پرونده آلودگی هوا امروز در مجلس ورق می‌خورد

آنها می‌گویند هر چه مصوبه و آیین‌نامه تاکنون با هدف کاهش آلودگی هوا به تصویب رسیده راه به جایی نبرده و حالا دیگر وقت آن رسیده تا قانون محکمی برای کاهش آلودگی هوا در مجلس به تصویب برسد؛ قانونی که در آن مسئولیت دستگاه‌های متولی در موضوع آلودگی هوا مشخص شود تا دیگر هیچ سازمانی نتواند به این راحتی‌ها از اجرای وظایف خود در پرونده آلودگی هوا شانه خالی کند.

این طرح که از سوی 59 نفر از نمایندگان مجلس ارائه شده، قرار است امروز با اولویت در صحن علنی خانه ملت مطرح ‌شود، مجلسی‌ها امیدوارند این طرح پس از تصویب ملاک عمل تمام دستگاه‌های متولی در آلودگی هوا شود.

عضو فراکسیون محیط زیست مجلس در گفت‌وگو با فارس در این باره می‌گوید: از آنجا که حیاتی‌ترین عنصر موردنیاز برای زندگی هر انسان هوای سالم و پاک است و با توجه به این ‌که سالانه حدود 5000 نفر بر اثر مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند،‌ بنابراین لازم است هر چه سریع‌تر راهکاری موثر برای جلوگیری از تشدید آلودگی هوا ارائه شود.

کمال‌الدین پیرموذن تاکید می‌کند: به منظور کاهش آلودگی هوا بخصوص در هشت کلانشهر کشور و نیز از میان بردن ریزگردها در 25 استان کشور که نای نفس کشیدن شهروندان را بریده است، طرح دوفوریتی کاهش آلودگی هوا امروز در صحن علنی مجلس بررسی می‌شود.

مصوباتی که روی کاغذ ماند

چرا یک طرح جدید؟ نگاهی کوتاه به پرونده پانزده ساله آلودگی هوا نشان می‌دهد، چه در برنامه جامع کاهش آلودگی هوا مصوب سال 79 مجلس و همچنین مصوبه سال گذشته دولت که با موضوع کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها و بخصوص پایتخت به تصویب رسید، متاسفانه بسیاری از بندهای این مصوبات روی کاغذ باقی ماند و رنگ اجرا به خود ندید.

هم‌اکنون تمام خودروهای داخلی بر مبنای استاندارد یورو2 تولید می‌شود و باید از اول سال 91 بتدریج یورو 4 را شروع می‌کردند، اما این اتفاق نیفتاد و دو شرکت خودروساز داخلی ما هنوز خودروهای تولیدی خود را بر مبنای استاندارد یورو 2 تولید می‌کنند و اخیرا دو شرکت خودروساز هم مکاتباتی با وزیر داشته‌اند که در آن خواستار لغو مصوبه تولید یورو 4 شده‌اند.

روند خروج خودروهای فرسوده نیز نمونه دیگری از بندهای گنجانده شده در آیین‌نامه کاهش آلودگی هواست، پس از جشنی که برای خروج یک میلیون خودروی فرسوده برگزار شد، مدتی طولانی در این عدد متوقف ماندیم و حالا هم در خوشبینانه‌ترین وضع تا امروز فقط یک میلیون و 300 هزار دستگاه خودرو در کشور از رده خارج شده است.

در خوشبینانه‌ترین حالت فقط در پایتخت 500 هزار خودروی مشمول سن فرسودگی تردد می‌کند که دارای مصرف بالای سوخت و آلایندگی بسیار زیاد است.

عضو فراکسیون محیط زیست مجلس نیز با یادآوری این موضوع می‌گوید: آیین‌نامه قبلی کاهش آلودگی هوا برنامه تقریبا جامعی بود، اما به دلیل این ‌که همکاری میان‌بخشی در آن پررنگ نبود و در کاهش آلودگی هوا، توسعه سهم سیستم حمل و نقل عمومی،‌ گسترش فضای سبز، تعویض کاتالیست خودروها، ارتقای سطح استاندارد سوخت و نیز ساماندهی 3000واحد صنعتی آلاینده در هشت کلانشهر کشور نتوانست موثر واقع شود، طرح جدیدی از سوی نمایندگان مجلس در این زمینه طرح شده است.

برای نمونه براساس این آیین‌نامه قرار بود سوخت مطابق با استاندارد بالا در شش پالایشگاه کشور تولید شود که این موضوع تاکنون اجرایی نشده است.

البته شاید این گفته پیرموذن کمی تا نقطه ایده‌آل فاصله داشته باشد، اما به هر حال او و دیگر اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس امیدوارند قانون جدید حداقل دستگاه‌های متولی آلودگی هوا را بیش از گذشته ملزم به اجرای بندهای این قانون کند.

پیدا کنید متولی آلودگی هوا را

15 سال از اولین آیین‌نامه‌ای که برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها تدوین شد می‌گذرد، آیین‌نامه‌ای که در آن 18 سازمان و دستگاه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در پرونده آلودگی هوا مسوول شناخته شدند، اما با گذشت این سال‌ها هنوز هم وقتی پای وظایف دستگاه‌های مسوول در آلودگی هوا پیش کشیده می‌شود، سازمان‌های متولی خود را کنار کشیده و مسئولیت را به‌دوش دیگری می‌اندازند.

