نگاهی به سرنوشت مربیانی که فاتح رقابت‌های یورو شدند

وقتی تیمی قهرمان می‌شود، نگاه‌ها همگی به ستارگان آن است و در گام دوم، یادی از هدایت‌گر پشت‌پرده می‌شود.

کد خبر: ۴۸۵۰۵۳

با گذشت زمان، شاید نامی هرچند کمرنگ از آن ستارگان بماند، ولی آن مربیان باتجربه قطعا در گذر زمان به فراموشی دایم سپرده می‌شوند.

در اینجا تلاش داریم یادی هرچند مختصر از این فراموش‌شدگان تاریخ‌سازداشته باشیم.

1960

گاوریل کاچالین

وقتی فینال جام بین شوروی (سابق) و یوگسلاوی (سابق) در پایان وقت قانونی، یک ـ یک و در دقیقه 113، 2- یک به نفع روس‌ها به پایان رسید. سرخ‌ها نخستین تیمی بودند که جام‌ ملت‌های اروپا را بالای سر بردند.

گاوریل کاچالین، سرمربی 49 ساله تیم که سال 1956 فاتح مدال طلای المپیک شده بود پس از اتمام یورو، تا جام‌جهانی 1962 با تیم ماند و پس از مربیگری دنیامو تفلیس، حد فاصل سال‌های 1970ـ 1968 دوباره سرمربیگری تیم ملی را به عهده گرفت که البته در این مسیر به توفیقی دست نیافت.

پس از مربیگری دنیاموتفلیس (1972 ـ 1971)، دینامو مسکو (1974 ـ 1973) و پاختاکور از ازبکستان سرانجام در 1975 اعلام بازنشستگی کرد و سال 1995 در 84 سالگی درگذشت.

1964

خوزه یورنته

سانتیاگوبرنابئوی مادرید 21 ژوئن میزبان اسپانیا به سرمربیگری خوزه یورنته 45ساله بود که توانست با نتیجه 2 بر یک، مدافع عنوان قهرمانی (شوروی)‌ را شکست دهد؛ تیمی که با کنار رفتن کاچالین، کونستانتین بسکف را روی نیمکت خود می‌دید.

یورنته که سال‌های 1957 ـ 1955 در اوج دوران ردال، سرمربیگری مادریدی‌ها را بر عهده داشت و از جمله معتمدان فرانکو محسوب می‌شد، پس از سه سال کار در تیم رقیب (آتلتیکو) حد فاصل1966 ـ 1962، لاروخا را رهبــری کرد که البته پس از 1966، وی دیگر مربیگری نکرد و در 1973 در سن 52سالگی در مادرید درگذشت.

1968

فروجو والکارگی

ایتالیای میزبان با فینالی تاریخی توانست سومین قهرمان تاریخ یورو باشد. وقتی در هشتم ژوئن، دیدار میزبان برابر یوگسلاوی با نتیجه یک ـ یک به تساوی رسید، به سبب قوانین خاص آن زمان، دیدار دوم دو روز بعد برگزار و لاجوردی‌پوشان با دو گل قهرمان شدند.

فروجو والکارگی که تا قبل از آن سابقه هدایت آتالانتا و فیورنتینا را در پرونده داشت و از 1966 سکان هدایت ایتالیا را به عهده گرفته بود، پس از این قهرمانی تا سال 1974 کار خود را در تیم ملی ادامه داد و حاصل، نایب‌قهرمانی جام‌جهانی 1970 در مصاف با برزیل بود. وی سرانجام سال 2005 و در 85سالگی درگذشت.

1972

هلموت شون

این سومین فینال برای شوروی و دومین نایب‌قهرمانی آن بود. آلمان‌غربی (سابق) در ورزشگاه هیسل بروکسل بلژیک در حالی توانست با نتیجه 3 بر صفر حریف را مغلوب کند که بزرگان فوتبال این کشور در حال ساختن طلایی‌ترین دوران با کاپیتانی فرانتس بکن‌باوئر بودند.

هلموت شون، سرمربی تاریخ‌ساز آلمان که از سال 1964 و در سن 49سالگی سکان هدایت تیم ملی را بر عهده گرفته بود پس از نایب‌قهرمانی در جام‌جهانی 1966 و کسب مقام سوم جام‌جهانی 1970، توانست با کسب مقام نخست یورو، نخستین افتخار آلمان‌ها در این تورنمنت را رقم بزند.

