با برنامه غذایی مناسب به استقبال رمضان بروید

توصیه‌های غذایی برای روزه‌داران

در ماه رمضان هم مانند ماه‌های دیگر باید مصرف غذاهای متنوع را در برنامه غذایی خود بگنجانیم. شاید این کار در ماه رمضان نسبت به ماه‌های دیگر کمی سخت‌تر باشد زیرا وقت صرف غذا کوتاه‌تر است اما اگر گروه‌های غذایی مختلف را به خوبی بشناسید و غذاهای مناسب را از هر دسته غذایی انتخاب کنید خواهید دید که این کار آنقدرها هم که به نظر می‌رسد دشوار نیست.

به عنوان یک یادآوری باید بگوییم که گروه‌های غذایی شامل نان و غلات (نان، ماکارونی و ...)، شیر و لبنیات (ماست، پنیر، کشک و ...)، گوشت و جانشین‌های آن (تخم‌مرغ، حبوبات و ...)، سبزی‌ها و میوه‌ها و گروه متفرقه (دانه‌های گیاهی مانند پسته، بادام و ...) هستند. برنامه غذایی شما در ماه رمضان باید به گونه‌ای باشد که تمام گروه‌های غذایی را شامل شود.

دقت کنید که نباید با مصرف بیش از حد مواد غذایی چرب و شیرین مثل زولبیا و بامیه، حلوا و... اشتهای خوردن مواد غذایی موردنیاز بدن را از بین ببرید، نوجوانان که علاقه بیشتری به خوردن این گونه خوراکی‌ها دارند باید این توصیه را جدی بگیرند زیرا آنها در سنین رشد قرار دارند و در صورتی که مواد غذایی لازم به بدن آنها نرسد ممکن است دچار اختلال رشد شوند.

همان‌طور که می‌دانید در ماه رمضان وعده‌های غذایی به صورت سحر، افطار و شام تغییر می‌کنند. بهتر است هنگام سحر از خوردن غذاهای خشک و گوشت‌های سرخ‌شده به مقدار زیاد خودداری کنید. این غذاها مانند غذاهای پرادویه باعث عطش زیاد شما می‌شوند. در صورت استفاده از این غذاها توصیه می‌شود در کنار آن از لیموترش، ماست و سبزی استفاده کنید. مصرف سس مایونز، خامه، سوسیس و کالباس نیز در سحر یا افطار مناسب نیست زیرا باعث ترش کردن معده می‌شوند.

خرما به‌خصوص در هنگام افطار برای تامین قند خون انتخاب مناسبی است. مصرف آبمیوه و شربت نیز در هنگام افطار برای جبران قند مناسب است.

غذاهای پرحجم، چرب و مصرف چای زیاد برای سحر مناسب نیست. بهتر است برای سحر از کربوهیدرات‌هایی مانند نان، برنج و سیب‌زمینی در کنار ماست استفاده کرد. مصرف این مواد باعث کاهش حس گرسنگی در طول روز می‌شود.

همچنین مصرف غذاهای پر پروتئین را در هنگام سحر محدود کنید زیرا این مواد هنگام دفع از طریق ادرار آب زیادی را با خود دفع می‌کنند و سبب کم شدن آب بدن و تشنگی بیشتر در طول روز می‌شوند. پس به یاد داشته باشید که سحری را به گونه‌ای تنظیم کنید که یک وعده غذایی کامل باشد و بتواند انرژی لازم برای روز را فراهم کند و ایجاد حس گرسنگی و تشنگی را در شما به تاخیر بیندازد و البته باید بدانید که حذف وعده سحری به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

اما درخصوص وعده افطاری باید گفت که این وعده نیز همانند سحری اهمیت خاص خود را دارد. در این وعده باید مواد قندی و مایعات کافی مصرف کنید تا مواد از دست رفته خود را در طول روز جبران کنید. بهتر است در وعده افطار به یکباره معده خود را با حجم زیادی از مواد غذایی مواجه نکنید. توصیه می‌شود وعده افطار و شام جدا از هم و با فاصله 2 ساعت صرف شوند. برای شروع افطار نوشیدنی‌های گرم به همراه چند عدد خرما انتخاب مناسبی هستند. مصرف نان و پنیر و سبزی و دیگر لبنیات هم در این وعده توصیه شده است. در فاصله بین افطار و سحری با مصرف مایعات می‌توانید میزان آب بدن خود را در حد متعادلی حفظ کنید.

