حمله «شب‌پره‌ها» به مزارع گوجه‌فرنگی بوشهر

گوجه‌فرنگی یکی از محصولات کشاورزی استان بوشهر است که در 14 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی این استان در شهرستان‌های دیر، کنگان، دشتی، دشتستان و جم با تولید سالانه 600 هزار تن محصول، افزون بر ایجاد اشتغال، این استان جنوبی را به قطب اول کشور در تولید گوجه‌فرنگی در فصل زمستان تبدیل کرده است؛ عنوانی که مسلما امسال به این استان تعلق نمی‌گیرد، زیرا هجوم آفت مینوز پروانه مجالی به برداشت انبوه این محصول در بوشهر همچون سال‌های گذشته نخواهد داد.

این آفت با حمله به برگ‌ها و انشعابات ساقه‌ها و همچنین ورود لاروهای جوان آن در زمان تغییر رنگ محصول، به صورت تاولی آنها را از بین برده و خسارت‌های زیادی به بار می‌آورد.

این آفت نخستین بار در زمستان سال 89 در مزارع گوجه‌فرنگی استان بوشهر ردیابی شد و از آن زمان مبارزه جدی و فراگیری با آن صورت نگرفت، به طوری که امسال و در آستانه برداشت زمستانه این محصول، حجم زیادی از این محصول در مزارع را از بین برده و کشاورزان را متحمل خسارات فراوانی کرده است.

رئیس‌ هیات‌مدیره نظام صنفی کشاورزی استان بوشهر با ذکر این نکته که آفت «شب‌پره مینوز» در ماه‌های پایانی سال گذشته در مزارع گوجه‌فرنگی جنوب استان بویژه شهرستان دیر پدیدار شد و در فصل برداشت امسال خسارت بالایی به کشاورزان وارد کرد، به جام‌جم می‌گوید: خسارت‌ها به حدی است که محصول حدود 60 درصد مزارع به دلیل آفت‌زدگی مشتری‌پسند نیست و گوجه‌کاران رغبتی به چیدن و برداشت آنها نداشته و محصولات را به حال خود روی زمین رها کرده‌اند.

علی کرمی که خود یکی از کشاورزان بوشهری است، می‌افزاید: سال گذشته از پنج هکتار زمین کشاورزی، 275 تن گوجه‌فرنگی برداشت کردیم، اما امسال باوجود این‌که بیش از یک میلیارد ریال برای ساخت استخر، آب‌شیرین‌کن و... هزینه کردیم، به دلیل آفت‌زدگی در ده هکتار سطح زیرکشت تنها 20 تن گوجه‌فرنگی برداشت شد.

وی مقابله با آفت مینوز بدون یاری سازمان جهادکشاورزی استان را خارج از توان گوجه‌کاران می‌داند و می‌گوید: هفت سال خشکسالی مداوم و کاهش نزولات آسمانی در استان بوشهر، کشاورزان را ناگزیر کرد برای تامین آب مورد نیاز مزارع خود از طریق اخذ وام‌های کلان و بعضا تا سقف 500میلیون تومانی به حفر چاه‌های آبی و خرید و نصب پمپ مبادرت کنند. کرمی با بیان این‌که تنها امید کشاورزان برای بازپرداخت اقساط وام خود، سود حاصل از فروش محصول گوجه‌فرنگی است، خاطرنشان می‌کند: اما با شیوع این آفت، امید کشاورزان به یاس تبدیل و بیم ناشی از ناتوانی در بازپرداخت معوقات بانکی، فشار زیادی بر آنها وارد کرده است.

