پیامدهای حقوقی تجاوز آمریکا به حریم هوایی ایران

یکشنبه هفته گذشته، رسانه‌های کشورمان به نقل از منابع نظامی گزارش کردند که نیروهای ایرانی، یک پهپاد (پرنده هدایت‌پذیر از دور) مدل RQ170 را در اختیار گرفته‌اند.

پس از انتشار این خبر، نماینده کشورمان در سازمان ملل در نامه‌ای که به طور همزمان به رئیس شورای امنیت و رئیس مجمع عمومی این سازمان ارسال کرد، ضمن اعتراض به این اقدام آمریکا از سازمان ملل خواست تا ورود هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی به حریم هوایی ایران را محکوم کند و تدابیری به منظور پایان دادن به این‌گونه اقدامات خطرناک و غیرقانونی بیندیشد. همچنین وزارت امور خارجه با فراخواندن سفیر سوئیس در تهران، مراتب اعتراض خویش را به آمریکا اعلام کرد و در عین حال با فراخوانی عبید‌الله عبید سفیر افغانستان در تهران اعتراض رسمی جمهوری اسلامی ایران را به وی تسلیم کرد.

اما نگاهی به سوابق این قبیل اقدامات آمریکا نشان می‌دهد که ایران باید سلسله اقدامات دیگری را برای پیشگیری از چنین اقداماتی انجام دهد. ورود این هواپیمای جاسوسی در عمق 250 کیلومتری حریم هوایی ایران گامی بسیار خطرناک در چارچوب اقدامات تحریک‌آمیز دولت آمریکا تلقی می‌شود و نقض آشکار روح منشور ملل متحد در راه روابط مسالمت‌آمیز کشورها و تمام قوانین بین‌المللی مربوط است.

فرید زکریا، تحلیلگر معروف آمریکایی و مجری شبکه تلویزیونی سی ان ان در این باره استنباط کرد که این مساله نشان‌دهنده شروع نوعی جنگ مخفی آمریکا بر ضد ایران است و چنین استنباطی نشان می‌دهد که منابع غربی هم براین امر معترفند که مسوولیت عواقب چنین اقدام خطرناک و تحریک‌آمیزی به عهده دولت متجاوز یعنی آمریکاست.

در همین حال علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به این‌که این موضوعی است که حتما باید از همه ظرفیت‌ها برای مقابله با آن استفاده شود در این باره گفت: وزیر امور خارجه می‌تواند در نامه‌ای به وزرای خارجه سایر کشورها بخصوص کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی و جنبش عدم تعهد از آنها بخواهد که اقدام تجاوزکارانه آمریکا در نقض حریم هوایی ایران را محکوم کنند.

غضنفر رکن‌آبادی، سفیر ایران در بیروت نیز در این باره گفت: ما معتقدیم جامعه بین‌الملل و سازمان ملل متحد باید واکنش قاطع و روشنی نسبت به این رفتار آمریکا و گام پرمخاطره آن در تجاوز به حریم هوایی ایران نشان دهند. تجاوز این هواپیما نشان‌دهنده نیات سوءآمریکا در تلاش برای تثبیت حضور نظامی خود در منطقه و مخاطرات جدی آن نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی است.

همچنین تسلط به هواپیمای مذکور در عمق 250 کیلومتری حریم هوایی ایران، نشان‌دهنده تعمدی بودن رفتار دولت آمریکا در این باره است و این امر هرگونه احتمال خطای سهوی را منتفی می‌کند که در این صورت بحث دریافت غرامت نیز از گزینه‌های مطرح در این باره خواهد بود.

علاءالدین بروجردی با یادآوری این‌که موضوع درخواست غرامت ایران یکی از پیشفرض‌ها در این‌باره است، افزود: این موضوع حتما نیازمند بررسی حقوقی است و بر این اساس ما جلسه‌ ویژه‌ای را با حضور تعدادی از مسوولان ذی‌ربط وزارت خارجه در این ارتباط برگزار کرده‌ایم و این موضوع در جلسه امروز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

حسین ابراهیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید براین‌که دستگاه سیاست خارجی‌ کشورمان باید در بعد حقوقی موضوع تجاوز آمریکا به حریم هوایی کشورمان را پیگیری کند در خصوص بحث دریافت غرامت گفت: اگر از اطلاعات دریافتی هواپیما مشخص شود که آنها در کشور ما فعالیت جاسوسی داشتند، می‌توان با اسناد و مدارک موجود برای دریافت غرامت نیز فعالیت‌هایی انجام داد.