وعده شام را نیز سبک و کم‌حجم میل کنید و هیچ‌گاه چندین نوع غذا را با هم مصرف نکنید. پس از صرف شام وعده مختصری را به مصرف میوه یا آجیل و برگه اختصاص دهید. باز هم تاکید می‌کنیم که وعده‌های غذایی خود را طوری تنظیم کنید که از همه گروه‌های غذایی به مقدار کافی مصرف کنید تا بدن با کمبود مواجه نشود و بتوانید همه روزهای رمضان را با سلامتی کامل روزه بگیرید.

روزه‌داری در نوجوانان

نوجوانان سالم که می‌توانند با تنظیم وضع تغذیه و داشتن یک برنامه مناسب روزه بگیرند و دچار کاهش وزن نشوند مانعی برای روزه گرفتن ندارند. البته بچه‌ها باید بدانند که برای آن که از رشد مطلوبی برخوردار باشند نیاز به تغذیه کافی و مناسب دارند بنابراین باید سحرها خوب غذا بخورند. خوردن سوسیس، کالباس و خیارشور تغذیه مناسبی نیست و بهتر است گردو و خرما را جایگزین آنها کنید. مصرف میوه و سبزیجات در فاصله بین افطار تا سحر را نباید فراموش کنید و مصرف سوپ هم توصیه می‌شود.

بچه‌هایی که با چند روز روزه گرفتن دچار تهوع، استفراغ و معده درد می‌شوند بهتر است روزه نگیرند. همچنین آنهایی که اسهال حاد، دیابت بی‌مزه، بیماری‌های مزمن، بیماری‌های نقص ایمنی، زخم معده، هپاتیت حاد، عفونت ریه، تب مالت و... دارند باید روزه گرفتن را کنار بگذارند.

خط قرمزهای روزه گرفتن

وقتی می‌‌خواهید روزه گرفتن را شروع کنید شاید اطرافیان به شما بگویند که مواظب سلامتی خود باشید. اما باید بدانید که اگر درست و اصولی روزه بگیرید هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند.

البته اگر به یک بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید و نمی‌دانید که روزه گرفتن برای شما خطرناک است یا نه باید با پزشک خود مشورت کنید. وقتی از بی‌ضرر بودن روزه بر سلامت خود اطمینان حاصل کردید می‌توانید روزه گرفتن را آغاز کنید. با وجود این بعضی از افراد هستند که روزه گرفتن برای آنها توصیه نمی‌شود، زیرا شرایط بدنی و نوع بیماری آنها طوری است که روزه گرفتن باعث آسیب دیدن سلامتی آنها یا عود و تشدید بیماری آنها می‌شود.

به عنوان مثال افراد مبتلا به دیابت که باید انسولین تزریق کنند نباید روزه بگیرند. سایر بیماران دیابتی که انسولین مصرف نمی‌کنند ولی در روز قند خونشان دچار نوسان می‌شود، بهتر است با یک گلوکومتر قند خون خود را در اواسط روز اندازه بگیرند و اگر قند خونشان با روزه گرفتن خیلی بالا می‌رود یا خیلی پایین می‌افتد نباید روزه بگیرند. اما بیماران دیابتی که چاق هستند و بدون مصرف دارو قند خود را کنترل می‌کنند بهتر است روزه بگیرند، اما نباید در هنگام سحر و افطار پرخوری کنند. آن دسته از بیماران دیابتی هم که با داروهای خوراکی، قند خود را کنترل می‌کنند بهتر است با پزشک خود مشورت کنند و اگر از نظر او مانعی نداشته باشد می‌توانند روزه بگیرند.

