پاییز؛ فصل پهن‌شدن تورهای‌آموزشی

چه بخواهیم و چه نخواهیم، موسسات فراگیر پیام‌نور، حالا به یک عضو جدایی‌ناپذیر از پیکره نظام آموزش عالی درآمده‌؛ این موسسات با برگزاری کلاس‌های آموزشی و تدریس دروس اختصاصی رشته‌های مختلف، دانش‌پذیر دانشگاه پیام نور را برای قبولی قطعی در این دانشگاه آماده می‌کند.

هم‌اکنون نظام پذیرش دانشجو در دانشگاه پیام نور به این‌گونه است که این دانشگاه علاوه بر پذیرش دانشجو از طریق برگزاری کنکور سراسری، با برگزاری دوره‌های فراگیر نیز دانشجو می‌پذیرد.

سیستم فراگیر هم به این معنی است که فرد متقاضی تحصیل در دانشگاه پیام نور، دروس دانشگاهی یک ترم تحصیلی را انتخاب می‌کند و پس از قبولی در آزمون دروس این ترم آزمایشی، وضعیت داوطلب از دانش‌پذیر به دانشجو تغییر می‌یابد.

اما این سیستم فراگیر، هم‌اکنون به چالشی قابل توجه در نظام آموزش عالی کشور تبدیل شده است، زیرا بر‌فعالیت‌های‌آموزشی بسیاری از موسسات فراگیر پیام نور، نظارت دقیقی نمی‌شود؛ حتی برخی از این موسسات نیز به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کنند و از مجموعه وزارت علوم، مجوز فعالیت دریافت نکرده‌اند.

از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان آموزشی نیز بر این باور هستند که برای گذراندن دروس اغلب رشته‌های فراگیر پیام‌نور، نیازی به گذراندن کلاس‌های آموزشی در این موسسات نیست و خود دانش‌پذیر می‌تواند به صورت خودآموز و با صرف وقت کافی، دروس ترم اول دانشگاه پیام نور را با موفقیت بگذراند.

کافی است مسیرتان به میدان انقلاب تهران بیفتد، میدانی که حالا به مهد کتاب و دانشگاه ‌تبدیل شده است، در این میدان و خیابان‌های اطراف آن، با حجم عظیمی از تبلیغات موسسات فراگیر پیام نور روبه‌رو می‌شوید که هرکدام از این موسسات نیز ادعا می‌کند بدون هیچ معطلی شما را به دانشگاه وارد می‌کند، اما مدیرکل دفتر نظارت و ارزیابی وزارت علوم به «جام‌جم» می‌گوید: در شهر تهران بیش از 80 موسسه آموزش عالی داریم که فقط حدود 40 درصد از آنها، مجوز برگزاری دوره‌های آمادگی فراگیر پیام نور را دارند و بقیه موسسه‌ها، مجوزی برای این کار ندارند.

رضا عامری با بیان این‌که استفاده از عنوان موسسه فراگیر پیام‌نور، تخلف محسوب می‌شود، اضافه می‌کند: اصلا موسسه‌ای به اسم فراگیر پیام نور نداریم و هیچ موسسه‌ای هم نباید خود را با این نام معرفی کند، بلکه در حال حاضر تنها تعداد محدودی موسسه آموزش عالی در پایتخت داریم که فقط به تعداد اندکی از همین موسسات هم مجوز برگزاری دوره‌های آمادگی فراگیر پیام نور داده شده است.

برای فردی که از صبح تا غروب در محل کار است و وقت چندانی برای درس خواندن ندارد، حضور بدون کنکور در دانشگاه می‌تواند بسیار دلچسب باشد؛ آن هم در جامعه‌ای که مدرک‌گرایی بسیار رواج دارد و حتی در بیشتر اوقات، میزان حقوق فرد با میزات تحصیلات او تنظیم می‌شود.

بسیاری از موسسات آمادگی فراگیر پیام نور، با سوء‌استفاده از همین خلأ آموزشی و اجتماعی، در تبلیغات خود روی ورود بدون کنکور داوطلب به دانشگاه تاکید می‌کنند، اما عامری تصریح می‌کند: هر موسسه آموزش عالی که با عناوینی همچون ورود بدون کنکور به دانشگاه تبلیغ کند، در حال تخلف است و وزارت علوم با این موسسات غیرقانونی برخورد خواهد کرد.

وی با اشاره به این‌که سیستم فراگیر پیام نور، به معنی ورود بدون کنکور به دانشگاه نیست، خاطرنشان می‌کند: موسسات آموزش عالی که با اخذ مجوز از وزارت علوم، کلاس‌های آمادگی دوره‌های فراگیر دانشگاه پیام نور را برگزار می‌کند، فقط در حد کلاس‌های آمادگی و تقویتی است و به هیچ وجه نباید این‌گونه به داوطلب القا کند که می‌تواند دانش‌پذیر را بدون کنکور و آزمون به دانشگاه وارد کند.

