مرگ در شهر بازی ها چرخ می خورد

بازی مرگ را همه آنهایی که جان شیرین شان را بر سر لحظه ای شادی در شهربازی ها گذاشتند، به چشم دیده اند.

شهربازی های ناامن و غیراستاندارد در حالی همچنان در این سال ها به کارشان ادامه می دهند که هنوز پاسخ روشنی برای این سوال که چه کسی مسئول حفظ امنیت جانی آنهاست، پیدا نشده است؟

هنوز روشن نیست مسئولیت نظارت بر ایمنی تجهیزات نصب شده در شهربازی ها به عهده کدام سازمان و دستگاه متولی است؛ شهرداری، سازمان استاندارد، وزارت کشور یا استانداری؟ شاید هم ایمنی در شهربازی ها متولی ندارد.

4964 وسیله غیراستاندارد در شهربازی ها

گزارش های به دست آمده از بررسی وضع ایمنی تجهیزات نصب شده در شهربازی های کشور، آمارهای نگران کننده ای را پیش روی ما می گذارد.

از ابتدای سال 87 تا پایان آذر 91 ، تعداد 606 شهربازی در کشور با 6452 تجهیزات (وسایل بازی) از سوی شرکت های بازرسی سازمان استاندارد ایران مورد بررسی قرار گرفته است که از این تعداد 892 دستگاه موفق شدند گواهی یا مجوز معتبر و استاندارد را به دست آورند.

596 دستگاه نیز دارای گواهی نامعتبر هستند، به این معنی که هنگام بازرسی گواهی معتبر داشتند، اما حالا با پایان دوره مجوز، اعتبار این گواهی تمام شده و نسبت به بازرسی و تمدید مجدد آن اقدامی نشده است.

نکته نگران کننده در این میان، آمار 4964 مورد دستگاه و وسایل بازی نصب شده در شهربازی هاست که در این بازرسی ها به دلایل مختلف موفق به گرفتن گواهی استاندارد و ایمنی نشده و به دلیل غیراستاندارد و ناایمن بودن در بازرسی انجام شده مردود شده اند.

این آماری است که رئیس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان ملی استاندارد ایران، از بررسی وضع ایمنی تجهیزات شهربازی ها در فاصله سال های 87 تا 91 می دهد.

نگاهی به گذشته نشان می دهد موضوع غیراستاندارد بودن تجهیزات شهربازی های کشور برای اولین بار نیست که مطرح می شود، چراکه مدیرکل پیشین استاندارد و تحقیقات صنعتی استان اصفهان، سال 89 در اظهارنظری از غیراستاندارد بودن شهربازی های استان اصفهان خبر داده و آنها را مستحق ذوب شدن در کوره های ذوب آهن دانسته بود.

شهرداری: مسئولیت نداریم

اولین گزینه برای مسئولیت ایمن سازی فضاهای تفریحی و شهربازی ها به نظر می رسد شهرداری ها باشند، اما برخلاف تصور عامه مردم مسئولان شهرداری کاملا خود را از پذیرفتن مسئولیت ایمنی شهربازی ها کنار می کشند.

سخنگوی معاونت خدمات شهری شهرداری تهران در این زمینه تاکید می کند: فقط در مورد اماکن تفریحی و وسایل بازی و سرگرمی که در پارک ها و بوستان های محله ای شهر تهران وجود دارد، شهرداری مسئول است و در غیر این صورت شهرداری هیچ مسئولیتی در قبال شهربازی های بزرگ شهر ندارد، چون اداره هر یک از آنها به بخش خصوصی واگذار شده و خود آنها نیز باید در این زمینه پاسخگو باشند.

سازمان استاندارد: همکاری نکردند

سال 81 بود که تدوین استانداردهای ملی تجهیزات زمین بازی و تجهیزات شهربازی در دستور کار سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قرار گرفت با این امید که شاید آشفته بازار ورود تجهیزات غیراستاندارد به شهربازی ها سر و سامانی پیدا کند، اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

براساس قانون، استاندارد تجهیزات زمین بازی و وسایل شهربازی اجباری شد، اما چرا سازمان استاندارد تاکنون اقدام چندان قاطعی در برخورد با گردانندگان شهربازی های غیراستاندارد انجام نداده است و به نظر می رسد به گونه ای با آنها مماشات کرده است؟

رئیس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان ملی استاندارد ایران، از کارشناسانی است که از ده سال پیش تاکنون موضوع استاندارد و ایمنی شهربازی های کشور را پیگیری می کرده است.

