با این حال، پس از گذشت یک سال دوباره زمزمههای استفاده از این هواپیما در ناوگان کشور به گوش میرسد و این بار در لایحه بودجه سال آینده در بند 6 که مربوط به اعطای تسهیلات به خریداران داخلی و خارجی کالاهای تولید شده در کشور (ازجمله خرید هواپیمای ایران140) به منظور توسعه صادرات غیرنفتی کشور است، مورد توجه قرار گرفته است.
پیشینه هواپیمای ایران 140
بر اساس قراردادی میان شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) و شرکت آنتونف اکراین، ساخت آنتونف 140 با نام تجاری ایران 140 در ایران آغاز شد. قرارداد ساخت این نوع هواپیما در داخل با وزارت دفاع منعقد شده است.سال72 طراحی اولیه هواپیمای ایران 140 انجام و از سال 75 تولید رسمی آن آغاز شد و در حال حاضر بخشی از هواپیمای 52نفره ایران 140 در کشور ساخته میشود. ساخت این هواپیما در 3 نوع مسافربری، باری و گشت دریایی پیشبینی شده است؛ البته پیش از انعقاد این قرارداد با اکراینیها، شرکت هواپیماسازی هسا مدارک ساخت هواپیما با نام تجاری ایران را برای همکاری و انتقال تکنولوژی ساخت هواپیما به کشور را به شرکتهای معتبر هواپیماسازی از جمله فوکر هلند، ای تی آر فرانسه، ایلوشین روسیه، آنتونف اکراین، وای ایت چین، کاسا اسپانیا و ایرباس فرانسه ارسال کرد که تنها فوکر و ایرباس این پیشنهاد ایران را رد کردند. در این میان پس از انجام مطالعات، مسوولان به این نتیجه رسیدند که محصول مشترک ایران و اکراین در ساخت هواپیما برای کشوری مانند ایران مناسب است. در نهایت، قرارداد ساخت هواپیمای ایران140 میان ایران و اکراین به امضا رسید.
چندسال وقفه در تولید
به علت توقف اعتبارات در میان راه، طرح با تاخیر 5/3 ساله مواجه شد و اولین فروند این هواپیما پس از 5/3 سال تولید شد. براساس این قرارداد باید 70 درصد این هواپیما را ایران بسازد و 30 درصد باقی را که بیشتر بخش قطعات آن است و مقرون به صرفه هم نیست، اکراینیها؛ اما تاکنون این امر محقق نشده است و تنها 20 درصد در کشور تولید میشود. در سالهای گذشته به دلیل مخالفتهای فراوان در استفاده از هواپیمای ایران 140 در خطوط مسافربری این هواپیما به فراموشی سپرده شده بود. مسوولان با توجه به سوانح قبلی مطمئن نبودند با اینکه هواپیما ساخت داخل بود به آن مجوز پرواز دهند تا در خطوط پروازی به کار گرفته شود. از زمان طراحی اولین نمونه هواپیمای آنتونف 140 در سال 1997 تاکنون تعداد بسیاری هواپیمای آنتونف با ظرفیت 52 تا حداکثر 60 مسافر ساخته شده، اما تولید آنتونف در ایران با اقبال خوبی مواجه نبوده است. از تعداد اندک هواپیمای آنتونف موسوم به ایران 140 که در شرکت هواپیماسازی هسا با همکاری شرکت آنتونف اکراین تولید شده با گذشت 13 سال از تولید این هواپیما تاکنون 3 فروند آن در ایران سقوط کرده که آخرین سقوط آن سال گذشته در اصفهان رخ داد و تمامی 5 سرنشین آن کشته شدند. این هواپیما قرار بود به شرکت ایران ایرتور برای استفاده از ناوگان مسافربری تحویل داده شود.
بهبهانی، مدافع سرسخت ایران 140
در این میان حمید بهبهانی، وزیر راه و ترابری دولت دهم از طرفداران سرسخت هواپیمای ایران 140 است و بارها از این هواپیما تعریف کرده، به طوری که وزیر راه و ترابری در پاسخ به خبرنگاران در ایمنی هواپیمای ایران 140 به کرات اعلام کرده است: «هواپیمای ایران 140 حتی از فوکر هم بهتر است و حاضرم کتبا بنویسم.» بهبهانی هر وقت سخن از ایران 140 به میان میآید به آن آب و تاب داده و یک بار نیز گفته بود: «از ابتدا طوری توی سر این هواپیما زده شد که من فکر میکردم این هواپیما نیست و گاری پرنده است. ولی به وحدانیت خدا این هواپیما از فوکر هم بهتر است.من خودم تا کنون بیش از 20 پرواز با این هواپیما انجام دادهام و کاملا هم از آن راضی هستم».
این گفتههای وزیر راه و ترابری در حالی بود که سال گذشته کاپیتان خانلری، رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری به علت عدم اطمینان ایمنی مانع تایید سازمان هواپیمایی کشوری برای پرواز ایران 140 در ناوگان مسافری کشور شده بود. برخی منابع این مساله را سرمنشأ اختلافات خانلری و بهبهانی اعلام کردند که سرانجام منجر به بر کناری وی از ریاست این سازمان شد. اما پس از این برکناری بروز سوانح هوایی پیدرپی سبب شد موضوع ایران140 به فراموشی سپرده شود.