در زمینه بیماری‌های کلیوی بیشترین سوال‌ها در زمینه روزه گرفتن را افراد مبتلا به سنگ کلیه مطرح می‌کنند. این دسته از افراد باید بدانند که اگر کلیه آنها سنگ‌ساز است و این سنگ‌سازی به صورت فعال می‌باشد و نیاز است که مایعات فراوانی مصرف کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند، اما اگر قبلا مبتلا به سنگ کلیه بوده‌اند و سنگ آنها دفع شده است و هم‌اکنون سنگ کلیه ندارند و سنگ‌سازی فعال هم ندارند، می‌توانند روزه بگیرند. همچنین آنهایی که اوره و کراتینین خون آنها به هر علتی بیش از اندازه افزایش یافته باشد نباید روزه بگیرند. بد نیست بدانید که اگر دچار عفونت ادراری، بزرگی پروستات، برگشت ادرار یا بی‌اختیاری ادرار شدید، روزه گرفتن برای شما بلامانع است. بیمارانی که کلیه پیوندی دارند، از آنجا که باید در روز چند نوبت دارو مصرف کنند و این داروها برای حفظ کلیه پیوندی آنها حیاتی است نباید روزه بگیرند.

بیماری‌های دستگاه گوارش از آن دسته از بیماری‌هایی هستند که اکثر آنها با روزه گرفتن منافات دارد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به زخم‌های دستگاه گوارش، سیروز کبدی، سوء جذب مواد غذایی و هر نوع سرطانی که هریک از اعضای گوارشی مانند کبد، لوزالمعده، کیسه صفرا، مری، معده و ... را درگیر کرده باشد، اشاره کرد. همچنین مبتلایان به کولیت‌‌های خونریزی‌دهنده، مبتلایان به هپاتیت حاد‌B وC و هپاتیت خودایمنی و افراد مبتلا به سنگ در حال حرکت کیسه صفرا و یا پانکراتیت حاد نیز نباید روزه بگیرند.

بیماران قلبی نیز باید در ماه رمضان بیماری خود را مد نظر داشته باشند. اگر بتازگی دچار سکته قلبی شده‌اید روزه گرفتن را فراموش کنید. افرادی که زمینه سکته قلبی دارند نیز از آنجا که محدود شدن مایعات برایشان خطرناک است، نباید روزه بگیرند.

اگر از دسته افرادی هستید که نزدیک‌بینی پاتولوژیک و ضعف بینایی شما آنقدر شدید است که بدون عینک قادر به دیدن نیستید جایز نیست روزه بگیرید، اما اگر علی‌رغم ضعف بینایی از بدن سالم و بافت چشمی قوی برخوردارید و با روزه گرفتن دچار تاری دید، سردرد و سوزش چشم نمی‌شوید روزه گرفتن مجاز است.

از دیگر کسانی که روزه گرفتن بر آنها جایز نیست بیماران روانی هستند که داروهای عمده روان‌پزشکی مصرف می‌کنند و به اصطلاح سایکوتیک هستند و اختلال عمده روان‌پزشکی دارند. همچنین بعضی از افراد که داروهای روان‌پزشکی مصرف می‌کنند که دارای عوارضی چون کاهش ترشحات سیستم گوارشی، ترک ترک شدن زبان و افت فشار خون می‌باشند نباید روزه بگیرند.

اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید و مشکوک هستید که آیا بیماری شما مانع روزه گرفتن است یا این که در صورت روزه گرفتن خطری شما را تهدید می‌کند بهتر است موضوع را با پزشک در میان بگذارید و راهنمایی‌ها و احتیاطات لازم را جویا شوید و حتما توصیه‌های پزشک را رعایت کنید.