وی با قهرمانی در جام‌جهانی 1974 و نایب‌قهرمانی یورو 76، سال 1978 بازنشسته شد و در 1996 (80سالگی) درگذشت.

1976

واکلاو یژک

برای اولین‌بار مسابقات یورو در کشوری از بلوک شرق برگزار شد و در خانه یوگسلاوی میزبان، این چکسلواکی بلوک‌شرقی بود که جام را از آن خود کرد.

شاگردان واکلاو یژک در حالی آلمان‌غربی را در بلگراد و در ضربات پنالتی مغلوب کردند که همگان تصور کسب مقام نخست حریف را در ذهن متصور بودند.

یژک که از سال 1972 هدایت این تیم را بر عهده داشت، سال 1978 از تیم ملی برکنار و کار خود را در اسپارتاپراگ تا سال 1991 ادامه داد. البته وی دو فصل (1986 ـ 1984) را نیز در اف‌.‌ث‌زوریخ گذراند و سپس سال 1993 بازنشسته و 1995 در 71سالگی در پراگ درگذشت.

1980

یوپ دروال

ایتالیا برای دومین‌بار میزبان این رقابت‌ها بود و آلمان‌غربی برای بار دوم فاتح آن شد.

یوپ دروال که از سال 1970 به عنوان دستیار هلموت شون در تیم ملی فعالیت می‌کرد، سال 1978 جانشین وی شده و توانست میراث‌دار نسل طلایی باشد.

شاگردان وی توانستند با نتیجه 2 - یک بلژیک را که برای نخستین‌بار به فینال این رقابت‌ها راه می‌یافت شکست داده و این آغاز دهه طلایی آلمان‌ها در سال‌های 80 شد.

دروال پس از این مسابقات سال 1982 نایب‌قهرمان جام‌جهانی شده در 1984 از تیم ملی جدا و راهی گالاتاسرای شد تا در سال 1987 اعلام بازنشستگی کند. وی سرانجام سال 2007 و در 80سالگی درگذشت.

1984

میشل هیدالگو

فرانسه میزبان با ستارگان بی‌چون و چرای آن زمان خود و در راس همه آنها میشل پلاتینی برای نخستین‌بار فاتح اروپا شد.

اسپانیای مغموم از عدم نتیجه‌گیری در 1982 و در جام‌جهانی برگزار شده در کشور خود نتوانست حریف خروس‌ها شده و در پارک‌دوپرنس، کار را به شاگردان میشل هیدالگو واگذار کرد.

وی که از سال 1976 هدایت آبی‌ها را بر عهده گرفته بود، از مدتی قبل از آن نیز به عنوان دستیار در کنار تیم بود و پس از هشت سال سرانجام به موفقیت رسید و مهم‌ترین افتخار فرانسه در فوتبال (تا قبل از 1998) را رقم زد.

وی پس از آن تا جام‌جهانی 1986 مدیر فنی تیم شده و سپس تا 1991 مدیر اجرایی تیم المپیک مارسی شد. وی امروز با 79سال، دوران بازنشستگی خود را در زادگاهش می‌گذراند.

1988

رینوس میشل

قیصر فوتبال آلمان پس از نایب‌قهرمانی جام‌جهانی 1986 و واگذاری آن به مارادونا، امید زیادی داشت تا جام ملت‌ها را در وطن خویش فتح نماید اما این آرزوی وی با باخت به هلند در نیمه‌نهایی محقق نشد تا شاگردان رینوس میشل، به همراه مثلث طلایی خود گولیت، ریکارد و فان‌باستن و گل فراموش‌نشدنی این آخری به شوروی در فینال، فاتح اروپا شوند.

تئوریسین بزرگ فوتبال هلند که سال‌ها سابقه هدایت آژاکس، بارسا، کلن و چندین ‌بار تیم ملی کشورش را در پرونده داشت با کسب این قهرمانی یک سال را در بایرلورکوزن گذراند و سپس حد فاصل سال‌های 1992 ـ 1990 دوباره هدایت لاله‌های نارنجی را به عهده گرفت. او با بازنشستگی در سال 92 سرانجام سال 2005 و در 77سالگی در بلژیک درگذشت.

1992

ریچارد مولر نیسلن

با شروع جنگ بوسنی‌ و موضع‌گیری اروپا علیه صربستان (که در آن زمان خود را یوگسلاوی جدید می‌نامید) در آخرین روزها، دانمارک جایگزین این تیم شد و برای برگزاری یورو 92 راهی سوئد شد.

