زلزله تکرارشدنی است، مقاوم سازی را جدی بگیریم

زمین هر بار امتحانی سخت می گیرد و ما دوباره دوباره در این امتحان مردود می شویم. زمین امتحان می گیرد تا ما درس بگیریم اما از آنجایی که ما در درس «پیشگیری»، دانش آموزان خوبی نیستیم، ترجیح می دهیم تا شانس خود را در واحد درسی دیگری به نام «درمان» امتحان کنیم که بدون شک این کار برای ما هزینه گزافی هم در بر خواهد داشت.

انگار شنیدن آمار میزان خسارت ها بعد از وقوع هر زلزله به امری عادی بدل شده است چرا که با گذشت تنها چند روز از این حادثه طبیعی تلخ، بررسی و رفع عواملی که عمق صدمات را بیشتر می کند، کم رنگ شده و یا به دست فراموشی سپرده می شود.

بافت فرسوده با ساختمان های قدیمی که از استحکام کافی برخوردار نیستند مهم ترین عاملی است که میزان خسارت های حوادثی مثل زلزله را افزایش می دهد اما متاسفانه مقاوم سازی این بافت به عنوان راهکاری که می تواند درصد زیادی از تلفات جانی و مالی را در چنین مواقعی کاهش دهد، تنها چند صباحی موضوع صحبت مسئولان و سوژه  گزارش ها و اخبار رسانه ها می شود.

سرعت دادن به روند کند احیای بافت فرسوده یک الزام است

ضرورت بازسازی بافت فرسوده و مقاوم سازی ساختمان ها مسئله ای نیست که قابل مناقشه باشد اما سرعت دادن به روند کند احیای آن، مسئله ای است که باید بیشتر از این ها مورد توجه قرار گیرد.

در کل کشور 72 هزار هکتار بافت فرسوده وجود دارد که این میزان بافت فرسوده در 471 شهر کشور واقع شده است. قم نیز از جمله مناطقی است که 2000 هکتار بافت فرسوده دارد و بر اساس اعلام کارشناسان 32 درصد از واحدهای مسکونی قم بالغ بر 50 هزار و 530 واحد مسکونی و 50 درصد واحدهای اقامتی و اداری بالغ بر 200 واحد دولتی و اداری در این محدوده واقع شده و جمعیتی بالغ بر 400 هزار نفر را در خود جای داده است.

به گفته مدیر عامل شرکت عمران معصومیه، تلاش در جهت احیا و نوسازی محدوده بافت فرسوده شهر قم از سال 85 به صورت جدی تر دنبال و در این راه گام های موثری هم برداشته شده است.

اما علی رغم کارهایی که تاکنون صورت گرفته است آنچه ظاهر امر نشان می دهد، روند کند این بازسازی هاست.

مدیر عامل شرکت عمران معصومیه در این خصوص تصریح کرد: همانطور که می دانید صحبت از دو هزار هکتار بافت فرسوده است که وسعت زیادی داشته و در برنامه های کوتاه مدت نمی توان به بهسازی آن امیدوار بود.

بازسازی بافت فرسوده قم مستلزم برنامه ریزی جامع،‌ دقیق و بلند مدت است

محسن منتظران معتقد است بازسازی بافت فرسوده قم مستلزم برنامه ریزی جامع،‌ دقیق و بلند مدت است که با اراده قوی و فعالیت شبانه روزی مسئولان امر می توان به اجرای آن امید بست.

اما سال هاست می گوئیم و می شنویم احیای این بافت قدیمی عزم همگانی مردم و مسئولان را طلب می کند، باید دید در عمل تا چه اندازه این گفته به واقعیت نزدیک شده است و عدم استقبال سرمایه گذاران در بازسازی بافت فرسوده چیست، منتظران در این خصوص می گوید: در بافت های فرسوده معضلات و مشکلات فراوانی وجود دارد که به سختی کار بازسازی در این منطقه می افزاید.

مدیر عامل شرکت عمران معصومیه به عدم وجود معابر مناسب، نبود بضاعت مالی در ساکنین بافت فرسوده جهت همکاری در نوسازی منطقه،‌ وجود افراد سالخورده که وابستگی زیادی به محل و منزل خود دارند، عدم روحیه مشارکت در سرمایه گذاری و ... به عنوان عوامل دخیل در روند کند احیای این بافت اشاره می کند و ادامه می دهد: این عوامل موجب می شود تا سرمایه گذاران کمتر بتوانند در این بافت ها به راحتی سرمایه گذاری کنند.

البته تاکنون برای جلب نظر سرمایه گذاران و ساکنان بافت فرسوده مشوق هایی در جهت مشارکت در بازسازی این مناطق، از سوی سازمان ها و نهادهای شهر قم در نظر گرفته شده است که منتظران در این باره می گوید: تخفیف صد در صدی عوارض پروانه ساختمانی در حد تراکم در بافت های فرسوده توسط شهرداری، تخفیف 20 درصدی هزینه های نظام مهندسی در تهیه نقشه و نظارت و نیز اعطای تسهیلات وام  300 میلیون ریالی به ازای هر واحد مسکونی که در این مناطق احداث می شود،‌ از جمله این مشوق هاست.

