دشواری‌های آمریکا برای تحریم‌های جدید علیه ایران

در دور جدید رایزنی‌ها که بخش اعظم آن برعهده هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا قرار دارد واشنگتن به دنبال آن است تا ضمن متقاعد کردن کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل برای دادن رای مثبت به چهارمین قطعنامه تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران، افکار عمومی سایر کشورها را نیز برای پذیرش این قطعنامه و اعمال تحریم‌های جدید همراه کند.

براساس گزارشی که خبرگزاری رویترز به نقل از برخی دیپلمات‌ها منتشر کرده، پیش‌نویس تحریم‌های جدید که از سوی آمریکا و به همراهی انگلیس، فرانسه و آلمان تهیه شده است، به دنبال محدود کردن فعالیت بانک‌های جدید ایرانی در خارج از کشور و همچنین هوشیاری در قبال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. یکی از دیپلمات‌ها ادعا کرده است که کاخ سفید از وضع این تحریم‌ها به دنبال این است که هوشیاری و دقت بیشتری در زمینه مبادلات با بانک مرکزی ایران به وجود بیاید و سپس اتحادیه اروپا، آمریکا و سایر کشورها بتوانند از این تحریم‌ها به عنوان مبنایی برای اعمال محدودیت‌های شدیدتر استفاده کنند.

پیش‌نویس قطعنامه جدید، شرکت‌های کشتیرانی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شرکت‌های مرتبط با آن را نیز شامل می‌شود و محدودیت‌های تجارت تسلیحاتی با ایران را نیز گسترش می‌دهد.

مشکلات آمریکا برای تصویب قطعنامه جدید

آمریکا برای تصویب قطعنامه جدید و افزایش تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، حداقل به حمایت 9 کشور از میان 15 عضو شورای امنیت نیاز دارد، ضمن این‌ که اعضای دائم شورای امنیت که دارای حق وتو هستند لزوما نباید مخالفتی با اعمال این تحریم‌ها داشته باشند. براساس همین الزامات است که ایالات متحده آمریکا و وزیر امور خارجه آن در روزهای اخیر، رایزنی‌های گسترده‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند تا زمینه را برای تصویب تحریم‌های جدید فراهم کنند. این در حالی است که روسیه و چین هنوز با این مساله موافقت نکرده‌اند.

البته روسیه در هفته‌های اخیر در زمینه اعمال تحریم‌های جدید همراهی‌های نسبی‌ای با کشورهای غربی از خود نشان داده است که بسیاری کارشناسان دلیل این موضعگیری را در تحقق خواسته‌های این کشور در مذاکرات با آمریکا می‌دانند.

بحث استقرار سپر موشکی آمریکا در اروپای شرقی و گسترش ناتو به شرق، از جمله اختلافات جدی روسیه و آمریکا در سال‌های اخیر بوده است که با روی کار آمدن باراک اوباما،‌ مدتی است مسکوت مانده است. با وجود این درخصوص پیش‌نویس تحریم‌های جدید، روسیه با تحریم کامل تسلیحاتی ایران و تحریم همه‌جانبه بانک مرکزی ایران مخالفت و اعلام کرده است در صورتی به قطعنامه جدید رای مثبت خواهد داد که تحریم همکاری‌های بانکی با بانک‌های ایران «عطف به ماسبق» نشود و صرفا شامل همکاری‌های جدید باشد.

مقامات چینی نیز اگرچه تاکنون درخصوص پیش‌نویس تحریم‌های جدید اظهارنظری نداشته‌اند، اما در هفته‌های اخیر بارها اعلام کرده‌اند که مخالف اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران بوده و مذاکره را تنها راه‌حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران می‌دانند. چین که یکی از شرکای عمده اقتصادی جمهوری اسلامی ایران است، در موضوعاتی چون کمک‌های نظامی آمریکا به تایوان و همچنین حمایت‌های این کشور از جدایی‌طلبان تبت، با ایالات متحده اختلاف دارد و از هر فرصتی برای اعمال فشار بر کاخ سفید استفاده می‌کند تا مقامات آمریکایی را وادار به تجدید نظر در این‌گونه سیاست‌های خود کند.

تدابیر آمریکا برای همراه کردن روسیه و چین

آمریکا در تلاش است تا برای این‌گونه مخالفت‌های روسیه و چین تدبیری بیندیشد و در همین زمینه به دنبال اعطای امتیازاتی به 2 کشور روسیه، چین و سایر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل است. براساس این امتیازات جدید که کاخ سفید به دنبال آن است، اعضای دائم شورای امنیت از لایحه سنا و مجلس نمایندگان در زمینه تشدید تحریم‌ها علیه شرکت‌هایی که با ایران روابط تجاری دارند، مستثنا می‌شوند. به این ترتیب به 2 کشور چین و روسیه وعده داده می‌شود که در صورت موافقت با تحریم‌های جدید شورای امنیت سازمان ملل، از محدودیت‌های یکجانبه‌ای که از سوی آمریکا علیه ایران اعمال می‌شود، معاف خواهند بود. این در حالی است که دادن چنین امتیازاتی به کشور چین، باعث تعجب اعضای کنگره آمریکا و عصبانیت برخی متحدانش بویژه کره جنوبی و ژاپن شده است و آنها نیز خواستار مستثنا شدن از طرح تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ایران شده‌اند.

آمریکا در تلاش برای اعمال فشار علیه ایران نه‌تنها با مقاومت چین مواجه است، بلکه نسبت به همراهی برخی دیگر از اعضای غیردائم شورای امنیت نیز تردید دارد، چرا که کشورهایی چون برزیل، لبنان و ترکیه در ماه‌های اخیر مخالفت خود را با تشدید فشارها علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده‌اند.

ترکیه و برزیل نیز که از دیگر اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل هستند، در هفته‌های اخیر موضع مخالف خود را درخصوص اعمال تحریم‌های جدید اعلام کرده‌اند.

رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه در گذشته تلاش کرده است جای پای خود را به عنوان یک دولت کلیدی در خاورمیانه محکم کند، در مناقشات بین رژیم صهیونیستی و سوریه میانجیگری کند و به دنبال نقشی مشابه در ایران است.به گفته یکی از دیپلمات‌های شورای امنیت سازمان ملل، دیپلمات‌های برزیلی نیز در نیویورک نگرانی خود را مبنی بر این‌که قطعنامه تحریم‌ها ممکن است حق ایران برای داشتن انرژی هسته‌ای را از تهران بگیرد، به همتاهای خود اعلام کرده‌اند.رئیس‌جمهور برزیل چهارشنبه گذشته در حالی که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا برای جلب حمایت این کشور از تحریم‌ها علیه ایران به برازیلیا سفر کرده بود، از آمریکا و متحدانش خواست به تداوم مذاکرات با ایران ادامه دهند.

به گفته دیپلمات‌های آمریکا و متحدان اروپایی‌اش، مقامات آمریکایی اطمینان دارند که می‌توانند دست‌کم به 10 رای مثبت از جانب کشورهای غیردائم یعنی اتریش، بوسنی، گابون، مکزیک و نیجریه دست یابند، اما شکست در ایجاد یک جبهه متحد بویژه از جانب 5 عضو دائم شورای امنیت سیگنالی ضعیف را برای ایرانیان خواهد فرستاد.

حسین نیکپور / گروه سیاسی