تغذیه در بیماران روزه‌دار

همان‌طور که می‌دانید، بعضی از بیماری‌ها مانع روزه گرفتن هستند و بعضی از افراد با وجود ابتلا به بیماری می‌توانند روزه بگیرند. ولی این افراد ممکن است با رعایت نکردن اصول تغذیه دچار عود بیماری شوند به گونه‌ای که بیماری آنها طوری تشدید شود که دیگر امکان روزه گرفتن برای آنها وجود نداشته باشد. بنابراین این افراد باید به توصیه‌های پزشک خود توجه کنند تا مشکل آنها پیشرفت نکند. پزشکان برای هر گروه از بیماران توصیه‌هایی کرده‌اند تا با رعایت آنها بتوانند همانند افراد سالم روزه‌های خود را بگیرند.

به عنوان مثال، بیمارانی که سابقه سنگ‌سازی کلیه دارند و هم‌اکنون سنگ‌سازی فعال ندارند باید در وعده‌های سحری و افطاری و در فاصله افطار تا سحر مایعات بیشتری بنوشند. همچنین بیمارانی که تحت درمان با داروهایی هستند که زمینه سنگ‌سازی را افزایش می‌دهد یا آنها که تعرق زیاد دارند باید برنامه خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که در طول دوره روزه کمتر عرق کنند و در فاصله افطار تا سحر کمبود آب خود را جبران کنند.

اگر از دسته افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی هستید، بهتر است از مصرف غذاهای محرک و خمیری مانند آبگوشت، حلیم و ماکارونی پرهیز و به جای آن برنج، نان و گوشت مصرف کنید. در مورد میوه‌ها باید بدانید که مصرف میوه‌های پرحجم مثل هندوانه، خربزه و طالبی توصیه نمی‌شود و بهتر است از میوه‌هایی چون هلو، سیب و موز رسیده استفاده کنید.

بیماران قلبی که روزه گرفتن برای آنها منع نشده است، باید توجه داشته باشند که وضعیت حساسی دارند و رژیم غذایی نامناسب می‌تواند باعث فشار به قلب و عود بیماری آنها شود. این افراد نباید در ماه رمضان از غذاهای پرچرب و پرنمک استفاده کنند و خوردن غذاهای سبک به آنها توصیه می‌شود. مصرف مایعات در فاصله افطار تا سحر از اهمیت ویژه‌ای برای این گروه برخوردار است. این افراد نباید در ساعات گرم روز در فضای آزاد باشند زیرا عرق کردن برای آنها مضر است. در صورتی که از این دسته افراد هستید و با روزه گرفتن دچار مشکل شده‌اید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف سبزیجات و میوه‌ها خصوصا آب سیب، پرتقال، هویج و به طور کلی مواد حاوی ویتامین‌هایA ،B وC و موادی که حاوی کلسیم و فسفر هستند، به داشتن چشمان سالم‌تر کمک می‌کنند.

همچنین لبنیات نباید از خاطر فراموش شود. گوجه‌فرنگی یکی از منابع خوب ویتامینC است که مصرف آن توصیه می‌شود.

اگر در ماه رمضان دچار یبوست شدید، می‌توانید از خورش‌های ملین مثل خورش آلو و سایر خورش‌هایی که حاوی سبزیجات هستند، استفاده کنید. انواع سبزی‌های خام و پخته و آلو و انجیر خیسانده به بهبود این وضعیت کمک می‌کنند. روغن زیتون همراه با سالاد و آب کافی از دیگر راه‌های مقابله با یبوست است. یادتان باشد که چای پررنگ و قهوه و کاکائو یبوست را تشدید می‌کنند. پس مصرف این مواد را به حداقل برسانید.

به طور کلی داشتن یک رژیم متعادل و پرهیز از پرخوری به افراد دارای بیماری‌های مختلف و البته افراد سالم توصیه می‌شود. همچنین به افراد بیمار توصیه می‌کنیم که حفظ سلامتی خود را در اولویت قرار دهند و قبل از شروع ماه رمضان با پزشک خود برای روزه گرفتن مشورت کنند و توصیه‌های او را به کار بندند. برای همه شما رمضان خوبی را آرزو می‌کنیم.

منابع: iranew horman-unity

حمیده حسینی