اهمیت دوست‌یابی فرزندان

عضو گروه بودن طی سال‌های راهنمایی و دبیرستان به یکی از مسائل مهم برای کودک تبدیل شده و عضویت یا عدم عضویت در این‌گونه گروه‌ها برای کودک بسیار اهمیت می‌یابد. شما برای حمایت از کودک در یک گروه نمی‌توانید کار زیادی بکنید، اما کارهای زیادی برای کمک به او در جهت به دست آوردن اعتماد به نفس و احترام به خود هنگام حضور در یک گروه و درک مفهوم دوستی واقعی می‌توانید انجام دهید.

دوستی یکی از مهم‌ترین بخش‌های پیشرفت و رشد کودک است. داشتن دوست به او کمک می‌کند تا احساس مستقل بودن از خانواده را تجربه و خود را برای ارتباطات دوطرفه آماده کند.

در این سن او روابط قابل اعتماد و صمیمانه‌ای را که در جوانی و بزرگسالی نیازمند ایجاد آن است، می‌آموزد. اما در سنین مدرسه، ‌کودک ممکن است وارد گروه‌های مختلفی شود. برخی از این گروه‌ها بسیار مفید بوده و دوستی‌های پایداری از آنها نشات می‌گیرد، اما برخی گروه‌ها نامناسب بوده و کودک را به کارهایی همچون اذیت و آزار دیگر کودکان وادار کنند.

گروه‌های دوستی از بقیه گروه‌ها متفاوت است. دوستی از علایق و فعالیت‌های مشترک، تیم‌های ورزشی، کلاس‌های فوق برنامه، همسایگی یا ارتباطات خانوادگی شکل می‌گیرند و رشد می‌کند. در گروه‌های دوستی، اعضا در ایجاد ارتباطات اجتماعی با افراد خارج از گروه کاملا آزاد هستند و بدون نگرانی از اخراج شدن از گروه، می‌توانند چنین کارهایی را انجام دهند. لزومی ندارد که اعضای یک گروه دوستی همه کارها را با هم انجام دهند و این کاملا پذیرفته شده و قابل قبول است.

گروه‌های دیگر هم گاهی اوقات به دلیل علایق مشترک شکل می‌گیرند، اما ارتباطات اجتماعی آنها بسیار متفاوت است و معمولا توسط یک راهنما کنترل می‌شود و اوست که تصمیم می‌گیرد چه کسی در گروه حضور داشته باشد و چه کسی از گروه اخراج شود.

بچه‌ها در یک دسته کارهای زیادی را همراه با هم انجام می‌دهند و ممکن است از این که یکی از افراد، دوستی خارج از گروه داشته باشد مورد تمسخر قرار گیرد یا از گروه رانده شود. اعضای گروه معمولا از قوانین یک رهبر پیروی می‌کنند، لباس‌های خاص می‌پوشند یا فعالیت‌های مشخصی انجام می‌‌دهند. گروه معمولا حاوی قوانین زیادی است که به صورت تلویحی یا بسیار واضح بیان می‌شود و اعضای گروه ملزم به پیروی از آن هستند. اعضای گروه اغلب در خصوص ادامه حضور خود در گروه نگران بوده و می‌ترسند مبادا کار اشتباهی انجام دهند یا حرف نادرستی بزنند که باعث اخراج آنها از گروه شود. این موضوع فشار زیادی به کودکان وارد می‌کند بویژه به دختربچه‌ها که تحمل کمتری دارند. ممکن است کودک برای حضور در گروه به کارهایی وادار شود مثل اذیت کردن کودکان کوچک‌تر.

برای بیشتر کودکان، سنین نوجوانی و پیش از آن سنی است که فرد می‌خواهد خود را نشان دهد. بسیار طبیعی است که کودک در این سن اغلب احساس ناامنی و عدم پذیرش کند و مرتبا خود را به کودکانی نزدیک کند که به نظر جذاب‌تر و محبوب‌تر هستند.

اما گروه‌های ناهنجار می‌توانند در مواقع زیر باعث مشکلات عمیق شوند:

ـ وقتی کودک به روشی ستیزه‌آمیز یا روشی که می‌داند غلط است، رفتار کند تا رهبر گروه را از خود راضی کرده و در گروه باقی بماند.

ـ هنگامی که گروه به یک دسته غیراجتماعی با قوانین نادرست تبدیل شود، مثل انجام رفتارهای قلدرانه.

ـ زمانی که کودک از گروه رانده می‌شود و احساس تنهایی و سرخوردگی می‌کند.

همین‌طور که کودک به سمت دوستی‌ها و گروه‌ها هدایت می‌شود، کارهای زیادی وجود دارد که والدین برای حمایت از او می‌توانند انجام دهند. اگر فرزندتان ناراحت به نظر می‌رسد یا ناگهان زمان زیادی را تنها می‌گذارند در حالی که معمولا اجتماعی و سرزنده بوده، از او سوال کنید.

ـ از او در مورد تجارب شخصی‌اش سوال کنید. تجارب شخصی خود را از دوران مدرسه، گروه‌ها و دوستانی که برای مدت زیادی اطراف شما بوده‌اند برای او تعریف کنید.

