چهل منبرون آئین کهن کرمانی ها در ماه رمضان

به گزارش مهر، خوان رحمت الهی که گشوده می شود، همه آنها که در انتظار فرصتی برای زدودن زنگار گناه از دل های خود بوده اند به امید مغفرت، دل و زبان خود را به روزه می آزمایند، حلاوت لحظات سحرگاهی و افطار لذت ماه رمضان را بر روزه داران صد چندان می کند.

در همین حال، رفتن به مهمانی پروردگار عرش و فرش و گذراندن 30 روز از عمر در روزها و شب های رمضان در بین مردم کشور ما آن چنان جایگاهی دارد که آنها همچون بسیاری از اعیاد و مناسبت ها در این ایام هم برای خود رسم و رسوماتی را دست و پا کرده اند که هر یک فلسفه عمیقی در خود نهفته دارد؛ در این میان کرمانی ها آداب و سننی دارند که در بین دیگر نقاط کشور به ندرت به چشم می خورد.

روشن کردن شمع در چهل مسجد

از جمله مهمترین این سنن برپایی رسم چهل منبرون همزمان با شب های احیاء در ماه مبارک است و به این ترتیب هر فرد مومن باید پس از افطار و قبل از سحر روز بعد در شب احیاء چهل شمع را تهیه کند و با شرکت در چهل مراسم مذهبی در شب های احیای در کنار منبر هر مجلس شمعی روشن کند و به این ترتیب حاجاتش برآورده خواهد شد.

این رسم همچنان در کرمان وجود دارد و در شب های احیاء ماه مبارک رمضان تصویر آسمان پرستاره کرمان بر روی زمین می افتد و هزاران شمع در مناطق مختلف کرمان روشن می شود.

از دیگر مراسم های مردم کرمان در ماه رمضان الله رمضونی است، عده ای از جوانان هر محله در این رسم گرد هم می آیند و شب های ماه رمضان بر درخانه ها در می زنند و با اذن صاحب خانه قطعه شهری را به این مضمون می خوانند.

«ما از اون بالای بالای اومدیم، ما از اون صندوق اعلا اومدیم» با تکرار هر بیت از این سروده بقیه می گوید صل علی محمد صلوات برمحمد.

در سنت الله رمضونی درهر گروه یک سرگروه و یک انبار دار وجود دارد که سرگروه شعر می خواند و صندوق دار هدایای صاحب خانه را دریافت می کند و در پایان نیز این هدایا بین مستمندان هر محله تقسیم می شود این سنت همچنان در شهر کرمان ادامه دارد.

کلید زنی در شب های ماه رمضان

از سنت های دیگر مردم کرمان که همچنان انجام می شود کلید زنی است، در این زمینه زنی در طول شب با پوشاندن خود با چادر بطوریکه دیده نشود سینی را که در آن آینه، سرمه دان و قرآن کریم قرار گرفته است به دست می گیرد و بر در خانه ها می رود.در کلید زنی اجرا کننده باید از قبل نیت کرده باشد که هدایا را صرف امری خیر کند.

محمد علی گلاب زاده، محقق و پژوهشگر تاریخ درباره این آداب و رسوم می گوید: مردم مسلمان و خداجوی کرمان همواره به مقدسات دینی احترام گذاشته و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نکرده اند.

وی می افزاید: از اهم این تلاش ها ، احترام به ماه مبارک رمضان است که کرمانی ها در این ماه آداب و رسوم ویژه ای داشته اند که هر کدام از فلسفه خاصی برخوردار بوده است.

ریختن آب در حیاط خانه همسایه

گلاب زاده به رسم کرمانی ها در بیدار کردن همسایه ها در سحرگاهان رمضان اشاره و اظهار می کند: این کار طی تشریفات خاصی انجام می شده است که از آن جمله می توان به پی کوبی و ریختن آب از بام خانه به حیاط همسایه اشاره کرد. در برخی از روستاهای استان کرمان هم این کار با طبل کوبی در کوچه ها و محله ها انجام می شده است.

مناجات خواجه عبدالله انصاری

رییس موسسه فرهنگی و انتشاراتی کرمان شناسی ادامه می دهد: علاوه بر این عده ای به پیش خوانی یا همان مناجات سحری مبادرت می کردند. در این سنت، بیشتر مناجات خواجه عبدالله انصاری و اشعار شاعران بزرگی همچون مولانا خوانده می شده است.

وی به آداب و رسوم کرمانی ها در افطار هم اشاره کرده و می گوید: مردم این منطقه افطار را معمولا از غذاهای سبک و سنتی مانند انواع قاتُق استفاده می کردند که بهترین و مناسبترین آن، قاتق بابونه بود.

گلاب زاده اضافه می کند: سنت دیگری که در کرمان رواج داشته و کم و بیش هم نمونه هایی از آن را شاهدیم «الله رمضانی» است. این کار، به این صورت انجام می شود که تعدادی از نوجوانان هر محله به درب منازل مراجعه کرده و ضمن خواندن اشعاری که بیشتر جنبه عرفانی دارد از صاحبان خانه ها کمک طلب می کردند که در برخی از موارد این کمکها به مصرف نیازمندان می رسید.

این محقق و پژوهشگر تاریخ ادامه می دهد: از جمله سنت های دیگر کرمانی ها در ماه مبارک رمضان، خضاب بستن مجدد در بیست و هفتم ماه و نیز کلید زنی بوده است.

گلاب زاده می گوید: کلید زنی به این صورت بوده که برخی از زنان چهره خود را کاملا می پوشاندند و کمو یا الکی به دست می گرفتند و پشت درب خانه های همسایه ها و اهالی یک محله نشسته و با کوبیدن ضرباتی بر آن صاحبخانه را به عرضه کمک های مالی دعوت می کردند.

وی اظهار می کند: اگر از سوی صاحبخانه پاسخ هایی چون «چراغ بیاور» و یا «قند و شیرینی بیاور» داده می شد در این صورت زن کلید زن امیدوار می شد و کمک هایی را دریافت می کرد در غیر این صورت محل را ترک می کرد.

سنت ابراهیم خانی

رئیس موسسه فرهنگی و انتشاراتی کرمان شناسی در ادامه از آداب و رسوم کرمانی ها در روز عید فطر سخن به میان آورده و ابراز می دارد: در این روز زیارت اهل قبور و توزیع غذاهایی مانند شله زرد که در این منطقه به آن «ابراهیم خانی» می گفتند از جمله سنت های رایج بود.

وی با بیان اینکه برخی از این سنت ها در حال حاضر منسوخ و بعضی دیگر هنوز هم رواج دارد، می گوید: فلسفه کلیه این آداب و رسوم در این ماه و دیگر ماه های سال ایجاد الفت و دلبستگی بیشتر و تسری کمک به دیگران و ایجاد همدلی و وحدت در جامعه بود.

گلاب زاده گفت: در کلیه سنت هایی که به آن اشاره شد می توان این اصل را دریافت.