در همین حال مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، جدی نگرفتن آفت توسط گوجه‌کاران و انجام ندادن تمهیدات پیشگیرانه در جمع‌آوری بقایای گیاهان آلوده و انهدام شفیره و تخم آفت در سال گذشته برای جلوگیری از انتقال آن به سال بعد را دلیل عمده در انتشار این آفت می‌داند و می‌گوید: در نیمه دوم فروردین ماه امسال که هوا رو به گرمی گذاشت، کلونی آفت بوته‌های آلوده رها شده در کشتزارهای منطقه، بویژه در آبدان و دشتستان به صورت طغیانی منتشر و محصولات کشاورزان را نابود کرد.

عبدالحسین موسوی با اعلام این که مبارزه با آفت شب‌پره مینوز در 14هزار هکتار سطح زیر کشت استان، اعتباری بالغ بر 140میلیارد ریال نیاز دارد، می‌افزاید: با توجه به محدودیت منابع اعتباری جهاد کشاورزی، این سازمان به کارهای آموزشی و ترویجی بسنده کرده و معتقد است تنها با عزم همگانی و همکاری همزمان کشاورزان می‌توان در مبارزه با این آفت موفق بود.

وی با بیان این‌که تاکنون تنها کمتر از 10درصد بهره‌برداران مزارع گوجه در استان در مبارزه با آفت همکاری لازم را با این سازمان داشته‌اند، خاطرنشان می‌کند: در کنار آموزش‌های برگزار شده و همچنین نصب 6000 تله‌ نوری و فرمونی در مزارع، از ابتدای امسال 8000 لیتر انواع حشره کش نیمارین، بی‌تی و تله‌دلتا تحت نظارت 36 ناظر سبزی و صیفی سازمان جهادکشاورزی استان بوشهر توزیع شده و بزودی 25 ناظر جدید برای ارائه آموزش‌های لازم‌به بهره‌برداران اعزام می‌شوند.

اگرچه سازمان جهاد کشاورزی از حمایت و رسیدگی برای رفع مشکل آفت زدگی مزارع گوجه‌فرنگی سخن می‌گوید، اما کشاورزان معتقدند این حمایت‌ها کافی نبوده است.

در همین راستا رئیس هیات‌مدیره نظام صنفی کشاورزی استان بوشهر با انتقاد از سازمان جهادکشاورزی استان بوشهر در خصوص ناتوانی در مقابله با هجوم پروانه مینوز و با اشاره به این‌که این سازمان به آموزش کشاورزان در این زمینه اکتفا کرده است، خاطرنشان می‌کند: انتظار و توقع کشاورزان و گوجه‌کاران از متولیان امر در سازمان جهاد کشاورزی فراتر از آموزش صرف به کشاورزان است، در حالی که در همین راستا هم این سازمان نتوانسته بخوبی عمل کند.

کرمی تله‌های نوری توزیع شده توسط جهاد کشاورزی را بدون کارایی لازم می‌داند و با ناکافی خواندن سایر برنامه‌های این سازمان در انتخاب کود و سموم برای معرفی به کشاورزان می‌گوید: سازمان جهاد کشاورزی باید در تامین سم و نهاده‌ها دست کشاورزان را بگیرد و با فعال کردن کارشناسان خود برای اتخاذ شیوه مناسب مقابله با این آفت به یاری کشاورزان بشتابد، چرا که اگر بموقع در این زمینه چاره‌اندیشی نشود، آفت در کل منطقه بومی شده و در نتیجه تعداد بسیار زیادی از کشاورزان شغل خود را از دست خواهند داد و معیشت آنها به خطر می‌افتد.

وی درخصوص حمایت بیمه‌ای از این محصول در برابر آفت نیز یادآور می‌شود: شرکت‌های بیمه تنها به محصولاتی که در اثر سیل، تگرگ یا سرمازدگی به طور کامل و یکجا از بین بروند، پس از طی مراحل بسیار پیچیده و سختگیرانه، مبلغ ناچیزی به عنوان جبران خسارت پرداخت می‌کند و از بیمه گوجه‌فرنگی در مقابل آفت مینوز سر باز می‌زند.

علیرضا برازجانی / جام‌جم دشتستان