تعطیلات فقط دور هم خوش می‌گذره

وقتی بچه‌ها از درس و دانشگاه‌شان می‌گویند، پدر و مادر هم از آنها عقب نمی‌مانند و درباره خاطرات خوش روزهای تحصیل‌شان حرف می‌زنند تا این گفت‌وگوی شیرین و لذتبخش مدتی ادامه پیدا کند.

صحنه دوم: فرزند کوچک‌تر در اتاقش نشسته و اصلا حاضر نیست حتی چند دقیقه‌ای از کنار رایانه شخصی‌اش بلند شود. برادرش هم حسابی مشغول کار است؛ کار نصب برنامه‌ای جدید روی گوشی تلفن همراهش. هر یک از آنها داخل اتاقشان هستند و هیچ کاری با دنیای بیرون ندارند. انگار نه انگار که پدر و مادری هم داخل آن خانه هستند و این روزهای تعطیل، فرصتی است برای بودن کنار آنها! البته از حق نگذریم، والدین هم خیلی از این شرایط ناراحت نیستند.

مادر که دائم با گوشی تلفن همراهش سرگرم است و پیامک‌هایی که رد و بدل می‌شود و پدر هم چشمش را لحظه‌ای از صفحه تلویزیون برنمی‌دارد، مبادا صحنه‌ای از مسابقه‌های فوتبال را از دست بدهد.

زندگی ما صحنه‌های مختلفی دارد؛ صحنه‌هایی که خودمان خالق‌شان هستیم و می‌توانیم آنها را تغییر دهیم تا روزهای بهتری را تجربه کنیم. این دو نوع صحنه را هم همه ما می‌شناسیم؛ صحنه اول که در آن هنوز روابط خانوادگی برای افراد ارزشمند است و صحنه دوم که اعضای خانواده‌ در تکنولوژی غرق شده‌اند و یادشان رفته است این فناوری‌ها باید در خدمت‌شان باشد نه آنها در خدمت تکنولوژی!

حالا چه قبول کنید و چه نه، خیلی از خانواده‌ها این‌طور رفتار می‌کنند و حسابی درگیر مسائل زندگی مدرن این دوران شده‌اند. خانم مرادی که دل خوشی از این وضع ندارد، می‌گوید: یاد آن روزها بخیر که نه موبایلی بود و نه رایانه‌ای. حالا این جوان‌ترها را نمی‌توانیم یک دل سیر ببینیم از بس ‌ دائم سرشان با این لوازم گرم است.

رضا که 37 سال دارد و نوه خانم مرادی است، نظر دیگری دارد. او می‌گوید: اتفاقا این‌طور خیلی بهتر است. همه به‌دیدن هم می‌آیند و به کارهای‌شان هم می‌رسند، یعنی با همین گوشی کوچک و ساده از خانه مادربزرگم هم می‌توانم ایمیل‌هایم را ببینم، جواب‌شان را بدهم و حال و احوالی از همکاران و دوستانم بپرسم. کاری که شاید در روزهای عادی و کاری واقعا برایم مقدور نباشد.

تعطیلات را غنیمت بشمارید

«آخ که چقدر تعطیلات خوش می‌گذره»، یک روز و دو روز هم ندارد و هرقدر باشد، باز هم شیرین است و لذتبخش. البته وقتی از افراد مختلف بپرسید تعطیلات برای چیست، جواب‌های متفاوتی از آنها خواهید شنید. گروهی می‌گویند تعطیلات فرصتی است برای استراحت، عده‌ای هم اعتقاد دارند در روزهای تعطیل می‌توان به کارهای نیمه‌تمام رسیدگی کرد. بعضی‌ها نیز براین باورند که تعطیلات با روزهای عادی چندان تفاوتی ندارد و باز هم باید کار کرد.