اما هیچ‌کس به مخیله‌اش نیز خطور نمی‌کرد که این مهمان ناخوانده بتواند در فینال با نتیجه 2 بر صفر آلمان را شکست داده و فاتح جام شود. ریچارد مولر نیسلن 55ساله از 2003 اعلام بازنشستگی کرد و در حال حاضر با 74سال سن در موطن خویش زندگی می‌کند.

1996

برتی فوگتس

انگلیسی‌های فناتیک بسیار تلاش کردند تا این مسابقات را برگزار کنند تا بلکه در سی‌امین سالگرد قهرمانی‌شان در جام‌جهانی، دوباره جامی دیگر را در ویمبلی بالای سر ببرند.

اما این شاگردان برتی فوگتس بودند که پس از شکست میزبان در ضربات پنالتی، فینال را برابر جمهوری چک شگفتی‌ساز برگزار و آلمان را برای سومین‌بار فاتح یورو کردند.

فوگتس مدافع اسبق تیم ملی آلمان که خود سابقه فتح این جام را در دوران بازیگری داشت، پس از هدایت تیم زیر 21سال آلمان (1990 ـ 1979) و دستیاری بکن‌باوئر در تیم ملی سرانجام توانست این افتخار را با ژرمن‌ها کسب و البته پس از حذف در جام‌جهانی 1998 از تیم ملی خداحافظی کند.

وی سپس هدایت لورکوزن (2001 ـ 2000)، کویت (2002 ـ 2001)، اسکاتلند (2004 ـ2002)، نیجریه (2008 ـ 2007) و از 2008 تا به امروز هدایت تیم ملی آذربایجان را به عهده دارد.

2000

روژه لومه

جام ملت‌های هزاره جدید برای اولین بار دو میزبان داشت و هلند و بلژیک یورو 2000 را همزمان برگزار کردند. جامی که همگان متوقع قهرمانی هلند در آن بودند، ولی فرانسه برای دومین بار فاتح آن شد.

آنها در فینالی دراماتیک توانستند در دقایق آخر و با گل طلایی از باخت ایتالیا، پیروزی بسازند. روژه لومه که در جام‌جهانی 1998 به عنوان دستیار امه ژاکه فاتح جام‌جهانی شده بود، توانست با خلق شگفتی، اولین تیمی باشد که پس از فتح جام‌جهانی، فاتح اروپا نیز شود.

2004

اتو ره‌هاگل

شاید پس از قهرمانی دانمارک در سال 92، این دوره دومین شگفتی تاریخ این رقابت‌ها باشد. جایی که تیم یونان نه‌چندان مدعی توانست در خانه پرتغالی‌ها، قهرمان مسابقات شود.

لوییس فیلیپه اسکولاری، سرمربی برزیلی پرتغال هرگز تصور نمی‌کرد که در فینال یک بر صفر مغلوب شاگردان اتو ره‌هاگل شود.

مربی آلمانی که از سال 2001 و پس از نامهربانی‌هایی که در آلمان به وی شد هدایت تیم ملی یونان را بر عهده گرفت و توانست شگفتی‌ساز لقب بگیرد. بعد از سال 2004 وی تا 2010 در کنار یونانی‌ها ماند و سپس اعلام بازنشستگی کرد.

2008

لوییس آراگونس

دومین میزبانی مشترک یورو بین سوییس و اتریش تقسیم شد و این‌بار اسپانیا توانست فاتح رقابت‌ها شود.

شاگردان لوییس آراگونس با کمک «تیکی‌تاکای» بارسایی و یاری از ستارگان رئالی، کاری کردند کارستان و با قدرت و با تک‌گل فرناندو تورس برابر آلمان فاتح یورو 2008 لقب گرفتند.

آراگونس 70ساله پس از سال‌ها کار در آتلتیکومادرید، بارسلونا، اسپانیول، سویا، بتیس، اویدو و مایورکا از سال 2004 هدایت تیم ملی کشورش را بر عهده گرفته و توانست دومین جام تاریخ این کشور را به مادرید ببرد.

هرچند که قهرمانی جهان در سال 2010 افتخاری بزرگ‌تر بود که نصیب د‌ل‌بوسکه گشت. وی سپس یک فصل را در فنرباغچه (2009 ـ 2008) گذراند و سرانجام در 71سالگی اعلام بازنشستگی کرد.

علی پازکیان - جام‌جم