ـ هنگام رانده شدن از گروه، فکر او را منحرف کنید. زمان‌هایی که او از دست والدین، دوستان یا خواهر و برادرش عصبانی شده را به یادش بیاورید و این که چقدر زود همه چیز می‌تواند عوض شود.

ـ تایید کنید درست است که افراد اغلب از روی ظاهر، اعمال و لباس خود مورد قضاوت قرار می‌گیرند، اما اغلب کسانی که با دیگران ظالمانه رفتار می‌کنند از کمبود اعتماد به نفس رنج برده و سعی در پوشاندن این ضعف خود با در دست گرفتن کنترل امور دارند.

ـ داستان‌هایی را پیدا کنید که آنها بتوانند خود را به آن ربط بدهند. خیلی کتاب‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌ها، افرادی را به تصویر می‌کشند که در مواجهه با عدم پذیرش از سوی دیگران پیروز شده‌اند. این گونه برنامه‌ها حاوی پیام‌هایی درخصوص اهمیت ذات فردی و ارزشمند بودن شخص است و دوست واقعی را تحسین می‌کند حتی در شرایط سخت اجتماعی. برای کودکان در سن مدرسه، کتاب‌های خوبی درخصوص این موارد وجود دارد.

ـ کودک را به دوستی‌های خارج از مدرسه تشویق کنید. او را به کلاس‌های هنری، ورزشی و زبان ببرید تا بتواند فرصت ایجاد دوستی با افرادی غیر از محیط مدرسه را داشته باشد و ضمنا مهارت‌های زیادی هم بیاموزد.اگر کودک شما جزو یکی از گروه‌هایی است که به اذیت و آزار کودکان کوچک‌تر در مدرسه می‌پردازد، خیلی مهم است که همین الان این موضوع را دریابید. بکوشید رفتارهای بی‌ادبانه را در نظر او تقبیح کرده و دوستی، احترام، مهربانی و همکاری را به او بیاموزید. با او به بحث و صحبت بپردازید. سعی کنید او را به تفکر درخصوص اعمال نادرستش وادارید تا به اشتباه خود پی ببرد.

در این میان می‌توانید از معلمان مدرسه، مشاوران و متخصصان امور اجتماعی کمک بگیرید.

توسط روا‌ن‌شناسان‌ راه‌هایی برای تشویق کودک به داشتن دوستی‌های سالم و دوری از گروه‌های ناسالم توصیه شده است:

کودک را به تفکر در مورد آنچه برایش ارزشمند است و به آنها علاقه دارد، تشویق کنید. به او یاد دهید که درباره چگونگی انجام این کارها در گروه بیندیشد. سوالاتی از این دست بپرسید: دلیل اصلی تو برای این که می‌خواهی عضو گروه شوی چیست؟ چه تعهداتی باید بدهی؟ آیا ارزشش را دارد؟ چه خواهی کرد اگر رهبر گروه تو را وادار به انجام کارهایی که نمی‌‌خواهی بکند و مثلا از تو بخواهد بچه‌های دیگر را اذیت کنی؟

اگر کودک شما همیشه عاشق نواختن سازی بوده است، اما ناگهان این کار را عملی نادرست می‌پندارد درخصوص راه‌هایی برای حل آن با او صحبت کنید.

کودک خود را به دوستی افرادی با خصوصیات و علایق متفاوت تشویق کنید.

اگر کودک احساس نگرانی می‌کند یا تحت فشار اتفاقات روی داده در گروه است، او را به ایستادن در مقابل گروه و کسانی که به او زور می‌گویند، تشویق کنید. او را تشویق کنید در کارهایی که احساس می‌کند غلط است، شرکت نکند، مثل پشت سر کسی حرف زدن یا تعریف کردن لطیفه‌های زشت و ناپسند.

او را تشویق کنید مسوولیت کارهای خود را بپذیرد و در مقابل دیگران احساس مسوولیت کند، نه این که فقط با گروه باشد.

به کودک یادآوری کنید یک دوست حقیقی به عقاید، علایق و انتخاب‌های دوست خود صرف‌نظر از میزان اختلاف آنها با عقاید خود، احترام می‌گذارد. به کودک بگویید به هر حال او در مقابل آنچه می‌گوید و انجام می‌دهد مسوول است.

به او یادآور شوید اگرچه مواجهه با گروه در حال حاضر ممکن است سخت به نظر برسد، اما همه چیز بسرعت عوض خواهد شد. آنچه اهمیت بیشتری دارد ایجاد دوستی‌های حقیقی است؛ دوستی با افرادی که بتوان با آنها خندید و به آنها اعتماد کرد. راز واقعی محبوب بودن به معنای واقعی کلمه در احترام گذاشتن، با انصاف بودن، حمایت‌کننده بودن و مهربان بودن با بقیه افراد است. سعی کنید دوستان فرزندتان را بشناسید و از ارتباطات او آگاه باشید. با این کار می‌توانید بموقع جلوی او را در ایجاد روابط نادرست و عضویت در گروه‌های ناهنجار بگیرید و از انحرافات احتمالی او جلوگیری کنید.

الهه عیوض‌زاده
منبع: Kids health