فرشتگان بیمار در وضعیت اورژانس

پس ضروری است که از یک‌سو والدین با نشانه شرایط اورژانسی در کودکانشان آشنا باشند تا بتوانند فرزندانشان را بسرعت و بموقع به مراکز درمانی برسانند و از سوی دیگر شرایط مطلوب در اورژانس مراکز درمانی و بیمارستان‌ها برای رسیدگی سریع و موثر فراهم باشد.

دکتر فرید ایمان‌زاده، فوق‌تخصص گوارش و کبد و معاونت آموزشی گروه اطفال دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: بیشتر کودکانی که به اورژانس‌های کشور مراجعه می‌کنند با مشکلات مغزی، تشنج، بیماری‌های تنفسی، شوک‌ (اختلالات خون‌رسانی) یا بیماری‌های حاد به آنجا مراجعه می‌کنند. آمار‌ها نشان می‌دهد که ایران دارای پنج میلیون و 600 هزار کودک زیر پنج سال و 18 میلیون کودک و نوجوان شش تا هجده ساله است که روی هم رفته حدود یک‌سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.در این میان شاخص مرگ کودکان در ایران نسبت به کشورهای منطقه بهتر است، اما در مقایسه با کشورهای صنعتی عقب هستیم.

وقتی صحبت از بیماری‌های اورژانسی در کودکان (بدو تولد تا شش سال) می‌شود، مهم‌ترین سوالی که به ذهن می‌رسد، این است که این بیماری‌ها با چه نشانه‌های اصلی و عمومی باید مورد توجه و پیگیری سریع از سوی والدین قرار بگیرد؟

دکتر ایمان‌زاده در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بیماری‌های قلبی مثل کبودی لب‌ها، خستگی زودرس، عرق‌کردن، تپش شدید قلب یا بیماری‌های تنفسی مثل تنفس تند، کبودی لب‌ها و فرورفتن عضلات بین‌دنده‌ای یا شوک مثل سرد‌شدن نواحی انتهایی بدن، بی‌حالی وتشنج از نشانه‌هایی هستند که حکایت از شرایط اورژانس (اضطراری) در کودک دارند. البته اگر کودک همراه با تب دچار تشنج نیز بشود، وضع خطرناک‌تر خواهد بود.

این فوق‌تخصص گوارش و کبد کودکان می‌افزاید: البته تب از شایع‌ترین علائمی است که در کودک باید مورد توجه قرار بگیرد، چراکه می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری خطرناک باشد. به بیان دیگر اگر حال عمومی کودک تب‌دار خوب باشد، مادر می‌تواند با توجه به شرایط کودک و با تماس با پزشک، داروهای تب‌بری مانند استامینوفن را به کودک بدهد، اما زمانی که تب کودک شدید است، والدین باید فرزندشان را به اولین مرکز درمانی نزدیک خود ببرند، چون امکان دارد تب، علامت بیماری‌های خطرناکی مانند مننژیت باشد. از سوی دیگر عفونت‌ها نیز می‌تواند با نشانه‌هایی چون تب یا کمبود درجه دما در کودکان کوچک‌تر بروز پیدا کند و در آنها نوعی اختلال ایمنی یا بی‌حالی، ضعف و کاهش اشتها به وجود آورد.

متخصصان اطفال تاکید می‌کنند که استفراغ همراه اسهال یک مورد اورژانس در کودکان محسوب می‌شود، چرا که می‌تواند سبب کم‌آبی کودک شود. بر این اساس اگر کودک قادر نیست چیزی را در دهان و معده نگه دارد یا دچار اسهال شدید است، نشانه‌های کم‌آبی را بررسی کنید که شامل چشم‌های گودافتاده، دهان خشک و کاهش میزان ادرار می‌شود.

دکتر ایمان‌زاده در این باره با تاکید بر این‌که تغذیه نیز در وضع گوارشی کودکان نقش زیادی دارد، می‌گوید: اسهال و یبوست شایع‌ترین بیماری‌های کودکان است که اطلاع از علائم و درمان بموقع این عوارض باعث جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های وابسته به آن می‌شود. البته سوء‌تغذیه در کودکان می‌تواند بسیار خطرناک باشد و آن در زمانی است که منجر به عفونت، کاهش قند خون و کاهش درجه دما بشود که در صورت انجام نشدن بموقع اقدامات درمانی و کنترلی حتی می‌تواند منجر به مرگ کودک شود.

بی‌شک اولین و مهم‌ترین توصیه به والدین هنگام بروز زخم، بریدگی یا آسیب‌های پوستی همراه با خونریزی است که اگر کودکتان دچار خونریزی‌ شد، روی زخم را محکم فشار دهید و آن را کاملا بررسی کنید. دکتر ایمان‌زاده با تاکید بر این‌که کم‌خونی حاد معمولا بر اثر خونریزی‌ای پیش می‌آید که از دهان، روده یا ادرار صورت می‌گیرد و کودک بشدت رنگ پریده شده و احساس ضعف، بی حالی و سرگیجه دارد، می‌گوید: کودکانی که زخمشان با چسب بسته شده و خونریزی آن کم یا قطع می‌شود، نیاز به اقدام اورژانسی سریع ندارد. اما کودکی که مبتلا به اختلال‌های خونریزی است، اگر دچار بریدگی و زخم شود و خونریزی‌اش نیز بند نیاید، باید بسرعت به اورژانس رسانده شود.

وی اضافه می‌کند: فراموش نکنید که زمین‌خوردن از ارتفاع نیز (حتی بدون خونریزی) می‌تواند موجب صدمه به سر، نخاع یا ارگان‌های داخلی شود، اگر به آسیب این قسمت‌ها شک کردید با کودک صحبت کنید تا مطمئن شوید به سوالاتتان صحیح پاسخ می‌دهد. اگر کودک بیش از یک‌بار استفراغ کرد، هوشیاری‌اش را از دست داد و از کرختی یا سوزن‌سوزن شدن شکایت داشت برای رساندن او به مراکز درمانی بسرعت اقدام کنید.

فراموش نکنید که مشکلات قلبی در کودک می‌تواند با علائم مختلفی مانند سردرد، سرگیجه و حتی اختلالات تنفسی همراه باشد. اما بنا بر تاکید متخصصان اطفال هرگونه اشکال در تنفس کودک را باید بشدت پیگیری کرد. دلایل ایجاد اشکالات تنفسی می‌تواند شامل گیر افتادن غذا در گلو، آسم، عفونت یا ذات‌الریه باشد که با نشانه‌هایی چون سرفه، خس‌خس سینه و سخت نفس کشیدن همراه است. در چنین شرایطی بهتر است آمبولانس خبر کنید، چرا که آمبولانس دارای وسایل مجهز به دستگاه اکسیژن است.

فراموش نکنید که مسمومیت نیز به عنوان یکی از وضعیت‌های اورژانسی در کودکان مطرح است. اولین اقدام در صورت بروز هرگونه مسمومیت کودک با دارو یا یک ماده شیمیایی، مراجعه به مرکز مسمومیت‌ها یا اورژانس مراکز درمانی است.

پونه شیرازی ‌/‌گروه سلامت