سکونت 50 هزار خانوار در بافت فرسوده قم

منتظران اضافه می کند: در همین راستا شرکت عمران معصومیه نیز به عنوان متولی بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده استان قم در چند سال اخیر، تاکنون به تعداد 7738 واحد مسکونی در بافت های فرسوده، وام واگذار کرده است که البته این تعداد نسبت به کل واحدهای موجود در این محدوده که بالغ بر پنجاه هزار خانوار است، قابل توجه نیست.

وی همچنین تاکید می کند: عدم توان مالی در پرداخت اقساط و عدم تأمین تتمه منابع مالی جهت ساخت، از جمله مهمترین دلایلی است که این کار را با روندی کند رو به جلو می برد.

مدیر عامل شرکت عمران معصومیه در واکنش به این صحبت که با این روند کند بازسازی شاید احیای بافت فرسوده قم یکصد سال طول بکشد و تا آن موقع شاید تمام واحدهای مسکونی فعلی به بافت فرسوده تبدیل شده باشند، گفت: روند بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده مستلزم عزم همگانی دستگاه های اجرایی و دولتی، همچنین مشارکت و همیاری مردم است تا بتوانیم شاهد رشد سریعتر و با کیفیت بافت های ناکارآمد باشیم، آنچه مهم است، بایستی خود مردم با نظارت، پشتیبانی مادی و معنوی و همکاری دولت نسبت به نوسازی و احیای ساختمان های قدیمی و فرسوده اقدام نمایند.

توسعه شهرک‌های جدید یا بازسازی بافت‌های فرسوده

در این میان که برخی از هزینه های احیای بافت فرسوده می گویند، عده ای دیگر معتقدند بازسازی این بافت بسیار کم هزینه تر از ساخت شهرک های جدید است و به دلیل ارزش معنوی و فرهنگی که بافت قدیمی شهر قم برای ساکنان آن دارد، بهتر است دولت بودجه های خود را برای احیای این مناطق هزینه کند چرا که این کار بسیار به صرفه تر از توسعه شهرک های جدیدالاحداث خواهد بود.

در این خصوص رئیس شورای اسلامی شهر قم بر ارزش بافت قدیمی قم صحه می گذارد و می گوید: وجود بافت های فرسوده شهری از معضلات مهم شهرهاست، اما در گذشته بافت های فرسوده باارزش ترین مکان های شهر محسوب می شدند که امروز به دلیل فرسودگی به مکان هایی بدون ارزش اقتصادی بالا و خالی از سکنه تبدیل شده است.

حجت الاسلام سید محمد آتش زر همچنین معتقد است: در مقابل ایجاد شهرک پردیسان، اگر برای نوسازی بافت فرسوده هزینه می شد؛ علاوه بر کاهش هزینه و زمان، دیگر نیازی به تهیه و توسعه حمل و نقل عمومی برای انتقال افراد به خارج شهر نبود.

وی با بیان اینکه شهر باید عمودی توسعه یابد نه افقی، تصریح می کند: به جای توسعه شهرک ها و افزایش خدمات در خارج شهر، باید بافت های فرسوده شهر احیا و نوسازی می شد و این مهم امکان پذیر خواهد بود.

اما مدیر عامل شرکت عمران معصومیه معتقد است: هسته مرکزی شهر به عنوان قلب تپنده شهر عمل می کند و در قم با توجه به وجود بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) ضرورت توجه به این محدوده، بیش از پیش احساس می شود.

محسن منتظران توسعه اصولی شهرک های جدید را معقول می داند و اضافه می کند: حضور بیش از دوم میلیون زائر در سال گواه این است که ما در کنار توجه به توسعه صحیح شهرک هایی مانند پردیسان باید به مشکلات،‌ معضلات و ساماندهی بافت های فرسوده قم نیز توجه ویژه داشته باشیم.

منتظران تاکید می کند: شهر قم به عنوان ام القرای جهان اسلام و هویت انقلاب اسلامی ایران است که باید به آن رسیدگی ویژه و بیش از پیش شود.

البته باید توجه داشت بافت های فرسوده شهری علاوه بر عدم استحکام بناهای آن در برابر وقوع حوادث غیرمترقبه و طبیعی، از خدمات و امکاناتی از جمله امنیت اجتماعی در حد قابل قبول، فضای سبز شهری، دسترسی آسان به دیگر مناطق شهر و بهره مندی از امکانات امدادی مناسب در زمان وقوع حادثه و ... کم بهره و یا حتی بی بهره هستند که بازسازی این محدوده می تواند در مجموع به افزایش رفاه عمومی ساکنان آن منجر شود.(مهر)