 198 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

محمد حسین ریاحی، محقق و پژوهشگر تاریخ اصفهان در خصوص بقعه جعفریه گفت: گنبد جعفریه از نظر معماری  نمونه کاملی از مقابر حکمرانان مغول است که گنبد سرخ مراغه  آذربایجان یک نمونه ارزشمن دیگر از این سبک معماری است.

شکل بقعه در قسمت پایین هشت ضلعی است. ارتفاع آن کوتاه و مسطح و دارای  تزیینات کاشی کاری است.تزیینات کاشی به خط ساده کوفی برجسته و معرق در زمینه ای فیروزه ای است که عبارت بسم الله الرحمان الرحیم شامل آیات 164 تا 167 سوره مبارکه آل عمران بر آن نوشته شده است.کتیبه دوم گنبد به خط سفید معرق بر زمینه لاجوردی شامل آیه الکرسی و در قسمت آخر کتیبه سال ساخت گنبد به تاریخ  752 هجری قمری نوشته شده است.

وی با ابزار تاسف از وضعیت فعلی بقعه جعفریه می گوید: خانه های مسکونی اطراف به حریم بقعه تجاوز کرده اند و لازم است تا شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و  یا اداره  کل اوقاف و امور خیریه که هر یک به نوعی در مدیریت بقعه دخالت دارند نسبت به آزاد سازی آن اقدام کنند.

این محقق و پژوهشگر  در خصوص قبرهای قرار گرفته در بقعه، اظهارداشت: بقعه مدفن جعفر بن سید مرتضی است و نسب او به حسن بن حسین بن محمد بن حسین (ع) می رسد که یکی از سادات قرن هشتم هجری بوده به همین سبب به نام بقعه جعفریه مشهور است.

به جز جعفر یک بانو نیز در ورودی بقعه دفن شده است که گویا از اعیان و سادات اصفهان آن زمان بوده است.هرچند بعقه جعفریه این روز ها کمتر مورد توجه است اما گویا آرامش این بنای تاریخی محل مناسبی برای دفن گروهی از مردگان اصفهان در چند دهه گذشته بوده است. چرا که به جز دو قبر مربوط به دوران ایلخانی افراد دیگری که اکثرا از معتمدین اصفهان بوده اند نیز در بقعه و یا اطراف آن درصحن بقعه  دفن شده اند.

البته به گفته «یدالله سلطانی » متولی  بقعه جعفریه که می گوید حدود 10 سال است به صورت افتخاری اینجا خدمت می کند  روزانه به جز چند نفری از اهالی و گه گاهی گردشگران خارجی  کسی به این جا سر نمی زند.

سلطانی در خصوص مردگان دفن شده در صحن بقعه می گوید: آخرین فردی که در حیاط بقعه دفن شد ه مربوط به 10 سال قبل است.

با وجود اینکه بقعه جعفریه تنها برج آرامگاهی مربوط به دوره ایلخانی در اصفهان است اما نحوه نگه داری و حفظ آن هیچ شباهتی به یک اثر خاص و منحصر به فرد ندارد  بنایی که حریم آن  توسط شهروندان نقض شده و به دلیل تعدد مدیریت ها  هیچ سازمانی خود را موظف به رفع مشکلات موجود نمی داند و هر کس گناه این کم کاری را بر دوش دیگری می گذارد اما توجه به این نکته ضروری است که بقعه  جعفریه مانند بسیاری از  بنا های اصفهان اثر منحصر به فردی است که در صورت تخریب و نابودی امکان جایگزین کردن آن وجود ندارد.

بنایی که باز گوکننده بخشی از شکوفایی و توسعه شهر اصفهان در 800 سال گذشته است.(مهر)