لزوم حفظ و احیای بناهای تاریخی/ کاروانسرای تاریخی نباید دارالتادیب شود!

در این خصوص که روش های احیای بناهای تاریخی در ایران تا چه حد موفق بوده وموجب حفظ بنا شده است با دکتر علی اصغر محمد مرادی عضو هیات علمی گروه مرمت دانشکده مرمت و معماری دانشگاه علم وصنعت گفت وگویی انجام دادیم که می خوانید.

احیای یک بنای تاریخی تا چه میزان به حفظ آن بنا باتوجه به هویت و سابقه تاریخی اش کمک می کند ؟

احیا اساسا بنیان فکری و نظری مرمت در بناهای تاریخی است، ورود به جرگه حیات با اعطا زندگی مجدد به بنای تاریخی امکانپذیر خواهد بود و اگر غیر این باشد مرمت مفهوم خود را ندارد. احیا یک ضرورت مشروط برای ادامه زندگی بنای تاریخی است به شرط اینکه عملکردها متناسب با ویژگی‌های ساختاری، اجتماعی بافت و بنای تاریخی باشد.

وضعیت احیای بناهای تاریخی در ایران چگونه است؟

خوشبختانه نمونه‌های موفقی در دهه‌های اخیر در شهرهای مختلف از جمله: اصفهان، تبریز، یزد، قزوین و تهران انجام شده است. به‌عنوان مثال در محوطه تاریخی بیستون ،کاروانسرای دوره صفوی قرار دارد که در دوره‌ای محل دارالتادیب معتادین بوده و اکنون به‌عنوان مهمانسرا استفاده مجدد می‌شود. البته میزان سنجش موفقیت در هریک از این نمونه‌ها نسبی است و دارای کم و کاستی هایی نیز است.

نمونه دیگر مجموعه سعدالسلطنه قزوین است که ما به‌عنوان هیئتراهبردی در جریان طراحی و اجرای آن حضور داشتیم و جزء نمونه‌های موفق در مرمت به‌عنوان الگویی در مرمتبازارها در مجموعه‌های شهری می‌توان آن‌را قلمداد کرد. درحال حاضر اینگونه استنباط می‌شود که تنها سازمان میراث فرهنگی متولی حفاظت بناها و بافت‌های تاریخی است در حالی که کلیه نهادهای مدیریت شهری از جمله: وزارت مسکن، شهرداری‌ها، ارشاد، اوقاف در این امر دخالت دارند

شما به تغییر کاربری کاروانسرای دوره صفوی به مهمانسرا اشاره کردید آیا این نوع تغییر کاربری هانظیر تغییر کاربری یک بنای تاریخی به هتل موجب خدشه هویت آن بنای تاریخی نمی شود ؟

بسیاری از بناهای تاریخی نظیر عمارت مسعودیه دارای ویژگی‌های خاص محیطی، کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی است و به دلیل قرارگیری در مجاورت میدان بهارستان به‌عنوان یکی از قطب‌های محور فرهنگی تاریخی تهران قلمداد ‌می‌شود. شرط اعطا کاربری مجدد ورود همه اقشار و محروم نکردن مردم از بازدید این عمارت تاریخی است. که در آن امکان مطالعات، پژوهش، بازدید و حیات در مجموعه را میسر کند، مجاز خواهد بود. و حال سوال این است اگر این مجموعه را هتل کنیم این شرایط زندگی را ایجاد کرده و آیا محدود به استفاده برای عده خاصی نشده است؟

به نظر بنده اگر این کاربری به عنوان تنها و اخرین گزینه برای راه حل اعطای کاربری و حضور مردم باشد را می‌توان به عنوان گزینه ای قابل بررسی برای تعیین کاربری در امر امکان سنجی از جمله توان بنا و محیط توجه کرد. باید کلیه موارد بافت شهری و نیازهای مختلف بنا و کالبد آن را در امکان سنجی و توان سنجی در نظر گرفت سپس اقدام به احیا کرد .