از سوی دیگر صاحبنظران امر بر این باورند که باید تلاش‌های وزارت خارجه برای پاسخ گرفتن از آمریکا به دلیل تجاوز به خاک ایران ادامه داشته باشد.

اسماعیل کوثری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این امر در این باره گفت: هرچند ما نسبت به پیگیری این موضوع از سوی نهادهای بین‌المللی امیدوار نیستیم؛ اما این تجاوزگری باید در تاریخ ثبت شود و سازمان ملل بداند این تاریخ است که نسبت به تناقض عملکرد این سازمان قضاوت خواهد کرد. پرویز سروری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز این اقدام آمریکا را نقض آشکار حقوق بین‌الملل دانست و تاکید کرد که ایران باید علیه آمریکا در مجامع بین‌المللی اقامه‌دعوی کند.

سروری، شکار هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را یک هشدار جدی برای آمریکا دانست و گفت: دومین پیام این اقدام هشداری برای سازمان ملل است، این سازمان تا 2 هفته پیش علیه ایران از سوی آمریکا قطعنامه صادر می‌کرد، امروز دید که آمریکایی‌ها به طور آشکار به حریم هوایی ایران تجاوز کرده‌اند.

جواد جهانگیرزاده، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با «جام‌جم» از دستگاه دیپلماسی کشور خواست تا در قبال تجاوز آشکار آمریکا به تمامیت ارضی ایران منفعلانه عمل نکرده و در نهادهای بین‌المللی طرح شکایت کند.

وی اقدام دستگاه دیپلماسی کشور در قبال این تجاوز را ناکافی خواند و گفت: نباید در این مساله به دادن بیانیه و اظهارنظر سخنگوی وزارت خارجه اکتفا کنیم. متاسفانه دستگاه دیپلماسی ما در این موضوعات منفعلانه عمل می‌کند، وقتی تجاوز آشکاری به تمامیت ارضی ما صورت می‌گیرد نباید اقدام دیپلماتیک ما در این اندازه باشد بلکه باید در مجامع و نهادهای بین‌المللی طرح شکایت کنیم هرچند که به این نهادها امیدی نداریم؛ اما باید به عرف جهانی عمل کنیم و پیگیری‌های ما جدی‌تر باشد.

در همین حال علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به تجاوز هواپیمای جاسوسی آمریکا به حریم کشورمان، گفت: اگر چنین اتفاقی در خاک آمریکا یا فلسطین اشغالی رخ‌می‌داد، شورای امنیت قطعنامه صادر می‌کرد؛ گویا مجامع جهانی حق تجاوز آمریکا به کشورهای اسلامی را به رسمیت شناخته‌اند. وی با بیان این‌که نفوذ ایران به سامانه هدایت هواپیمای جاسوسی آمریکا نشانه قدرت جنگ الکترونیک نیروهای مسلح است، افزود: تجاوز این هواپیما به حریم هوایی ایران باید از طرق سیاسی به‌طور جدی‌تر دنبال شود.

مهدی سنایی، عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار ما گفت: باید ورود آمریکا به خاک کشورمان با هواپیمای جاسوسی را جدی گرفت.

وی در این باره گفت: نقض آشکار حقوق بین‌الملل نشان‌دهنده ورود دشمنان جمهوری اسلامی در عرصه جدید برای فشار بر ایران است و باید از مجاری بین‌المللی و دیپلماتیک این موضوع پیگیری شود.

سنایی افزود: این موضوع از ابعاد نظامی و امنیتی و همچنین حقوق بین‌الملل قابل ارزیابی است. آمریکا برعکس ادعاهایی که مطرح می‌کند خود را پایبند قواعد بین‌المللی نمی‌داند و براحتی به حریم هوایی کشور دیگر وارد می‌شود و حقوق بین‌الملل را نقض می‌کند.

آنچه که در این میان نباید فراموش شود تعهد افغانستان به عنوان همسایه ایران است. اعتراض ایران به دولت افغانستان تنها نباید به احضار سفیر خلاصه شود، بلکه دولت افغانستان باید مسوولیت خود را در قبال این‌گونه اقدامات دولت آمریکا علیه ایران پذیرفته و نسبت به عواقب آن آگاه باشد.

در این رابطه نصرالله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن گفت: افغانستان باید رسما از ایران عذرخواهی کرده و متعهد شود که از این به بعد به نیروهای نظامی آمریکا اجازه نخواهد داد که از خاک این کشور علیه ایران بهره‌برداری شود یا این‌که مسوول هر آنچه که از این قبیل امور در آینده اتفاق می‌افتد، باشد.