اینها همه در حالی است که از نظر متخصصان، تعطیلات فرصتی فوق‌العاده برای باهم بودن است. دکتر لیلا اژده‌فر، مشاور خانواده نیز ضمن تائید این مطلب به «جام‌جم‌» می‌گوید: با توجه به درگیری‌های روزمره انسان در این دوران و حجم کارهایی که باید انجام شود، تعطیلات یکی از بهترین‌ فرصت‌ها برای بودن کنار یکدیگر است. حالا که زندگی ما با گذشته تفاوت پیدا کرده و لازم است افراد خانواده، ساعات زیادی را مشغول کار باشند، مسلما مدت زمانی که کنار دیگر اعضای خانواده سپری می‌شود نیز بسیار کمتر از گذشته شده است. بنابراین نباید فراموش کنیم روزهای تعطیل، شانسی برای بودن کنار دیگر عزیزان و لذت بردن از حضور آنهاست.

به گفته این مشاور، تک‌تک اعضای خانواده با استفاده از این فرصت باید احساسات خوب‌ و زیبا را در وجودشان پرورش دهند و سعی کنند با توجه به این‌که در دیگر روزهای سال فرصت محدودی برای برقراری ارتباط با دیگران دارند، در این روزها ارتباطات‌‌شان را افزایش دهند، چون همین ارتباط‌های خانوادگی می‌تواند تاثیری فوق‌العاده بر پالایش روان افراد داشته باشد.

دنیای یکدیگر را کشف کنید

تماشای آسمان آبی، وزش نسیمی مطبوع و دلچسب و شنیدن صدای چهچهه پرندگان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد است که شاید فقط در فصل زیبای بهار بتوان آن را حس کرد، اما خیلی‌ها این فصل زیبا و دوست‌داشتنی را هم براحتی از دست می‌دهند و آن را با کار و مشغله‌های روزمره پر می‌کنند.

با این حال بهتر است در فصل زیبای بهار بیش از پیش از حواس پنجگانه خود استفاده کرده و با جمع‌شدن کنار دیگر افراد خانواده، حس بهتری را تجربه کنید. دکتر اژده‌فر ضمن بیان این مطلب یادآور می‌شود: با گذشت یک سال، افکار و نظرات افراد نیز تغییر می‌کند. پس بهتر است در تعطیلات عید بیشتر دور هم جمع شوید و با هم صحبت کنید تا با نظرات دیگر اعضای خانواده هم آشنا شوید.

بنابراین تعطیلات سال نو می‌تواند فرصتی باشد برای نزدیک‌شدن به یکدیگر و کسب اطلاعات درباره نظرات و ایده‌های دیگر افراد خانواده.

به گفته وی، باید بیاموزیم از تمام این روزها و مراسمی که داریم‌ نهایت استفاده را ببریم و روح و روان‌مان را پرورش دهیم.

دکتر اژده‌فر می‌افزاید: اولین مرحله‌ زندگی که از بدو تولد انسان آغاز می‌شود و شکل می‌گیرد، مرحله اجتماعی‌شدن است و پس از آن نوبت به پیشرفت مراحل جسمی، روانی و روحی می‌رسد. به بیان دیگر، اگر مرحله اجتماعی‌شدن به درستی و به شکلی کامل پیش نرود، بقای انسان هم به خطر می‌افتد.

با این توضیحات مشخص می‌شود علاقه اجتماعی یک نیاز ذاتی برای بقای بشر است که از بدو تولد نیز در همه انسان‌ها وجود دارد. بنابراین یکی از تکنیک‌های موثر در خانواده درمانی از نظر دکتر اژده‌فر، انجام مراسم همراه با دیگر اعضای خانواده است؛ به این معنا که توصیه می‌شود خانواده‌هایی که احساس می‌کنند از یکدیگر دور شده‌اند، تعطیلات و مراسم خاص را بیشتر با هم باشند و از این مدت برای بهبود روابط‌شان کمک بگیرند.

به گفته وی، زمانی که تمام اعضای خانواده دورهم جمع می‌شوند و یک کار مشترک را ‌ با هم انجام می‌دهند، نه‌تنها هماهنگی بیشتری با یکدیگر پیدا می‌کنند و نقاط مشترک‌شان بیشتر می‌شود، بلکه دنیای یکدیگر را نیز بهتر می‌شناسند.

تکنولوژی خوب است، اگر...