او کوتاهی سازمان استاندارد در موضوع ایمنی شهربازی ها را نمی پذیرد و می گوید: موضوع ایمنی شهربازی ها از همان ابتدا با مقاومت هایی از سوی برخی دستگاه ها مواجه بوده که باعث شده کار استانداردسازی ایمنی شهربازی ها در این سال ها همواره با کندی پیش برود.

مریم نیری با یادآوری دهه 80 که موضوع استانداردسازی تجهیزات شهربازی ها پس از وقوع چند حادثه مرگبار در شهربازی ها، برای اولین بار به صورت جدی مطرح شد، می گوید: در دهه 80 چون بیشتر مجوزهای تاسیس شهربازی ها از سوی وزارت کشور صادر می شد، وزارت کشور نیز معتقد بود چون استاندارد خاصی در این زمینه وجود ندارد، بنابراین هر متقاضی که با معیارهای این مجموعه همخوانی داشته باشد، می تواند مجوز احداث شهربازی را دریافت کند.

او ادامه می دهد: از آن طرف، سازمان استاندارد زمانی می تواند وارد حوزه استانداردسازی شود که برای کالا یا خدمتی استاندارد ملی وجود داشته باشد و اگر این استاندارد بود، زمانی می تواند ازابزارهای قانونی استفاده کند که آن کالا یا خدمت مشمول مقررات استاندارد اجباری شده باشد. در چنین شرایطی با توجه به این که در آن زمان هیچ استاندارد ملی در زمینه تجهیزات شهربازی ها وجود نداشت، بنابراین اولین الزام ما برآورده نشده بود که بخواهیم در مرحله بعدی وارد حوزه استانداردسازی شهربازی ها شویم.

به گفته شیری، سال 81 مطالعاتی برای بررسی شهربازی های استاندارد دنیا آغاز شد و پس از مطالعه استاندارد شهربازی های اتحادیه اروپا و استرالیا، سرانجام استانداردهای استرالیا به عنوان منبع تدوین استاندارد ملی شهربازی های کشور انتخاب شد.

پس از آن دیدیم اگر بخواهیم صبر کنیم تا این استانداردها تدوین شود و شماره ملی بگیرد، زمان را از دست خواهیم داد در نتیجه با وزارت کشور وارد مذاکره شدیم و توافقنامه ای امضا شد مبنی بر این که وزارت کشور تا زمانی که این استانداردها تدوین نشده، بهره برداران شهربازی ها را ملزم کند با سازمان استاندارد برای ایمن سازی شهربازی ها همکاری کند، چون ما هنوز ابزار قانونی نداشتیم که بخواهیم به واسطه آن مالکان شهربازی ها را مجبور به رعایت استانداردهای ایمن سازی کنیم.

به این ترتیب قرار شد شرکت های بازرسی سازمان استاندارد برای بررسی تجهیزات شهربازی ها انتخاب شود، اما متاسفانه وزارت کشور برای اجرای این توافق نامه با سازمان استاندارد همکاری نکرد، در نتیجه تصمیم گرفتیم خودمان کار را پیش ببریم.

تدوین استانداردها تا سال 85 طول کشید و از ابتدای سال 87 استانداردهای شهربازی ها اعلام شد.

سنگ اندازی بخش خصوصی

اجباری شدن استاندارد شهربازی ها هرچند خبر خوشحال کننده ای برای مردم بود، اما در اجرا با مقاومت هایی از سوی برخی بهره برداران شهربازی ها (بخش خصوصی گرداننده شهربازی ها) مواجه شد.

به این ترتیب که برای بازرسی از هر شهربازی لازم بود مالک شهربازی هزینه این بازرسی را بپردازد تا بازرسی انجام شود و چون این مبلغ پرداخت نمی شد در نتیجه کار گره می خورد.

نتیجه این شد که به گفته رئیس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان ملی استاندارد ایران، قرار شد در سه ماهه آخر سال 89 بودجه ای از سوی سازمان استاندارد برای بازرسی اولیه از شهربازی ها اختصاص داده شود تا به این ترتیب کار شروع شود.