طرح جدید کاهش آلودگی هوای کلانشهرها در حالی قرار است امروز در صحن علنی مجلس بررسی شود که پیشنهاددهندگان این طرح امیدوارند با تصویب آن به‌صورت یک قانون، مهم‌ترین نقطه ضعف مصوبات و آیین‌نامه‌های قبلی که مشخص نبودن وظایف هر یک از دستگاه‌های مسئول بود، برطرف شود.

این همان موضوعی است که عضو دیگر فراکسیون محیط زیست مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به آن می‌گوید: متاسفانه تاکنون هیچ سازمان و دستگاهی مسوولیت رسیدگی به‌معضل آلودگی هوا و راهکارهای حل آن را نپذیرفته است، اما باتصویب قانون جدید قطعا سهم و وظایف هر یک از دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با آلودگی هوا کاملا مشخص و تعیین خواهد‌شد.

مهدی سنایی، قرار گرفتن وضع آلودگی هوای کلانشهرها در شرایط بحرانی را دلیل بررسی این موضوع در قالب یک طرح دوفوریتی در صحن علنی مجلس دانست و گفت: بررسی شرایط بحرانی آلودگی هوا در مجلس هشتم نیز مطرح شده بود، اما به‌دلیل برخی ناهماهنگی‌ها بین سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که هریک به نوعی مرتبط با موضوع آلودگی هوا بودند، آیین‌نامه‌ها و مصوباتی که در دوره‌های گذشته برای کاهش آلودگی هوا به‌تصویب رسیده بود، در اجرا نیمه‌کاره متوقف شد.

سنایی نقش سازمان محیط زیست را به عنوان متولی اصلی در موضوع آلودگی هوا جدی دانسته و تصریح می‌کند: وقتی این سازمان در حد یک معاونت اجرایی در دولت مطرح می‌شود، طبیعی است که باید به‌طور جدی هم در موضوع آلودگی هوا وارد عمل شود و در زمینه اقدامات انجام شده یا کم‌کاری‌های احتمالی نیز پاسخگوی انتظارات مردم باشد.

به گفته عضو فراکسیون محیط زیست مجلس، قطعا پس از تصویب نهایی، این قانون در برنامه بودجه لحاظ خواهد شد تا با ردیف‌های بودجه‌ای که برای اجرای برنامه‌های آن در نظر گرفته شده، بتوان به ضمانت اجرایی بندهای این قانون امیدوارشد.

انتقاد از کم‌کاری دولت در آلودگی هوا

«دولت آنچنان که باید در اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا جدی نیست» این گفته مشاور زیست محیطی شهردار تهران و عضو کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران بوده که معتقد است: دیگر از مصوبه و آیین‌نامه کاری ساخته نیست و تنها راهکار جدی و عملی برای کاهش آلودگی هوا، داشتن یک قانون محکم‌است.

وحید نوروزی که از پیشنهاددهندگان این طرح جدید است در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: تجربه تلخ سال‌های اخیر نشان داده تا زمانی که برنامه‌های آلودگی هوا در قالب مصوبه و آیین‌نامه مطرح شود گرهی از مشکل آلودگی هوا باز نخواهد کرد.

او از این ‌که دولت خود را متعهد به اجرای مصوبات و آیین‌نامه‌های کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها و بخصوص پایتخت نمی‌داند، انتقاد کرده و امیدوار است با تصویب قانون محکمی در مجلس برای کاهش آلودگی هوا، این نقص برطرف شده تا دولت نیز مکلف به اجرای بی‌چون و چرای این قانون شود. توسعه حمل و نقل عمومی، افزایش کیفیت سوخت و خودروهای تولید داخل سه موضوعی است که به گفته نوروزی در طرح جدید کاهش آلودگی هوا که امروز قرار است به‌صورت دوفوریت در مجلس مطرح شود، مورد تاکید قرار گرفته است.

عضو کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران به نکته مهم دیگری نیز اشاره می‌کند، این‌ که باید پس از تصویب نهایی، این قانون به بودجه کشور وصل شود تا مشکلی برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای راهکارها و برنامه‌هایی که در قانون جدید کاهش آلودگی هوا پیش‌بینی شده وجود نداشته باشد و اگر این اتفاق نیفتد این قانون هم مانند مصوبات و آیین‌نامه‌های قبلی محکوم به شکست خواهد بود.

نمایندگان مجلس در حالی امیدوارند با تصویب طرح جدید خود مصوبات آلودگی هوا در کلانشهرها را یک گام به اجرا نزدیک‌تر کنند که باید دید آیا این بار می‌توان به اجرایی شدن مصوبات مجلس امیدوار بود یا این طرح نیز به سرنوشت مصوبات و آیین‌نامه‌های قبلی کاهش آلودگی هوا دچار خواهد شد.

پوران محمدی - گروه جامعه