ثبت‌نام داوطلبان متقاضی شرکت در آزمون دوره‌های فراگیر کارشناسی و کارشناسی ارشد، به ترتیب روزهای نهم و دوازدهم مهر امسال به مدت یک هفته آغاز می‌شود و آزمون نهایی هم بیست و چهارم آذر برگزار خواهد شد.

عمده فعالیت موسسات آمادگی فراگیر پیام نور نیز بر همین بازه زمانی دو ماه و نیم از تاریخ شروع ثبت‌نام تا روز برگزاری امتحان، متمرکز شده است.

مدیر یکی از این موسسات که در میدان صادقیه تهران فعالیت می‌کند، درخصوص شهریه دوره‌های آمادگی فراگیر پیام نور به «جام‌جم» می‌گوید: بیشترین شهریه دریافتی در موسسه ما مربوط به رشته‌های فنی و مهندسی است و مثلا در رشته مهندسی مکانیک، شهریه کل دوره، مبلغی حدود 350 هزار تومان است که کلاس‌ها هم در دو جلسه، روزهای پنجشنبه و جمعه برگزار می‌شود، اما در رشته‌های علوم انسانی، شهریه موسسه حدود 250 هزار تومان است.

او با بیان این‌که شهریه‌ها در مقایسه با تورم فعلی، بسیار اندک است، عنوان می‌کند: با توجه به گرانی‌های هر روزه‌ای، رقم این شهریه‌ها اصلا عددی به حساب نمی‌آید و معتقدم قیمت منصفانه‌ای به داوطلبان ارائه می‌دهیم.

این مدیر موسسه در پاسخ به این سوال که چرا کیفیت تدریس در کلاس‌های آمادگی فراگیر پیام‌نور پایین است، می‌گوید: قبول دارم که در بسیاری از موسسات آمادگی فراگیر پیام نور، سطح علمی استادان پایین است و برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، موسسات بیشتر از استادان درجه چندم استفاده می‌کنند، اما واقعا همه موسسات این‌گونه نیست و مثلا در موسسه ما تلاش می‌شود از استادان مطرح دانشگاه‌ها، استفاده شود.

هر ساله با آغاز تب و تاب دوره‌های فراگیر پیام نور و به دنبال آن، تخلف بسیاری از موسسات آموزش عالی، صحبت حذف این دوره‌ها در محافل علمی کشور می‌پیچد، مثلا همین سال قبل بود که زمزمه‌هایی مبنی بر حذف این دوره‌ها در خبرها منتشر شد، اما مدیرکل دفتر نظارت و ارزیابی وزارت علوم تصریح می‌کند: وزارت علوم هیچ برنامه‌ای برای حذف دوره‌های فراگیر دانشگاه پیام نور ندارد.

وی می‌افزاید: معتقدم وجود دوره‌های فراگیر پیام نور، مثل یک شمشیر دولبه است که در عین سودمندی و پاسخگویی به بسیاری از نیازهای آموزش عالی کشور، از آن سوء‌استفاده هم می‌شود، اما وجود این سوء‌استفاده‌ها به معنی مضر بودن یا تصمیم برحذف این دوره‌ها نیست.

عامری با بیان این‌که بسیاری از موسساتی که تحت عنوان فراگیر پیام نور فعالیت می‌کنند، از نظر فضای فیزیکی آموزشگاه و فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی با استانداردهای وزارت علوم فاصله دارند، عنوان می‌کند: با وجود تمام سوء‌استفاده‌هایی که از این دوره‌ها می‌شود، اما دوره‌های فراگیر پیام نور، توانسته به برخی سلیقه‌های مختلف آموزشی پاسخ دهد و به همین دلیل نیز حذف این دوره‌ها در چارچوب سیاستگذاری‌های وزارت علوم قرار ندارد.

به هر حال، علاوه بر وجود تمام مشکلاتی که در جریان برگزاری دوره‌های فراگیر پیام نور وجود دارد، نفس برگزاری این دوره‌ها در سال‌های اخیر، دچار تغییر اساسی شده است؛ به گونه‌ای که از همان ابتدا قرار بود دوره‌های آموزشی دانشگاه پیام نور، پاسخگوی نیازهای آموزشی شاغلان باشد، اما شاهد هستیم که هم‌اکنون طیف عظیمی از دانشجویان این دانشگاه را جوانان غیرشاغل و کم سن و سال تشکیل می‌دهند که بی‌شک اگر این روند تداوم یابد، نیاز به بازنگری در سیاست‌های کلی دانشگاه پیام نور نیز بیش از پیش احساس می‌شود.