هیچ‌کس منکر امکانات و ویژگی‌های مثبت رایانه و تلفن همراه نیست. هیچ‌کس نمی‌گوید اگر تلویزیون نبود، مردم زندگی بهتری را تجربه می‌کردند و هیچ انسانی مزایای زندگی در این دوران را نادیده نمی‌گیرد، اما تمام این فناوری‌ها اگر به درستی مورد استفاده قرار نگیرد، می‌تواند تاثیراتی ناخوشایند بر زندگی ما داشته باشد البته آن‌طور که دکتر اژده‌فر می‌گوید بسیاری از افراد نقش تکنولوژی را در زندگی این دوران نادیده می‌گیرند و نمی‌دانند این موضوع تا چه حد بر زندگی آنها و تربیت فرزندان‌شان تاثیر می‌گذارد.

هرچه زندگی بیشتر به سمت ماشینی‌شدن پیش می‌رود و فناوری‌ها بیشتر روی زندگی بشر سایه می‌اندازد، شرایط زندگی هم تغییر می‌کند. مثلا کم‌تحرکی یکی از معایب حضور تکنولوژی در زندگی امروزی است که به گفته این مشاور خانواده می‌تواند موجب بروز بیماری‌های جسمی و در نتیجه مشکلات روحی ـ روانی متعددی شود. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از رایانه، اینترنت، تلفن همراه و... موجب منزوی‌شدن افراد‌ می‌شود.

البته خیلی‌ها می‌گویند به کمک اینترنت، روابط انسان‌ها بیشتر و قوی‌تر‌ می‌شود، ولی وی بر این باور است تجربه حضور در کنار دوستان و آشنایان باید واقعی باشد تا بتواند بهداشت روان فرد را حفظ کرده و افزایش دهد.

وی می‌افزاید: تمام انسان‌ها به نوازش‌های کلامی و غیرکلامی احتیاج دارند و توصیه می‌شود زمانی که افراد می‌خواهند با کلام و گفتارشان از یکدیگر تعریف کنند، ارتباط چشمی و حضور فیزیکی را نیز فراموش نکنند.

استفاده از حس لامسه در عشق ورزیدن و ابراز محبت نیز موضوع مهم دیگری است که دکتر اژده‌فر به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر تمام حواس به صورت واقعی مورد استفاده قرار گیرد و در فضای مجازی نباشد، می‌تواند موجب بهبود بهداشت روان افراد ‌شود.

دیدوبازدیدهای عید؛ خوب است یا نه؟

یک روز این خانواده به دیدن اقوام و دوستان می‌روند و فردا قرار است بقیه به دیدن آنها بیایند. کاری که شاید در گذشته‌ای نه‌چندان دور در طول سال هم بارها ‌ انجام می‌شد، اما امروز فقط به روزهای تعطیل عید محدود شده و به همین دلیل بعضی افراد تصور می‌کنند انجام آن، کار بیهوده‌ای است.

اما همین دید و بازدیدهای عید، به گفته دکتر اژده‌فر موجب افزایش میزان ارتباط افراد با یکدیگر شده و در نتیجه می‌تواند حس بهتری را به انسان منتقل کند. پس حالا که فرصت نداریم در طول سال به دوستان و آشنایان سری بزنیم و حال‌شان را بپرسیم، خوب است این روزها را از دست ندهیم. البته نکته مهم دیگر این است که به کمک این رفت‌وآمدها می‌توانیم با قسمتی از هویت خود نیز ارتباط برقرار کنیم. چراکه بخشی از هویت انسان در ارتباط با اطرافیانش شکل گرفته است و با برقراری ارتباط با آنها می‌توانیم به این بخش از هویت خود دست پیدا کنیم.

به گفته این مشاور خانواده، در دنیای امروزی مواردی مانند نبود برنامه‌ریزی صحیح، تجربه فضاهای مجازی و جایگزینی نامناسب آنها به جای تجارب واقعی و ارزشمند زندگی باعث شده است همه چیز رنگ و بوی غیرواقعی به خودش بگیرد و در نتیجه ارتباطات واقعی کمتری را تجربه می‌کنیم.

نیلوفر اسعدی بیگی / جام جم