نیری معتقد است که این کار باعث ایجاد جهشی در موضوع بازرسی از تجهیزات شهربازی ها شد به طوری که تا سه ماهه آخر سال 87 فقط 500 وسیله شهربازی در کل کشور بازرسی شده بود که همه هم مردود اعلام شد، اما در سه ماهه آخر سال 89 بیش از سه برابر یعنی 1500 وسیله در شهربازی های کشور مورد بازرسی قرار گرفت، هرچند متاسفانه برخی از این وسایل آنقدر فرسوده بود که امکان این که بتوان در یک بازرسی آن را استانداردسازی کرد، وجود نداشت.

او می گوید: اما این بار سازمان استاندارد ابزار قانونی در اختیار داشت، بنابراین شروع کردیم به پلمب تجهیزات و به بهره برداران فشار آوردیم یا وسایل بازی را استاندارد کنید یا باید در شهربازی را پلمب کنید. این روندی است که از سال 87 تاکنون هم همچنان ادامه دارد.

البته این تنها کار سازمان استاندارد نبود، چراکه به موازات آن کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی نیز آغاز شد، کار این کمیته این بود که از همه بهره برداران و تولیدکنندگان تجهیزات شهربازی ها، نماینده وزارت کشور، شهرداری ها و سازمان پارک ها دعوت شد تا در این کمیته بررسی کنند کار استاندارد سازی شهربازی ها چطور باید دنبال شود.

نیری این را هم می گوید که در سال های اخیر، همکاری شهرداری ها با سازمان استاندارد امیدوارکننده شده است، سازمان استاندارد از شهرداری ها خواسته است برای صدور مجوز احداث شهربازی ها، متقاضیان را ملزم کنند که با سازمان استاندارد برای خرید و نصب تجهیزات ایمن و استاندارد در تعامل باشند.

بازرسی های سالانه و دوره ای از شهربازی ها

از سال 87 تاکنون که استاندارد شهربازی ها اجباری اعلام شد، فرآیند اجرای استاندارد تجهیزات شهربازی ها کاملا برون سپاری شده است، به این ترتیب شرکت های بازرسی از سوی سازمان استاندارد، گزینش و انتخاب می شوند که با اعزام به شهربازی ها وضع ایمنی تجهیزات شهربازی ها را بازرسی و گزارش این بازرسی را به سازمان استاندارد ارائه می کنند.

نیری درباره شیوه بازرسی ها توضیح می دهد: پس از این که کار بازرسی تجهیزات شهربازی از سوی شرکت های بازرسی انجام شد در صورت تائید ایمنی تجهیزات نصب شده در شهربازی، گواهی یکساله ایمنی برای آنها صادر می شود، عمر این گواهی یکساله است، اما نه به آن معنا که در این مدت بررسی وضع تجهیزات به حال خود رها شود پس در این مدت دستگاه ها و وسایل بازی هر سه ماه یکبار مورد بازدید دوره ای قرار می گیرد و نتیجه کار به سازمان استاندارد باید گزارش شود.

نوشدارو پس از مرگ سهراب

بازرسی و کنترل تجهیزات شهربازی ها پس از نصب و در حال بهره برداری، مصداق نوشدارو پس از مرگ سهراب است.

این گفته رئیس کمیته استانداردسازی مراکز تفریحی سازمان استاندارد ایران است که معتقد است فرآیند استانداردسازی باید از مرحله طراحی و تولید وسایل و دستگاه های بازی انجام شود و در صورتی که این مراحل بدرستی پیش رفت، بازرسی در مرحله بهره برداری هم روی غلتک خواهد افتاد.

نیری اشاره می کند با وجود این که دو سال است موضوع استانداردسازی تجهیزات شهربازی ها به طور جدی پیگیری می شود، اما هنوز مقاومت هایی از سوی بهره برداران شهربازی ها (بخش خصوصی) وجود دارد به طوری که برخی گردانندگان شهربازی ها حاضر به هزینه کردن برای استانداردسازی شهربازی ها نیستند، آنها ممکن است به بهانه های مختلف مانند نداشتن پول کافی زیر بار تعویض تجهیزات نروند، اما جان شهروندان موضوعی نیست که بشود از آن سرسری گذشت.

جام جم / پوران محمدی