نکته: در سالهای گذشته به دلیل مخالفتهای فراوان در استفاده از هواپیمای ایران 140 در خطوط مسافربری، این هواپیما به فراموشی سپرده شده بود
در شرایط فعلی با توجه به تحریمهای بینالمللی و سنگاندازی در خرید هواپیماهای نو، کشورمان به دانش هواپیماسازی نیاز مبرمی دارد، چراکه دیگر ناوگان فرسوده هوایی کشور پاسخگوی نیازهای این بخش نیست.
سقوط 3 هواپیما طی امسال که بیش از 180 کشته بر جای گذاشت مسالهای نیست که بسادگی بتوان از کنار آن گذشت؛ با این همه باید تمامی جوانب ساخت هواپیما در کشور مورد توجه قرار گیرد. بخش اعظم ایران 140 خارج از کشور تولید و در داخل مونتاژ میشود آن هم به وسیله شرکتی که تجربه تولید هواپیمایهای نظامی را دارد، اما با توجه به نیاز کشور باید صنعت هواپیماسازی مورد حمایت قرار گیرد. به نظر میرسد آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد ایمنی و استانداردهای ساخت به کار گرفته در این هواپیماهاست.
با توجه به اینکه هنوز هواپیمای ایران 140 به شکل گسترده استفاده نمیشود و کشور ما نیز از سازندگان این هواپیماست، باید پیش از هر کار دیگری به بررسی علل سوانح گذشته بپردازیم تا علت ریشهای سقوط این هواپیما را پیدا کنیم. باید بررسی کرد مشکل از کجاست. آیا در فناوری ساخت این هواپیماها مسالهای وجود دارد یا در سایر بخشها مانند سازماندهی یا بخشهای تعمیر و نگهداری یا در مبحث عوامل انسانی مسائلی باعث شده این اتفاقات رخ دهد.
ویژگیهای آنتونف 140
آنتونف 140 اکراینی، یک هواپیمای مسافربری با قابلیت حمل 52 مسافر است که برای جانشینی هواپیمای آنتونف 24 طراحی شد. اولین نمونه آن در ژوئن 1997 ساخته شد و در 17 سپتامبر همان سال اولین پرواز خود را انجام داد. دومین نمونه پروازی این هواپیما در سال 1998 کامل شد و اولین هواپیمای استاندارد آنتونف 140 سال 1999 به پرواز در آمد. این هواپیما براساس گواهینامههای هوانوردی ایالات متحده و اروپا و همچنین روسیه ساخته شده است. نسخه اصلی آنتونف 140 از 2 موتور توربوپراپ
Al-30 ساخت شرکت موتور سیچ که هر کدام قدرتی برابر 1839 کیلووات را تولید میکنند بهره میگیرد.کابین هواپیما ظرفیت 52 مسافر را در ردیفهای 4 تایی دارد. در قسمت عقب پلهها یکپارچه است در حالی که در سمت راست جلویی اجازه حمل بار و محموله را میدهد. قسمت عقب کابین به آشپزخانه و دستشویی اختصاص داده شده است.
رویای تولید هواپیمای پهن پیکر
هواپیمای پهنپیکر در اصطلاح صنایع هوایی به هواپیمایی گفته میشود که 2 راهرو در داخل سالن مسافران آن وجود داشته باشد. قطر بدنه این هواپیماها عمدتا 5 تا 6 متر است و بین 7 تا 9 صندلی در هر ردیف آن قرار داده میشود. این هواپیماها به طور معمول امکان جابهجایی 200 تا 600 مسافر را دارند. نخستین هواپیمای پهنپیکر در جهان سال 1970 میلادی ساخته شد که نام هواپیمای 4 موتوره بوئینگ 747 را بر آن گذاشتند.از آن مقطع به بعد، شرکتهای مطرح در حوزه صنعت هواپیماسازی مدلهای پیشرفتهتر و جدیدتری از این نوع هواپیماها را تولید و به بازار عرضه کردند.
اما در کشور ما و در کنار ساخت هواپیمای ایران 140 در سالهای اخیر موضوع ساخت هواپیماهای پهنپیکر نیز مطرح شده است که با حضور منوچهر منطقی، مدیرعامل سابق ایران خودرو که مسوولیت ساخت هواپیمای پهنپیکر را به عهده گرفت جدیتر شد. پس از مدتی مجریان پروژه هواپیماهای پهن پیکر اعلام کردند که این کار فرآیندی طولانی است که نتیجهگیری در آن مستلزم اقدام و برنامهریزی در تمام سطوح اجرایی و مدیریتی است و ایران در این راه گامهای خوبی برداشته است. اما در این میان برخی منابع خبر دادهاند که مسوولان به دلیل تحریم و نبود زیرساختها و فناوری لازم تا حدودی از موضع خود برای ساخت این هواپیماها کنارهگیری کردهاند و گفته میشود در پی کسب اعتبارات برای ساخت هواپیمای 100 صندلی هستند.
سمیه فتحی / گروه اقتصاد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم